Atmadharma magazine - Ank 343
(Year 29 - Vir Nirvana Samvat 2498, A.D. 1972).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 35 of 64

background image
: દ્વિ. વૈશાખ: ૨૪૯૮ આત્મધર્મ : ૩૩ :
ચૈતન્યરસનું મધુર ઝરણું
(ફત્તેપુર–પ્રવચનોમાંથી દોહન: પૃ. ૮ થી ચાલુ)
એકાકારપણે અજ્ઞાનપણે વર્તે છે તેને ‘હું શુદ્ધ જ્ઞાયક છું’ એમ કહેવાનો અધિકાર
નથી કેમકે શુદ્ધતત્ત્વ તેના જ્ઞાનનું જ્ઞેય થયું જ નથી. જાણ્યા વગર શ્રદ્ધા કોની?
જેનું જ્ઞાન કષાયચક્રથી છૂટું પડીને, જ્ઞાયકભાવને એકને લક્ષગત કરીને શુદ્ધરૂપે
પરિણમ્યું છે, એટલે જ્ઞાયકભાવની જેણે ઉપાસના કરી છે તેને જ ‘હું શુદ્ધ છું’
એવો અનુભવ અને જ્ઞાન–શ્રદ્ધા સાચાં છે. તેણે અંતર્મુખ થઈને શુદ્ધઆત્માને
સ્વજ્ઞેય બનાવ્યો છે. સમયસાર ગા. ૧૭–૧૮ માં પણ આ રીતે જીવ–રાજાને
સાધવાની રીત બતાવી છે.
૩૧ અહા, સમયસારમાં તો ચૈતન્યના અનુભવના ગંભીર ભાવો ભર્યા છે, એની એક
ગાથાનો ભાવ પણ બરાબર સમજે તો સમ્યગ્જ્ઞાન અને આત્મ–અનુભવ થઈ
જાય છે. આ તો વિજ્ઞાનઘન આનંદમય આત્માને દેખવા માટેનું અદ્વિતીય
જગતચક્ષુ છે. ભગવાન કુંદકુંદાચાર્યે આ સમયસાર રચીને ભરતક્ષેત્રના જીવો
ઉપર તીર્થંકર જેવો ઉપકાર કર્યો છે, ને અમૃતચંદ્ર સ્વામીએ તેના ભાવો ખોલીને
ગણધરદેવ જેવો ઉપકાર કર્યો છે. ‘એમણે તો શુદ્ધાત્માના અનુભવરૂપ
નિજવૈભવનો નમૂનો આપ્યો છે.... ન્યાલ કર્યા છે. ’
૩૨ અહો, રત્નત્રયરૂપ મોક્ષમાર્ગ, તેમાં જે જીવો પ્રર્વતન કરે છે તેઓ મોક્ષને પામે છે
તે મોક્ષમાર્ગ એટલે આત્માની શુદ્ધતા, તે દ્રવ્યમાં એકાગ્રતા અનુસાર થાય છે.
આત્મદ્રવ્ય શું છે તેની જેને શ્રદ્ધા હોય તેને જ તેમાં એકાગ્રતા વડે શુદ્ધતા થાય;
ને વ્યવહારઆચરણ તે શુદ્ધતાઅનુસાર હોય–એવો મેળ છે. શુદ્ધતા વગરના
એકલા વ્યવહાર આચરણનો શુભરાગ તેને કાંઈ શ્રાવકનાં વ્રત કહેવાય નહિ, એ
તો અજ્ઞાનીનાં બાલવ્રત છે. શુદ્ધતાસહિતનાં વ્યવહારઆચરણને જ વ્રત કહેવાય.
તે વ્રતાચરણ અંદરની તે પ્રકારની શુદ્ધતાને પ્રસિદ્ધ કરે છે કે આ જીવને આટલા
રાગના અભાવરૂપ શુદ્ધતા થઈ છે. (પ્રવચનસારના ચરણાનુયોગના પ્રારંભમાં
એ વાત કરી છે.)