: ૨૦ : “આત્મધર્મ” : પ્ર. વૈશાખ ૨૪૯૮ :
(૧૬) ચૌ આરાધન સહિત પ્રાન અજ, તૌ યે પદવી પાવો,
હરિ પ્રતિહરિ ચક્રી તીર્થેશ્વર, સ્વર્ગ–મુક્તિમેં જાવો.
મૃત્યુ–કલ્પદ્રુમ સમ નહિં દાતા, તીનોં લોક મંઝારે,
તાકો પાય કલેસ કરો મત, જન્મ–જવાહર હારે.
જો સમ્યક્ત્વાદિ ચાર આરાધના સહિત પ્રાણ છોડશો તો બળદેવ–ચક્રવર્તી–ઈન્દ્ર–
તીર્થંકર વગેરે પદવી પામશો ને સ્વર્ગ–મુક્તિમાં જશો. આ રીતે મૃત્યુરૂપી કલ્પવૃક્ષ સમાન
બીજો કોઈ ત્રણ લોકમાં દાતા નથી; માટે તેને પામીને કલેશ ન કરો. કલેશથી તો આ
જન્મરૂપી ઝવેરાત હારી જવાય છે.
(૧૭) ઈસ તનમેં ક્યા રાચૈ જિયરા, દિન–દિન જીરન હોહૈ,
તેજ કાન્તિ–બલ નિત્ય ઘટત હૈ, યા સમ અથિર સુ કો હૈ.
પાંચોં ઈન્દ્રી શિથિલ ભઈ અબ, સાંસ શુદ્ધ નહિં આવે,
તાપર ભી મમતા નહિ છોડે, સમતા ઉર નહિં લાવૈ.
અરે જીવ! આ શરીરમાં તું કેમ રાચી રહ્યો છે?–એ તો રોજેરોજ જીર્ણ થતું જાય છે, તેની
કાંતિ અને બળ પણ સદા ઘટી રહ્યાં છે, એના જેવું અસ્થિર બીજું કોઈ નથી. હવે તો પાંચે
ઈન્દ્રિયો શિથિલ થઈ ગઈને શ્વાસ પણ સરખો લેવાતો નથી; અરે! તોપણ તું તેની મમતા કેમ
છોડતો નથી? અને અંતરમાં સમતાને કેમ ધારતો નથી?
(૧૮) મૃત્યુરાજ ઉપકારી જિયકો, તનસોં તોહિ છુડાવૈ,
નાતર યા તન બન્દીગૃહમૈં, પડૌ–પડૌ બિલલાવૈ.
પુદ્ગલકે
પરમાનૂ મિલકેં, પિણ્ડરૂપ તન ભાસી,
યે તો મૂરત મૈં હું અમૂરત, જ્ઞાન–જોતિ ગુન ખાસી.
અહા, મૃત્યુરાજ તો જીવના ઉપકારી છે કે એને શરીરથી છોડાવે છે. એના વગર તો
આ શરીરરૂપી બંદીખાનામાં પડ્યો–પડ્યો જીવ વલખાં મારે છે. પુદ્ગલ–પરમાણુઓ ભેગા
થઈને આ શરીરરૂપ પિંડલો બન્યો છે તે તો મૂર્ત છે, ને હું તો જ્ઞાનજ્યોતિરૂપ ખાસ
ગુણવાળો અમૂર્ત આત્મા છું.
(૧૯) રોગ–શોક આદિક જો વેદન, તે સબ પુદ્ગલ લારે,
મૈં તો ચેતન વ્યાધિ વિના નિત, હૈં સો ભાવ હમારે.