Atmadharma magazine - Ank 345
(Year 29 - Vir Nirvana Samvat 2498, A.D. 1972).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 45

background image
:૬: આત્મધર્મ : અષાઢ: ૨૪૯૮
વિચાર કરવાની વાત છે. તે લોકોનું સુખ કઈ શ્રેણીનું છે! આજનો ઉપવાસ કયા પ્રકારનો
છે? એટલું જ નહિ, પણ પતિપત્ની એક સાથે રહેવા છતાં પણ જરા મનમાં વિકલ્પનો અંશ નથી,
તેને જ અસલી તપ કહે છે. લોકમાં સ્ત્રી અને પુરુષ અલગ રહીને પોતાનું બ્રહ્મચર્ય વ્રત બતાવી
શકે, પરંતુ એક સાથે રહીને પણ મનમાં કોઈ પણ પ્રકારનો વિકાર ઉત્પન્ન ન થવા દેવો તે
તલવારની ધાર ઉપર ચાલવા જેવું છે. એવા પણ ઘણા જોવામાં આવે છે જે પહેલાંં વ્રત તો લઈ
લે છે પછી સ્ત્રીઓને જોતાં વિચલિત થાય છે. અને માત્ર લોકોના ભયથી કોઈ રીતે રોકાઈ રહે
છે. કોઈ કોઈ ભરી સભામાં વ્રત લે છે, પછી સુંદર સ્ત્રીઓને જોઈને મનમાં ને મનમાં કાશી–
ફલની જેમ સડે છે. શું તે વ્રત છે કે આડબંર છે?
વ્રત ને સંયમ લીધા પછી તેને સર્પ સમાન અત્યંત મજબૂતીથી ગ્રહી રાખવા જોઈએ.
કદાચિત્ હાથને ઢીલા કરે તો જેમ તે સર્પ કરડીને પોતાનો સર્વનાશ કરે છે તેમ વ્રતમાં શિથિલતા
પણ સર્વનો નાશ કરે છે. જે વખતે કોઈ પદાર્થને આપણે ભોગવીએ છીએ તે વખતે તેને ભોગવી
લેવો જોઈએ, જે વખતે તેનો ત્યાગ કરીએ ત્યાર પછી તેનું સ્મરણ પણ ન કરવું જોઈએ. એટલું
જ નહિ, તેની હવા પણ ન લાગવી જોઈએ. એ પ્રકારની ચતુરતા રાખવી જોઈએ. એકવાર
સ્ત્રીત્યાગ કર્યા પછી તે સ્ત્રી આવીને આલિંગન કરે તોપણ પોતાના હૃદયમાં કોઈ વિકાર ન થવા
દેવો તે અસલી બ્રહ્મચર્ય છે. સામે સ્ત્રીઓ જોતાં મન ગળી જવું તે નકલી બ્રહ્મચર્ય છે.
જેના હૃદયમાં દ્રઢતા છે, ભાવમાં શુદ્ધિ છે તે સ્ત્રીઓ સાથે બોલે તોપણ તે નિર્લેપ છે.
તેમની તરફ જુએ તો યે શું? હસે તો યે શું? એટલું જ નહિ, સ્પર્શે તો પણ શું? તેમના મનમાં
જરા પણ વિકાર થતો નથી. શું પાણીના સ્પર્શથી કમળના પાંદડા ભીંજાય છે? એ પ્રકારે
સ્ત્રીઓનાં સંબંધમાં નિર્બલ હૃદયવાળા વિકારી બને છે, પણ ધીરોના હૃદયમાં તેનો કોઈ પ્રભાવ
નથી પડતો.
રાજા ભરત ને તેની સ્ત્રીઓ વ્રતશૂર હતા. ચિત્તને પોતાને વશ કરવામાં તેઓ પ્રવીણ હતા
તેથી તે દિવસ ઘોર બ્રહ્મચર્યવ્રત લઈને ચિત્ત જરાપણ ઢીલું કર્યા વિના પોતાના વ્રતમાં દ્રઢ હતા,
તેથી તેમને ધર્મવીર કહેવા જોઈએ. ખરી રીતે જોવામાં આવે તો સાચું પણ એ જ છે. લોકમાં જે
ચોરીથી ભોજન કરે છે તેને જો કોઈએ વચ્ચે જ રોક્્યો તો મનમાં ઘણો દુઃખી થાય છે. કોઈ
મનુષ્યનું પેટ પૂર્ણરૂપે ન ભરાય તો તેને ખાવાની આકુળતા રહે છે, પરંતુ આ લોકોને સુખની શી
ખામી છે? અત્યંત તૃપ્ત થઈને સુખ પ્રતિદિન ભોગવવાવાળાએ જો એક દિવસ તેમનો પરિત્યાગ
કર્યો તો