: ૨૨ : આત્મધર્મ : આસો : ૨૪૯૭
આત્માનો જ આશ્રય લીધો છે, એટલે કે પોતાના પરમ શુદ્ધસ્વરૂપને જ જે અનુભવે છે
તે જીવને બીજા કોઈ ભાવનું આલંબન નથી. બસ, પર્યાયે આલંબન લીધું પોતાના જ
દ્રવ્યનું; દ્રવ્ય–પર્યાય વચ્ચે જ આનંદની રમત રહી, તેમાં ત્રીજું કોઈ વચ્ચે નથી. ભગવાન
આત્મા જ પોતાની અંતરપરિણતિના બળે પરભાવોને ભિન્ન કરવા સમર્થ છે. એનામાં
એવી અચિંત્ય તાકાત છે કે સ્વાનુભૂતિના એક ટંકારે મિથ્યાત્વાદિ ભાવોને નષ્ટ કરી
નાંખે છે. આવા નિજસ્વરૂપને પહેલાં ધીરજથી બરાબર સમજી લેવું ને પછી ગાયની જેમ
શાંતિથી અંદર વાગોળવું...ને અનુભવમાં લેવું.
વાહ રે વાહ! કેવો મજાનો સર્વજ્ઞનો માર્ગ! સર્વજ્ઞનો માર્ગ કહો કે ભગવાન
બનવાનો માર્ગ કહો. આવો સરલ માર્ગ આત્મામાં પોતામાંથી જ પ્રગટે છે. પોતાનો
માર્ગ પોતામાં જ સમાય છે; તેમાં કોઈ બીજાનો આશરો લેવો પડે તેવું નથી. આત્મા
પોતે જ સ્વાધીન બેહદ તાકાતવાળો છે. તે જ્યાં પોતે પોતાના સ્વરૂપની સન્મુખ થયો
ત્યાં અજ્ઞાન વગેરે બધા પરભાવો વ્યય પામી જાય છે–છૂટી જાય છે. પરભાવોને
છોડવાની રીત એક જ–કે પોતાના શુદ્ધસ્વદ્રવ્યનું અવલંબન કરવું. જે પરિણતિ અંતર્મુખ
થઈને સ્વદ્રવ્યમાં જ તલ્લીન રહે તેમાં પરભાવ હોતા જ નથી; તે પરિણતિમાં તો
પોતાના ભગવાનનો ભેટો થયો છે, તેથી તેને આત્માનું સર્વસ્વ કહ્યું છે. “આત્મસ્વરૂપનું
ધ્યાન તે સર્વસ્વ છે.” પરમ પારિણામિકસ્વભાવનાં રત્નો તે ધ્યાનમાં પ્રગટે છે.
આત્મસ્વરૂપને અવલંબનારા જેટલા ભાવો છે તે ધર્મધ્યાન છે. તે ભાવથી સમ્યગ્દર્શન
પ્રગટે છે, પરમઆનંદ, વીતરાગતા, કેવળજ્ઞાન વગેરે બધુંય તે સ્વદ્રવ્યાશ્રિત ભાવથી જ
પ્રગટે છે; ને તે ભાવમાં સર્વે પરભાવોનો ક્ષય કરવાની તાકાત છે. ધર્મીને
અભેદઅનુભૂતિમાં ક્ષાયિકાદિ નિર્મળભાવો પ્રગટે છે, પણ તે પર્યાયના ભેદો ઉપર તેનું
લક્ષ નથી.
બાપુ, તારો આત્મા જ તારા આનંદનો આધાર છે; તારા જ્ઞાનનો, તારી શ્રદ્ધાનો,
તારા ચારિત્રનો, તારા સમસ્ત શુદ્ધભાવોનો આધાર તારો અખંડ આત્મા જ છે, તેનું
અવલંબન કર; બીજા કોઈના અવલંબનની બુદ્ધિ છોડ અહો, પોતાના આવા
પરમસ્વભાવના અચિંત્ય મહિમાને અંદરમાં વાગોળતાં પરિણામ તેમાં એકાગ્ર થાય છે,
ત્યાં પરભાવો છ્રૂટીને, સહજ સ્વરૂપમાં ઉપયોગની એકાગ્રતારૂપ ધ્યાન થાય છે, તે
ધ્યાનમાં પરમ આનંદરસની ધારા વરસે છે. તેથી આચાર્યભગવાન કહે છે કે અહો!
આવું ધ્યાન તે સર્વસ્વ છે. આવા ધ્યાનવડે પોતામાં જ ભગવાન આત્માના ભેટા થાય
છે. આ ભગવાનને ભેટવાની (ને પરભાવોને મેટવાની) રીત છે.