: પ્ર. વૈશાખ : ૨૪૯૮ “આત્મધર્મ” : ૧૯ :
ભૂખ–તૃષા દુખ આદિ અનેકન, ઈસ હી તનમેં ગાઢૈ,
મૃત્યુ–રાજ અબ આય દયાકર, તન પિંજરસોં કાઢે.
મહા દુઃખદાયક કર્મ મારું વેરી છે, તેના સંગથી જીવ દુઃખ પામે છે, ને તેણે મને આ
દેહપીંજરામાં પૂર્યો છે; તેમાંથી મને કોણ છોડાવે? આ દેહમાં તો ભૂખ–તરસ વગેરે કેટલાંય દુઃખ
ભર્યાં છે; હવે મૃત્યુરાજ દયા કરીને આ દેહપીંજરાથી મને છોડાવવા આવ્યા છે.
(૧૩) નાના વસ્ત્રાભૂષણ મૈંને, ઈસ તનકો પહરાયે,
ગન્ધ સુગન્ધિત અતર લગાયે, ષટ્રસ અશન કરાયે.
રાત દિના મૈં દાસ હોયકર, સેવ કરી તન કેરી,
સો તન મેરે કામ ન આયો, ભૂલ રહ્યો નિધિ મેરી.
મેં આ શરીરને અનેક વસ્ત્રાભૂષણ પહેરાવ્યાં, સુગંધિત અત્તર લગાવ્યાં, ષટરસ ભોજન
કરાવ્યાં; રાત–દિવસ દાસ થઈને શરીરની સેવા કરી, તોપણ અરેરે! એ શરીર મને મારા
આત્મહિત માટે કામ ન આવ્યું, ને હું મારા નિધિને ભૂલી રહ્યો.
(૧૪) મૃત્યુ–રાયકો સરન પાય, તન નૂતન એસો પાઊં,
જામે સમ્યકરતન તીન લહિ, આઠોં કર્મ ખપાઉં.
દેખો તન સમ ઔર કૃતઘ્ની, નાહિ સુન્યો જગમાહી;
મૃત્યુસમયમેં યે હી પરિજન, સબહી હૈં દુખદાઈ.
દેખો, શરીર સમાન કૃતઘ્ની જગતમાં બીજું કોઈ સાંભળ્યું નથી; મૃત્યુ સમયે આ પરિજન
વગેરે બધાનો મોહ તો દુઃખ દેનાર છે. હવે મૃત્યુરાજનું શરણ પામીને હું નવીન શરીર એવું
પામીશ કે જેમાં સમ્યક્ રત્નત્રય પ્રગટ કરીને, આઠે કર્મને ખપાવીશ.
(૧પ) યહ સબ મોહ બઢાવનહારે, જિયકો દૂરગતિ દાતા,
ઈનસે મોહ નિવારો જિયરા, જો ચાહો સુખ–સાતા.
મૃત્યુ–કલ્પદ્રુમ પાય સયાને, માંગો ઈચ્છા જેતી,
સમતા ધરકર મૃત્યુ કરો તો, પાવો સમ્પતિ તેતી.
આ બધાં શરીર–પરિજન વગેરે તો મોહ વધારનારા ને દુર્ગંતિ દેનારા છે, માટે હે
જીવડા! જો તું સુખ–શાંતિ ચાહતો હો તો તેનો મોહ છોડ. આ મૃત્યુરૂપી કલ્પવૃક્ષને પામીને હે
સુજ્ઞ! તારી જેટલી ઈચ્છા હોય તેટલું માગ;–જો તું સમતાપૂર્વક મરણ કરીશ તો તારી ઈચ્છિત
સંપદા તને મળશે.