Atmadharma magazine - Ank 345
(Year 29 - Vir Nirvana Samvat 2498, A.D. 1972).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 17 of 45

background image
:૧૪: આત્મધર્મ : અષાઢ: ૨૪૯૮
ચંદ્રિકાદેવી કહેવા લાગી કે સ્વામી! આ આપોને બધો પરિચિત વિષય છે તેથી બધા
પ્રકારે આત્મસાધન આપ કરો છો, અમને તે આત્મભાવના નથી આવતી, તેનો ઉપાય શું? તેને
જરાક સમજાવી દ્યો.
દેવી! તમારામાં કોઈને પણ પરમાત્મયોગથી પ્રાપ્તિ નથી થતી એમ ન કહો! કોઈ કોઈના
હૃદયમાં તે આત્મભાવના પ્રગટ થાય છે. જેને તેનો અભ્યાસ છે તેઓ આત્મધ્યાન કરતી રહે.
જેનામાં શક્તિ નથી તેઓ તે જાણકારોની વૃત્તિ જોઈને પ્રસન્ન થતી રહે. પરમાત્મધ્યાન જ
મુક્તિનું સાક્ષાત્ કારણ છે. એ વાતની શ્રદ્ધા કરીને બધા લોક પુણ્યાચારનું પાલન કરે. તમે પણ
કરો. ચોક્કસ ભવિષ્યમાં તમોને મુક્તિનો માર્ગ દેખાશે.
ચંદ્રિકાદેવી પ્રસન્ન થઈને બેસી ગઈ. એવામાં જ્યોતિર્માલા નામની રાણી ઊઠીને રાજર્ષિ
ભરતને પ્રશ્ન કરવા લાગી: સ્વામી! શાસ્ત્રોમાં સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રરૂપી રત્નત્રય મુક્તિનું
સાધન છે એમ કહ્યું છે, પરંતુ આપ કહો છો કે આત્મયોગ જ મુક્તિનું સાધન છે.–એ
આગમવિરોધી ઉપદેશ આપે શા માટે કર્યો?
ભરતજી કહેવા લાગ્યા કે, જ્યોતિર્માલા! તમે રહસ્ય જાણીને જ પ્રશ્ન કર્યો છે. સારી વાત
છે. તમારા વિવેક ઉપર હું પ્રસન્ન થયો છું. હવે સાંભળો, હું સમજાવું છું. ત્રણરત્ન અને આત્મામાં
કોઈ અંતર નથી. આત્માના સ્વરૂપને જ રત્નત્રયી કહે છે. દર્શન અને જ્ઞાન એ આત્માના સ્વરૂપ
છે. દર્શન અને જ્ઞાનસ્વરૂપમાં સ્થિરભાવથી રહેવાને ચારિત્ર કહે છે, તેથી એ ત્રણે વસ્તુ આત્માથી
ભિન્ન નથી. દેવી! રત્નત્રય બે પ્રકારનાં છે આપ્ત–આગમ–શાસ્ત્રોનું શ્રદ્ધાન અને જ્ઞાન કરીને
વ્રતાદિકમાં જોડાવું તે વ્યવહારરત્નત્રય છે, ગુપ્તરૂપે આત્માનું જ શ્રદ્ધાન કરવું, જાણવું તથા લીન
રહેવું તે નિશ્ચય રત્નત્રય છે. પહેલાંં તો વ્યવહાર રત્નત્રયનો આશ્રય કરવો જોઈએ, પછી
નિશ્ચયમાં ઠરી જવું જોઈએ. દેવી! તે વખતે આત્માનું સંસાર સંબંધી દુઃખ નાશ પામે છે અને
મુક્તિની પ્રાપ્તિ થાય છે.
એવામાં જ્યોતિર્માલાને એક શંકા ઊપજી. તે કહેવા લાગી કે સ્વામી! આપે એ કહ્યું કે
ભગવાનની શ્રદ્ધા કરવી વ્યવહાર અને આત્માની શ્રદ્ધા કરવી તે નિશ્ચય છે, તો શું ભગવાનથી
પણ મોટો આત્મા છે? એ વાત તો અમારા સમજવામાં નથી આવી. આપ બરાબર સમજાવો.
ભરતજી પોતાના મનમાં વિચાર કરવા લાગ્યા કે અધ્યાત્મયોગ અનુભવમાં જ