: ૪૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૭
૧૬પ. જગતમાં પૈસા કમાવા માટે અનેક પ્રકારની કુયુક્તિ લડાવે છે, તેમાં તો પાપ છે;
તો હે ભાઈ! આ તારા ચૈતન્યની કમાણીનો અવસર છે, તેમાં ચૈતન્યની કમાણી
કેમ થાય? તેનો તો વિચાર કર. એના વિચાર સાથેના રાગથી પણ ઊંચા પુણ્ય
બંધાય છે; અને એની સમજણનું ફળ તો કોઈ અલૌકિક છે.
૧૬૬. અરે, તારું જ્ઞાન જેમ પરની તરફ ઝુકે છે ને પરને જાણે છે, તેમ અંતરમાં
આત્માનો પ્રેમ કરીને જ્ઞાનને સ્વ તરફ ઝુકાવ ને સ્વને જાણ, તેમાં અપૂર્વ
કલ્યાણ છે.
૧૬૭. આ જીવનનો શો ભરોસો? એક દિવસ દેહથી છૂટવાનો પ્રસંગ આવશે. માટે
દેહથી અત્યારે છૂટો જ છું–એમ દેહથી ભિન્ન ચેતનસ્વરૂપ આત્માનો નિર્ણય કરી
લે, અને તેના સંસ્કાર આત્મામાં પાડી દે. –એ જ એક શરણ છે.
૧૬૮. જેમ બરફની શીલા સર્વત્ર ઠંડકથી ભરેલી છે, તેમ ચૈતન્યભગવાન આ આત્મા
તદ્ન શાંત–શીતલ–ઠંડો છે, તેમાં કષાયની આકુળતા જરા પણ નથી. આવા
આત્માને અનુભવતાં આત્માને નિરાકુળસુખ થાય છે ને દુઃખરૂપ આસ્રવો છૂટી
જાય છે.
૧૬૯. અજ્ઞાન ભાવમાં વિકલ્પથી ડામાડોળ થઈને જીવે આસ્રવોને પકડયા હતા;
જ્ઞાનભાવે નિર્વિકલ્પ થઈને તે આસ્રવોને પોતાથી ભિન્ન જાણીને છોડી દીધા,
એટલે આત્મા નિરાસ્રવ થયો, વિજ્ઞાનઘન થયો.
૧૭૦. જગતના પદાર્થો હું નથી, પણ જગતના પદાર્થોને જે લક્ષમાં લ્યે છે તે હું છું.
૧૭૧. જેનો અનુભવ કરતાં આનંદનું–સુખનું વેદન થાય તે હું છું; જેના વેદનમાં દુઃખ
થાય તે હું નથી.
૧૭૨. રાગના વેદનમાં અગ્નિના દાહ જેવી આકુળતા ને દુઃખ છે; વર્તમાનમાં તે દુઃખરૂપ
છે, ને ભવિષ્યમાં પણ તેના ફળમાં દુઃખ જ છે. –એ કાંઈ આત્માનો સ્વભાવ
નથી.
૧૭૩. દુઃખ આત્માનો સ્વભાવ કેમ હોય? આત્માનો સ્વભાવ તો સુખ છે તેનું ફળ
પણ સુખ છે. –આવો આત્મા હું છું –એમ નક્કી કરીને તેને અનુભવમાં લેવો, તે
જ દુઃખથી છૂટીને સુખી થવાનો ઉપાય છે.