જાણીને સ્વભાવમાં એકત્વપણે પરિણમીને તે જીવ પોતે સ્વસમય થયો છે.
પર્યાયરૂપે પરિણમ્યો છે તેમાં જ તે સ્થિત છે.–આવો સ્વસમયરૂપ જીવ તે સાચો જીવ છે.
જ્ઞાનદર્શનચારિત્રરૂપ આત્માનો જે સત્સ્વભાવ હતો તે સ્વભાવમાં એકત્વપણે આત્મા
પોતાના સ્વભાવના સમ્યક્ભાવરૂપે પરિણમ્યો, એટલે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રપર્યાય
પ્રગટી, તે પર્યાયમાં સ્થિત આત્મા સ્વસમય છે; તે સુંદર સુશોભિત છે.
જિનશાસન કહ્યું, આ રીતે આત્મા પોતાના જે શુદ્ધભાવરૂપ પરિણમ્યો તે–રૂપે જ તે છે,
એટલે તેમાં જ તે સ્થિત છે; તેને સ્વસમય કહીએ છીએ.
તે રાગાદિ પરભાવમાં સ્થિત ન રહ્યો, પોતાના સ્વરૂપમાં જ તન્મય સ્થિર રહ્યો, તેથી તે
સ્વસમય છે. આવા સ્વસમયપણે આત્મા શોભે છે, તે જ એકત્વમાં શોભતો થકો સુંદર
છે. આવા આત્માથી ભિન્ન બધા પરભાવોને પુદ્ગલકર્મ સાથે તન્મય ગણીને,
મિથ્યાત્વાદિ અજ્ઞાનભાવમાં સ્થિત જીવને ‘પુદ્ગલકર્મના પ્રદેશમાં સ્થિત’ કહીને
‘પરસમય’ કહ્યો છે. આવા સ્વસમયને તથા પરસમયને બંનેને જાણીને, પોતે પોતાના
આત્મસ્વભાવમાં એકત્વપણે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપે પરિણમવું તે તાત્પર્ય છે.
* જે સ્વમાં એકત્વપણે પરિણમે ને સ્વને એકત્વપણે જાણે તે સ્વસમય છે.
* જે પરમાં એકત્વ માનીને રાગાદિરૂપે પરિણમે ને પરને એકત્વપણે જાણે તે
સ્વરૂપ બરાબર જાણવું જોઈએ.