: ૨૦ : આત્મધર્મ કારતક: ૨૪૯૮:
આનંદનો માર્ગ તો આવો અદ્ભુત જ હોય ને! જગતને આવા માર્ગનું લક્ષ નથી
એટલે બહારમાં રાગના સેવનને માર્ગ માની રહ્યા છે. બાપુ! તારો માર્ગ રાગમાં
નથી; તારો માર્ગ તો તારા ચૈતન્યમાં સમાય છે. ચૈતન્યમાં અગાધ ગંભીર શાંતિ ને
અનંત ગુણના ભંડાર ભર્યા છે, તેમાં જોતાં જ આનંદના દરિયા તને દેખાશે.
શરીર તો કરોડો રોગોનું ઘર છે, તેમાં ક્યાંક શાંતિ નથી; ને આ ચૈતન્યપ્રભુ આત્મા
અનંત આનંદનું ધામ છે, તેમાં ક્યાંય રોગનું કે અશાંતિનું નામનિશાન નથી. આવા
ચૈતન્યની સેવા કર. ભાઈ, શરીરની તો સેવામાં અનંતા ભવ વીતાવ્યા ને દુઃખી જ
થયો; તો હવે આ ભવમાં તો શરીરાદિથી ભિન્ન ચૈતન્યતત્ત્વની સેવા કર, કે જેથી
અનંતભવનું તારું દુઃખ મટી જશે ને આત્માની પરમ શાંતિનું તને વેદન થશે,
મોક્ષના ભણકાર તારા આત્મામાં આવી જશે.
જે જીવો મુક્ત થયા તેઓ કોને ભજીને મુક્ત થયા? –કે પરમાત્માને ભજીને મુક્ત
થયા. ક્યાં પરમાત્મા? અંતરમાં શુદ્ધ જ્ઞાનમય કારણપરમાત્મા એવો જે પોતાનો
આત્મા, તે પરમાત્માને સમ્યક્ રત્નત્રયપરિણતિ વડે ભજીને તે જીવો સિદ્ધ થયા. તું
પણ સિદ્ધિને માટે તારા પરમ આત્મતત્ત્વને સમ્યક્ શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્રવડે
અભેદપણે ભજ.
આ રીતે રત્નત્રયવડે સિદ્ધપદને સાધનારો મુમુક્ષુ જીવ, બીજા સિદ્ધભગવંતોના પણ
શુદ્ધ ગુણોને ઓળખીને તેમની પરમભક્તિ કરે છે, તે વ્યવહાર–ભક્તિ છે. જુઓ,
આમાં પણ શુદ્ધ ગુણોની ઓળખાણ સહિતની જ વાત લીધી છે.
‘કારણપરમાત્માને અભેદ રત્નત્રયવડે આરાધીને જ તેઓ સિદ્ધ થયા’ એમ–
ઓળખીને તેમની ભક્તિ કરે છે; પણ ‘આ ભક્તિના શુભ રાગવડે સિદ્ધપદ
પમાશે’ –એમ તે મુમુક્ષુ માનતો નથી. આવી ઓળખાણપૂર્વક જેટલી
શુદ્ધરત્નત્રય–વીતરાગ પરિણતિ થઈ તેટલી નિશ્ચયભક્તિ છે, તે મુક્તિનું કારણ
છે; તેની સાથે પંચપરમેષ્ઠીના શુદ્ધ ગુણોની ઓળખાણ સહિતની ભક્તિ તે
વ્યવહારભક્તિ છે. ધર્મી શ્રાવકને તેમજ શ્રમણોને આવી બંને પ્રકારની ભક્તિ
હોય છે. તેઓ ઉદયભાવોથી જ્ઞાનચેતનાને અત્યંત જુદી અનુભવે છે, દુઃખથી
અત્યંત રહિત એવા આનંદથી તેમનું ચિત્ત ભરેલું છે. સમ્યક્ત્વાદિ જે ભાવો
ધર્મીને પ્રગટ્યા છે તેમાં ભવનો અભાવ છે, દુઃખનો અભાવ છે, ઉદયભાવોનો
ભજતો–ભજતો મુક્તિને સાધે છે, તેથી તે જીવ ભક્ત છે–ભક્ત છે.