: અષાઢ: ૨૪૯૮ આત્મધર્મ :૧૯:
સમ્યક્ત્વસહિત વીતરાગપ્રધાન દશધર્મો
બારઅનુપ્રેક્ષામાં છેલ્લી ધર્મ અનુપ્રેક્ષા છે; તેમાં પ્રથમ શુદ્ધ
સમ્યક્ત્વસહિત શ્રાવકનાં ધર્મોનું વર્ણન કર્યા પછી મુનિધર્મના
વર્ણનમાં રત્નત્રયસંયુક્ત ઉત્તમક્ષમાદિ દશધર્મોનું વર્ણન કર્યું છે.
એકવાર દશલક્ષણીયપર્યુષદરમિયાન પ્રવચનમાં તે દશધર્મો
વંચાયા હતા. તે અહીં આપ્યાછે. દશધર્મના અંતમાં મુનિરાજ કહે
છે કે હે ભવ્ય! તું પુણ્યથી નિરપેક્ષપણે આ ઉત્તમ દશધર્મોને
પરમભક્તિથી આરાધજે.
જે રત્નત્રયયુક્ત સાધુ સદાય ક્ષમાદિભાવરૂપ પરિણમેલા છે અને જેમને સર્વત્ર મધ્યસ્થતા છે
તે સાધુને ધર્મ કહેવામાં આવે છે, અર્થાત્ એવા સાધુ તે પોતે જ ધર્મ છે.
તે ધર્મ, ક્ષમાદિભાવરૂપ દશ પ્રકારનો છે; તે સારભૂત સુખરૂપ છે; હવે કહેવામાં આવતા તે
દશધર્મોને પરમભક્તિથી જાણવા.
દેવ–મનુષ્ય કે તિર્યંચવડે ઘોર ઉપસર્ગ કરવામાં આવે તોપણ ક્રોધવડે જે સંતપ્ત થતા નથી
તેમને ઉત્તમ નિર્મળક્ષમા હોય છે.
જે ઉત્તમ જ્ઞાનપ્રધાન છે, ઉત્તમ તપશ્ચરણ કરનાર છે છતાં પોતાના આત્માને માનરહિત રાખે
છે તેને ઉત્તમ માર્દવરત્ન હોય છે.
જે મનમાં વક્રચિંતન કરતા નથી, કાયાથી વક્રતા કરતા નથી, વક્ર વચન બોલતા નથી, અને
સરળતાપૂર્વક નિજદોષને ગોપવતા નથી તેને આર્જવધર્મ હોય છે.
તૃષ્ણા–લોભરૂપી મેલના પુંજને જે સમતા અને સંતોષરૂપ જળ વડે ધોઈ નાંખે છે, તથા જે
ભોજનમાં પણ ગૃદ્ધિરહિત છે તેને વિમળ શુચિત્વ (ઉત્તમ શૌચધર્મ) હોય છે.