મળી છે, તેની પાસે જગતની શી કિંમત?–આ રીતે ચૈતન્યસંપદા પાસે જ્ઞાની
જગતને તૃણવત સમજીને, આત્મઆરાધનારૂપ સ્વકાર્યને સાધે છે. હે મુમુક્ષુ! આ
જ તારે અવશ્ય કરવાનું કાર્ય છે. આ રીતે મુમુક્ષુજીવ આનંદથી પોતાના સ્વકાર્યને
સાધે છે.
નીકળે ત્યારે પરસંગ થાય ને ચિત્ત વ્યગ્ર રાગી–દ્વેષી થાય, તે તો જન્મ–મરણના રોગનું
જ કારણ છે. પરસંગ એટલે તેના તરફનો ઉપયોગ, તેમાં ચિત્ત ચંચળ થાય છે. માટે હે
મુમુક્ષુ! બહારમાં પરચીજ હોવા છતાં તેનાથી પરમ વિરક્ત થઈને તારા ચિત્તને અંદર
શાંતિથી ભરેલા ચૈતન્યતત્ત્વમાં જ જોડ, ને તારા સ્વકાર્યને સાધ. બુદ્ધિ–વડે એટલે કે
ભેદજ્ઞાનવડે પરથી આત્માને જુદો અનુભવ્યો છે–એવો જ્ઞાની મહા આનંદમય
ચૈતન્યતત્ત્વમાં પરિણામમાં જોડે છે ને આત્મા સિવાય આખી દુનિયાથી અત્યંત ઉદાસીન
રહે છે. આ રીતે આત્માના સહજસ્વરૂપને સાધે છે. આત્મસાધનાના મહાન આનંદ પાસે
જગત સામે શું જોવું?
ગંધ પણ નથી. મારું સ્વતત્ત્વ લક્ષમાં લેતાં તે તો અનાકુળ શાંતરસપણે
અનુભવાય છે; એના વેદન પાસે જગત રસ વગરનું તરણાંસમાન ભાસે છે.
ચૈતન્યરસનો રસ ચાખ્યો ત્યાં કષાયનો રસ કેમ ગમે? અરે, ચૈતન્યતત્ત્વના
આનંદમાં એક શુભવિકલ્પનોય બોજો ક્યાં પાલવે છે? આંખમાં તો કણું કદાચ
રહી શકે, પણ ચૈતન્યના શાંતરસમાં કષાયનો કણિયો રહી શકે નહીં, શુભરાગનોય
કણ તેમાં રહી શકે નહીં. આવા શાંતરસના ધામ તારા ચૈતન્યનિધાનને હે મુમુક્ષુ!
તું એકલો–એકલો સાધજે, તેમાં જગતના બીજા કોઈની અપેક્ષા રાખીશ નહીં.
જગતના પંથથી ચૈતન્યના પંથ નીરાળા છે. ચૈતન્યના સુખનો માર્ગ અંદર પોતામાં
જ સમાય છે, પોતાની પરિણતિ પોતામાં જ એકાગ્રપણે પરમઆનંદને અનુભવે
છે, આનંદ માટે કાંઈ બહાર જગત સામે જોવું પડતું નથી. જ્યાં તારા અગાધ
નિધાન ભર્યા છે તેમાં જોતાં તને પરમ જ્ઞાન–આનંદના નિધાન પ્રગટશે. અનાદિથી