પાર સુખરસમાં તરબોળપણે વર્તે છે. એ જ રીતે બહારમાં સ્વર્ગનો સંયોગ હોય તોપણ
જ્ઞાનીનું જ્ઞાન તેનાથી અલિપ્ત છે. આવું પુણ્ય–પાપથી અલિપ્ત જ્ઞાન તે ધર્મ છે. જ્ઞાનથી
વિરુદ્ધ એવો અશુભરાગ કે શુભરાગ તે બંને ખરાબ છે, બેમાંથી એક્કેય સારા નથી,
એક્કેયમાં સુખ નથી, ને એક્કેય જીવને મોક્ષ માટે ઉપયોગી થતા નથી. માટે પુણ્ય–પાપ
બંનેને સંસારનું કારણ જાણી, બંનેથી ભિન્ન એવા જ્ઞાનસ્વરૂપે પોતાને ઓળખવો–
અનુભવવો તે ધર્મ છે, તે સંસારથી બચાવનાર ને મોક્ષ દેનાર છે.
દર્શન કર્યાં, બાદ મહાવીરનગરના જિનમંદિરમાં દર્શન કર્યાં. મંદિર ઘણું ભવ્ય છે, નીચે
મહાવીરાદિ ભગવંતો બિરાજે છે, ઉપર શાંતિનાથપ્રભુ કેવળજ્ઞાનસહિત પરમ અતીન્દ્રિય
આનંદના વેદનમાં મશગુલ ઊભા છે–ને જગતને બતાવી રહ્યા છે કે આ રીતે જગતથી
નિરપેક્ષપણે આત્મા અનુભવાય છે.
ભિન્ન એકલા ચૈતન્યભાવે પરિણમી રહ્યા છે. આવા ચૈતન્યભાવરૂપ અરિહંત દેવના
દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયને ઓળખતાં પોતાના આત્માનું શુદ્ધચૈતન્યસ્વરૂપ પણ ઓળખાય છે,
ને મોહનો નાશ થઈને સમ્યગ્દર્શનાદિ થાય છે. પછી શુદ્ધપયોગવડે તેમાં લીન થતાં
રાગ–દ્વેષનો પણ ક્ષય થઈને, કેવળજ્ઞાન થાય છે. આ જ મોક્ષની રીત છે. બધાય
તીર્થંકરો આ જ વિધિથી મોક્ષ પામ્યા છે, ને જગતને માટે આ જ ઉપદેશ કર્યો છે.
છે તેવા શિષ્યને તેનું સ્વરૂપ આચાર્યદેવ આ સમયસારની છઠ્ઠી ગાથામાં બતાવે છે.
આત્માને આનંદ આપે અને એના જન્મ–મરણના અંત આવે–એવી આ વાત સમજવા
માટે અંદર ઘણી પાત્રતા હોય છે; અરે, એનું શ્રવણ કરવામાં પણ