: માહ : ૨૪૯૮ આત્મધર્મ : ૪૩ :
છું. એ પડછાયામાં કાંઈ હું નથી; પડછાયાથી તારું પેટ નહીં ભરાય; માટે
નકામી મહેનત ન કર! છાયા ઉપર તું ગમે તેટલા વલખાં માર...તારા હાથમાં
કાંઈ આવવાનું નથી.
તેમ જગતનો રાજા, એવો આ ચૈતન્યસિંહ આત્મા, તેને સુખની ભૂખ
લાગી છે. તે છાયા જેવા બાહ્યવિષયોમાંથી સુખ લેવા માંગે છે ને તે વિષયો
તરફ ઝાંવા નાંખી–નાંખીને દુઃખી થાય છે. ત્યારે સૂર્યના પ્રકાશની જેમ જેને
જ્ઞાનપ્રકાશ ખીલ્યો છે, એવા કોઈ સંત તેને સમજાવે છે કે અરે જીવ! સુખ તો
તારા આત્મામાં છે; પડછાયા જેવા શરીરમાં કે વિષયોમાં સુખ નથી માટે તું
બહારમાં સુખ ન શોધ. બાહ્યવિષયો પ્રત્યે તું ગમે તેટલા વલખાં માર, તેમાંથી
તને કદી સુખ મળવાનું નથી.
આ રીતે આ ચિત્ર ભેદજ્ઞાન કરાવીને સુખનો સાચો રસ્તો બતાવે છે.
(લે. ટાટમ શાળાના શિક્ષક શ્રી માત્રાભાઈ એસ. ખાચર)
ચાલાક સિંહ અને મૂરખ વાંદરો
(બાજુમાં તમે વાર્તા વાંચી, તેમાં જે સિંહ અને વાંદરો હતા, તેના કરતાં
આ બીજી કથામાં બીજો વાંદરોને બીજો સિંહ છે. પહેલી કથામાં સિંહ મૂરખ
હતો ને વાંદરો ચાલાક હતો, આ બીજી કથામાં વાંદરો મૂરખ છે ને સિંહ
ચાલાક છે. ભેદજ્ઞાનરૂપ તાત્પર્ય બંને કથામાંથી સરખું જ નીકળે છે. આ કથા
ગુરુદેવના પ્રવચન ઉપરથી લખી છે.)
એક ઝાડ ઉપર વાંદરો રહેતો હતો, ત્યાં એક સિંહ આવ્યો, તે સિંહને
વાંદરાના શિકારનું મન થયું. ઊંચે બેઠેલો વાંદરો તેના હાથમાં આવે તેમ ન
હતો. પણ સિંહ ચાલાક હતો, તેણે જોયું કે આ મૂરખ વાંદરો નીચેની છાયાને
પોતાની જ માની રહ્યો છે! એટલે તેણે વાંદરા સામે જોસથી ગર્જના કરીને
નીચે તેની છાયા ઉપર પંજો માર્યો.
છાયા ઉપર પંજો પડતાં વાંદરો તો બી ગયો કે હાય, હાય! સિંહ મને પંજો
માર્યો!–એમ ભયભીત થઈને તે નીચે પડ્યો! પણ મૂરખાને ખબર નથી કે પંજો
તો છાયા ઉપર પડ્યો છે, પોતે તો છાયાથી જુદો (ઝાડ ઉપર) સલામત બેઠો
છે.–જુઓ, અજ્ઞાનને લીધે છાયાને પોતાની માનીને મૂરખ વાંદરે પ્રાણ ખોયા.
તેમ જીવની છાયા જેવું આ જડ શરીર, તેના ઉપર રોગાદિ થતાં કે
મૃત્યરૂપી સિંહનો પંજો પડતાં, વાંદરાની જેમ મૂરખ અજ્ઞાનીજીવ પોતાનું જ
મરણ સમજીને ભયભીત થાય છે કે હાય! હું મરી ગયો, મને રોગ થયો.