: ૧૮ : “આત્મધર્મ” : પ્ર. વૈશાખ ૨૪૯૮ :
ઉપર ચામડી લપેટી છે પણ અંદર તો વિષ્ટા ભરી છે. આવા અત્યંત દુર્ગંધી અપવિત્ર
શરીરમાં મૂરખ જીવ પ્રીતિ વધારે છે. પણ દેહ તો વિનાશિક છે; જીવ અવિનાશી નિત્યસ્વરૂપ છે.
(૯) યહ તન જીર્ણ કુટી સમ આતમ, યાતૈં પ્રીતિ ન કીજૈ,
નૂતન મહલ મિલૈ જબ ભાઈ, તબ યામેં ક્યા છીજે?
મૃત્યુ હોનસે હાનિ કૌન હૈ, યાકો ભય મત લાવો,
સમતાસે જો દેહ તજોગે, તો શુભ તન તુમ પાવો.
અરે આત્મા! જીર્ણ ઝૂંપડી જેવા આ શરીરમાં પ્રીતિ ન કર. આ દેહ–ઝૂંપડી છોડીને સ્વર્ગમાં
જતાં તને નવો મહેલ મળશે, –તો મરણથી તારે શું ગુમાવવાનું છે? મૃત્યુ થતાં તને કાંઈ હાનિ
નથી માટે મરણનો ભય ન કર. જો સમતાથી શરીર છોડીશ તો તું દેવલોકના ઉત્તમ શરીરને
પામીશ.
(૧૦) મૃત્યુ–મિત્ર ઉપકારી તેરો, ઈસ અવસરકે માહીં.
જીરન તનસે દેત નયો યહ, યા સમ સાહૂ નાહીં.
યા સેતી ઈસ મૃત્યુસમય પર, ઉત્સવ હી અતિ કીજૈ,
કલેશ–ભાવકો ત્યાગ સયાને, સમતા–ભાવ ધરીજૈ.
અરે, મૃત્યુ તો મિત્રસમાન તારું ઉપકારી છે, –કેમકે મરણના અવસરે તે જીર્ણ શરીરને
બદલે નવું શરીર આપે છે. –એના જેવું ભલું બીજું શું? માટે હે ભવ્ય! આવા મરણસમયે તો તું
કહાન ઉત્સવ કરજે; હે સૂજ્ઞ! કલેશભાવને છોડીને સમતા–ભાવને ધારણ કરજે.
(૧૧) જો તુમ પૂરવ પુણ્ય કિયે હૈં તિનકો ફલ સુખદાઈ,
મૃત્યુ–મિત્ર બિન કૌન દિખાવૈ, સ્વર્ગ–સમ્પદા ભાઈ.
રાગ–રોષકો છોડ સયાને, સાત વ્યસન દુખદાઈ,
અન્તસમયમેં સમતા ધારો, પર–ભવ–પંથ સહાઈ.
હે ભાઈ! પૂર્વે તમે જે પુણ્ય કર્યાં છે તેના સુખદાય ફળરૂપ સ્વર્ગસંપદા, મૃત્યુરૂપી મિત્ર
વગર બીજું કોણ પમાડશે? માટે હે ભવ્ય! મરણસમયમાં રાગ–દ્વેષ તથા દુઃખદાયક સાત
વ્યસનોને છોડીને સમતા ધારણ કરો–કે જે પરભવમાં પણ સહાય કરશે.
(૧૨) કર્મ મહાદુઠ વૈરી મેરો, તા સેતી દુખ પાવૈ,
તન–પિંજરમેં બન્ધ કિ્્યો મોહિ યાસોં કૌન છુડાવૈ.