: વૈશાખ : ૨૪૯૭ આત્મધર્મ : ૩૫ :
૯૧. કેવો નિર્ણય કરે છે? –હું એક આત્મા જ્ઞાનદર્શનસ્વરૂપ છું અને મારા
સ્વાનુભવમાં હું સદાય પ્રત્યક્ષ છું. અન્ય કોઈ ભાવો જરા પણ મારાં નથી.
૯૨. ઈંદ્રિયજ્ઞાન એટલે કે પરોક્ષપણું તે આત્માનો સ્વભાવ નથી. ઈંદ્રિયજ્ઞાનવડે તેને
જાણી ન શકાય. ઈંદ્રિયથી જુદો પડી, અંતર્મુખ અતીન્દ્રિય ઉપયોગવડે આત્મા
પોતે પોતાને પ્રત્યક્ષ થાય છે.
૯૩. અંતરમાં મારો ઉદય સદાય વિજ્ઞાનઘન સ્વભાવરૂપે જ છે. મારો આત્મા
અનાદિઅનંત સદાય ચૈતન્યપણે જ રહેલો છે; એનાથી વિપરીત કોઈપણ બીજા
ભાવો તે હું નથી. –આમ આત્માનો નિર્ણય કરવો.
૯૪. કર્તા–કર્મ–આધાર વગેરે છ કારકો છે; ને જડનાં કારકો જડમાં છે. આત્માનાં
કારકો આત્મામાં છે. શરીરનું કર્તાપણું–કર્મપણું કે આધારપણું આત્મામાં નથી;
આત્મા શરીરનો કર્તા નથી.
૯પ. જે રાગાદિ વિકારભાવે છે તેનાં કારકો પણ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મામાં નથી.
આત્માને સ્વભાવથી તે રાગાદિ ભાવનું કર્તાપણું નથી, આત્મા તેનો આધાર
નથી. તેનાથી રહિત હોવાથી મારો આત્મા શુદ્ધ છે–એમ ધર્મી પોતાને જાણે છે.
૯૬. હવે, મારી નિર્મળ પર્યાયનો હું કર્તા, તે મારું કાર્ય, હું તેનો આધાર–એવા જે
ભેદ, તેનાથી પાર શુદ્ધ અનુભૂતિસ્વરૂપ આત્મા છે; શુદ્ધ આત્માની અનુભૂતિમાં
કોઈ ભેદ–વિકલ્પ નથી. આવી અનુભૂતિસ્વરૂપ હું છું તેથી હું શુદ્ધ છું. કોઈ અશુદ્ધ
ભાવ મારામાં નથી. –આવી વિધિવડે આત્મા આસ્રવોથી છૂટો પડે છે એવો છૂટો
પડે છે કે રાગનો એક અંશ પણ કદી પોતાપણે ભાસતો નથી, પોતે સદા જ્ઞાનરૂપ
જ રહે છે.
૯૭. જુઓ, આવા ચૈતન્યસમુદ્ર ભગવાન આત્માના અનુભવ વિના કોઈ આસ્રવોથી
છૂટવા માંગે તો તે છૂટી શકે નહીં. આસ્રવોથી ભિન્ન ચૈતન્યમાત્ર આત્માને
અનુભવમાં લેવો તે જ આસ્રવથી છૂટવાની રીત છે.
૯૮. મોક્ષમાર્ગી સંતો કહે કે અમે આવો શુદ્ધ અનુભવ કર્યો છે ને તમે પણ આવો
અનુભવ કરો. તે અનુભવ કરવાની વિધિ અહીં બતાવીએ છીએ.
૯૯. અંદર પોતામાં ભેદ પાડીને હું કર્તા, જ્ઞાન મારું કાર્ય–ઈત્યાદિ વિકલ્પ ઊઠે, તે