નહિ; ચૈતન્યમાં રાગનું કર્તૃત્વ હોય નહિ. આવી ભિન્નતાને જે જાણે તે જ્ઞાનીજીવ
પોતાના ચૈતન્યભાવમાં રાગના કોઈ અંશને ભેળવતો નથી, એટલે જ્ઞાનમાં રાગનું
કતૃત્વ જરાપણ નથી. આવા આત્માના જ્ઞાન વગર, પુણ્ય કરીને પણ જીવ જરાય સુખ
ન પામ્યો. ક્્યાંથી પામે? પુણ્યના રાગમાં ક્્યાં સુખ હતું કે મળે? સુખ ચૈતન્ય
સ્વભાવમાં છે, તેને જાણે–અનુભવે તો જ ચૈતન્યસુખનો સ્વાદ આવે, ને ત્યારે જ
રાગાદિનું કર્તૃત્વ છૂટી જાય. આવી જેની દશા થઈ છે તે જ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જ્ઞાની છે.
વિકલ્પના સ્વાદને પણ તે જ્ઞાનથી ભિન્ન જ જાણે છે. તેથી કહ્યું છે કે–
જાને સો કરતા નહિ હોઈ, કર્તા સો જાને નહીં કોઈ.
જાણતો નથી.
આકુળતાવાળા છે ને આ ચૈતન્યરસ અત્યંત મધુર છે, શાંત છે, નિરાકુળ છે. આમ
જ્ઞાની પોતાના ચૈતન્યસ્વાદને બીજાથી ભિન્ન પાડીને વેદે છે. અહા! આવો શાંત મધુર
આનંદધામ મારો ચૈતન્ય સ્વાદ! પૂર્વે કદી મેં ચાખ્યો ન હતો, તેથી હું દુઃખી હતો.
આત્માના આનંદરસનો સ્વાદ ચાખીને હવે હું સુખી થયો.
જગતમાં સુખી છે. બાકી પરવસ્તુમાંથી સુખ લેવા માંગે છે તેઓ તો દુઃખિયા છે ને પર
પાસેથી ભીખ માંગનારા ભીખારી છે. સમકિતી પોતાના ચૈતન્યવૈભવનો સ્વામી મોટો
બાદશાહ છે, જગતથી તે નિસ્પૃહ છે. મારું ચૈતન્યસુખ મારામાં છે, ત્યાં જગત પાસેથી
મારે કાંઈ લેવાપણું નથી.