: વૈશાખ : ૨૪૯૭ આત્મધર્મ : ૩૭ :
૧૦૭. આત્મામાં રમે તે રામ.....રાગમાં રમે તે હરામ.
૧૦૮. અપમાન થતાં ઓગળી જાય, કે માન મળતાં વેંચાઈ જાય–એવો આત્મા નથી;
આત્મા તો માન–અપમાનથી પાર ચૈતન્યમાત્ર વસ્તુ છે.
૧૦૯. આત્મા દેખાય? હા; જ્ઞાનની સ્વસંવેદનક્રિયાવડે આત્મા પોતે પોતાને સાક્ષાત્
થાય છે. પણ જડની ક્રિયા વડે કે રાગની ક્રિયા વડે દેખવા માંગે તો આત્મા
દેખાય નહીં.
૧૧૦. જગતમાં સૌથી મોટો એવો સ્વયંભૂ નામનો સમુદ્ર અસંખ્ય રત્નોથી ભરેલો છે;
તેમ અસંખ્યપ્રદેશી એવો આ સ્વયંભૂ–ચૈતન્યસમુદ્ર છે તે પોતાના અનંત ગુણ–
રત્નોથી ત્રણેકાળ ભરેલો છે.
૧૧૧. આત્માના આવા સ્વભાવનું શ્રવણ–બહુમાન અને વિચાર કરતાં પણ મોહ મંદ
પડી જાય છે, ને પછી યથાર્થ નિર્ણયના બળે મોહનો નાશ થઈને સમ્યગ્દર્શન
થાય છે.
૧૧૨. અહો, અંતરમાં આત્માના રહસ્યના ઉકેલ કરવાની આ વાત છે. વાણીમાં જે
આવે નહી, વિકલ્પથી જેનો પાર પમાય નહિ. જ્ઞાનચેતના વડે જ જેનો પાર
પમાય એવો આત્મા છે.
૧૧૩. ચેતનાથી જુદા એવા રાગનું જેને સ્વામીત્વ છે તે નિર્મમ નથી, તે તો રાગની
મમતા વાળો છે, રાગથી ભિન્ન આત્માને તે અનુભવતો નથી.
૧૧૪. આત્માને જ્ઞાનસ્વરૂપે અનુભવે તેને રાગનું મમત્વ રહે નહીં, રાગના અંશને પણ
તે પોતામાં માને નહિ.
૧૧પ. “ ધ્વનિના નાદવડે સર્વજ્ઞપરમાત્માનો આદેશ છે કે હે જીવો! તમે તમારા
જ્ઞાનાનંદમય સ્વભાવના જ સ્વામી છો, રાગાદિ પરભાવના સ્વામી તમે નથી;
માટે તે પરભાવનું મમત્વ છોડી પોતાને સહજ જ્ઞાનસ્વભાવપણે જ અનુભવો.–
એ જ મોક્ષની રીત છે.
૧૧૬. સહજ સ્વભાવની અનુભૂતિ રાગનાં સાધન વડે થતી નથી. અનુભૂતિમાં
સ્વભાવ પોતે જ પોતાનું સાધન થાય છે.