આનંદસ્વભાવનો એક્કેય અંશ ઓછો થયો નથી, ટંકોત્કીર્ણ એવો ને એવો બિરાજી રહ્યો
છે. એકક્ષેત્રે રહેવા છતાં તે પર સાથે ભેળસેળ થયો નથી, તેમજ પર્યાયમાં વિકૃતિ છતાં
મૂળ સ્વભાવનો નાશ થયો નથી, સ્વભાવ અન્યથા થયો નથી. અહા, જીવનો સ્વભાવ
તો જુઓ! આવા પોતાના જીવસ્વભાવને ઓળખવો તે જ ખરૂં કરવા જેવું છે. બાકી
સંસારમાં તો બીજું બધુંય અસાર છે.
ભિન્ન અસાધારણ ચેતનાગુણરૂપ છે, અને જે સદા પોતાના સ્વરૂપમાં ટંકોત્કીર્ણ રહેલ છે,
–આવા વિશેષણોવાળો જે જીવપદાર્થ છે તેને જ
છે : જ્ઞાની પોતામાં ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માને જ સ્વપણે જાણે છે અને સ્વમાં જ
એકત્વબુદ્ધિથી સમ્યગ્દર્શનાદિરૂપ પરિણમીને તેમાં સ્થિર થાય છે તેથી તે સ્વસમય છે;
અને અજ્ઞાની સ્વને ભૂલીને, પરને એકત્વપણે જાણે છે તથા મોહાદિ પરભાવોમાં
એકત્વપણે પરિણમીને તેમાં સ્થિર થાય છે તેથી તે પરસમય છે; આ રીતે જીવ નામના
સમયને સ્વસમય અને પરસમય એવા બે પ્રકાર હોય છે. તે ઓળખીને સ્વસમયપણું
પ્રગટ કરવું ને પરસમયપણું છોડવું; કેમકે સ્વસમયરૂપ એકત્વપણે જ આત્મા શોભે છે,
તેમાં જ આત્માની સુંદરતા છે, પરસમયપણું તે આત્માને શોભતું નથી, તેમાં તો
વિસંવાદ છે, બંધન છે.
નિશ્ચલપરિણતિરૂપે