બંનેથી પાર જ્ઞાનસ્વરૂપ પોતે કોણ છે તે કદી જાણ્યું નથી. ભાઈ! તારી ચૈતન્યચીજ પાપ અને
પુણ્ય બંનેથી જુદી જાતની છે. રાગથી પાર ચૈતન્યના વેદનવડે તારું અજ્ઞાન ટળશે ને સમ્યક્ત્વ
થશે, ત્યારે જ તારા ભવના આરા આવશે. આવા જ્ઞાનના ભાન વગર ગમે તેટલા ભણતર ભણે,
કે દુનિયામાં ગમે તેટલા ડહાપણ કરે, તેમાં આત્માનું કલ્યાણ કે ધર્મ નથી.
સ્વર્ગમાં ગયો તે તો પુણ્ય કરીને ગયો; એટલે પુણ્ય જીવે અનંતવાર કર્યાં છે. રાગ તો કરતાં
અજ્ઞાનીને આવડે છે, એ કાંઈ નવું નથી. પણ રાગથી પાર, એકત્વ ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્મા પોતે શું
ચીજ છે તે કદી જીવે જાણ્યું નથી–અનુભવ્યું નથી. તેથી અહીં વીતરાગી સંતો આત્માને જાણવાનો
ઉપદેશ આપે છે.
કિંમત અને મહિમા છૂટી જાય છે, પોતે પોતાને ચૈતન્યની અનુભૂતિસ્વરૂપ જાણે છે. –આમ
પોતાનું સ્વરૂપ જાણીને તેની શ્રદ્ધા કરવી, અને પછી તેમાં લીન થઈને તેનું અનુસરણ–સેવન કરવું
તે મોક્ષને સાધવાનો ઉપાય છે, તેના વડે અવશ્ય મોક્ષની સિદ્ધિ થાય છે.
ખાસ ચૈતન્ય લક્ષણ વડે બીજાથી જુદો લક્ષમાં આવે છે; તેના ચૈતન્યની વિશેષ અનુભૂતિના
સ્વાદવડે તેનું અદ્ભુતસ્વરૂપ ઓળખાય છે. અહા, આત્માની ઓળખાણ થતાં સમકિતી ચૈતન્યના
અતીન્દ્રિય આનંદને અનુભવે છે; તે સ્વાદ જગતના બીજા કોઈ પદાર્થમાં કે રાગમાં ક્યાંય નથી.
નરકમાં રહેલો જીવ પણ જ્યાં અંદર પોતાની ચૈતન્યવસ્તુની સન્મુખ થઈને તેને અવલંબે છે ત્યાં
તેને આત્મામાં પરમ આનંદના અંકુરા ફૂટે છે. તે આનંદના સ્વાદ પાસે રાગનો રસ એને છૂટી
જાય છે.