કારતક: ૨૪૯૮ આત્મધર્મ : ૨૯ :
અનુભૂતિ નથી તેમાં સામાયિક કેવી? તેમાં વીતરાગતા કેવી? તેમાં સુખ કેવું? તેમાં
ધર્મ કેવો? ધર્મીને પોતાની બધી પર્યાયોમાં, જ્ઞાનમા–શ્રદ્ધામાં–ચારિત્રમાં–આનંદમાં
સદાય પોતાનો શુદ્ધ આત્મા હાજરાહજુર વર્તે છે, એક સમય પણ તે દૂર નથી.
‘વાહ! ભાવિ – તીર્થાધિનાથ
જેમાં શુદ્ધઆત્મા સમીપ છે એવી સામાયિકના વર્ણનમાં ભાવિ–તીર્થાધિનાથને
યાદ કરીને મુનિરાજ કહે છે કે અહો, તીર્થંકરોને તે ભવમાં દર્શન અને ચારિત્ર બંને
અપ્રતિહત હોય છે; એવા ભાવિ–તીર્થંકરને તેમજ તેમના જેવા શુદ્ધદ્રષ્ટિવંત બધાય
જીવોને જ્ઞાનમાં–શ્રદ્ધામાં–ચારિત્રમાં–આનંદમાં એમ સર્વે ભાવોમાં પોતાનો શુદ્ધઆત્મા જ
સમીપ છે, તે જ શુદ્ધપરિણામમાં તન્મય વર્તે છે. આત્મા પોતે પોતાના નિર્મળ
પરિણામમા તન્મય એકાકાર વર્તે છે એટલે તે જ સમીપ છે, ને રાગાદિ ભાવોમાં આત્મા
તન્મય વર્તતો નથી તેથી રાગાદિથી તે દૂર છે, જુદો છે.
ધર્માત્માને આત્માની સમીપતા એક ક્ષણ પણ છૂટતી નથી. અને જ્યાં આત્મા
સમીપ છે એટલે કે આત્માભિમુખ ભાવ છે ત્યાં સમતા જ છે, વીતરાગતા જ છે. આવું
વીતરાગીકાર્ય તે જ નિયમસાર છે, તે જ મોક્ષનો માર્ગ છે. કોની સમીપતામાં આનંદ
થાય? કે આત્મા પોતે સહજ આનંદસ્વરૂપ છે એટલે મંતર્મુખ થઈને આત્માની
સમીપતામાં જ આનંદ વેદાય છે.
હે જીવ! સમ્યગ્દર્શનપર્યાય પ્રગટ કરવી હોય તો આત્માની સમીપ જા. સમ્યગ્જ્ઞાન–
પર્યાય પગટ કરવી હોય તો આત્માની સમીપ જા. આનંદપર્યાય પ્રગટ કરવી હોય તો
આત્માની સમીપ જા. પરમ સમભાવરૂપ સામાયિક કરવી હોય તો આત્માની સમીપ જા.
ભાવિ તીર્થાધિનાથ અને બધા શુદ્ધદ્રષ્ટિવંત જીવો આ રીતે આત્માની સમીપ જઈને, આત્માને
મુખ્ય રાખીને, તેમાં એકાગ્રતા વડે શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્ર અને સામાયિક પ્રગટ કરે છે.
અહો, આવી શુદ્ધદ્રષ્ટિવાળા આ ભાવિ તીર્થાધિનાથ શુદ્ધદ્રવ્યમાં અભેદ પર્યાયવડે
અભિરામ છે, સુશોભિત છે. શુદ્ધદ્રવ્યમાં અભેદપરિણતિવડે રાગનો અભાવ થયો છે તેથી
તે વીતરાગપણે શોભતા છે–સુંદર છે–મનોહર છે–અભિરામ છે, અને ભવના ભયને
હરનારા છે. અરે, ભગવાન આત્મા જ્યાં અનુભૂતિમાં નીકટ બિરાજતો હોય ત્યાં
ભવદુઃખ કેવા? ને ભય કેવો? ભગવાન આત્મા ભવના ભયને હરનારો છે.
હું તો ચેતનામય આત્મા છું–એવી શુદ્ધદ્રષ્ટિ ધર્મીને કદી છૂટતી નથી.