Atmadharma magazine - Ank 346
(Year 29 - Vir Nirvana Samvat 2498, A.D. 1972).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 17 of 53

background image
: ૧૪ : આત્મધર્મ : શ્રાવણ : ૨૪૯૮ :
કમલવત્ પોતાને જુદો ને જુદો અનુભવે છે; અંદર ચૈતન્યનું વિષયાતીત સુખ ચોખ્યું છે,
એટલે વિષયોમાં સુખ માનીને લેપાતા નથી. વ્રતાદિનો અભાવ હોવા છતાં તેમાં
સમ્યગ્દર્શનનો દોષ નથી, સમ્યગ્દર્શન તો તેનું ત્રણલોકમાં પ્રશંસનીય છે.
સમ્યગ્દર્શન પ્રતાપે અનંતાનુબંધી કષાયનો અભાવ થતાં સ્વરૂપચારણ તો વર્તે
છે, પણ શ્રાવકનું કે મુનિનું ચારિત્ર નથી તેથી તે અસંયમી છે, અસંયમી હોવા છતાં તે
પ્રશંસનીય છે; અસંયમ કાંઈ પ્રશંસનીય નથી પણ સમ્યગ્દર્શન પ્રશંસનીય છે; તે
સમ્યગ્દર્શનના પ્રતાપે મોક્ષને સાધી રહ્યા છે.
અને જેને ચૈતન્યનું ભાન નથી ને રાગની રુચિમાં વર્તે છે તેનો તો મિથ્યાત્વ
સહિત અનંતાનુબંધી કષાયો વર્તે છે, તેને વિષયોની રુચિ છૂટી નથી, કેમકે જેને રાગનો
પ્રેમ છે તેને વિષયોનો પ્રેમ પણ પડ્યો જ છે; તે શુભરાગથી વ્રતાદિ પાળે તોપણ તેને
પ્રશંસનીય નથી કહેતા, કેમકે તે મોક્ષના માર્ગમાં આવ્યો નથી. તેથી સમન્તભદ્ર મહારાજે
કહ્યું છે કે–દર્શનમોહરહિત એવા નિર્મોહી સમ્યગ્દ્રષ્ટિ–ગૃહસ્થ તો મોક્ષમાર્ગમાં સ્થિત છે,
પણ જે મોહવાન છે એવા મિથ્યાદ્રષ્ટિ અણગાર (દ્રવ્યલિંગી સાધુ) મોક્ષમાર્ગમાં નથી;
માટે મોહી મુનિ કરતાં નિર્મોહી ગૃહસ્થ શ્રેય છે–ભલો છે–ઉત્તમ છે. અહો, આવા
સમ્યગ્દર્શનસમાન શ્રેયકર ને ત્રણલોકમા બીજું કોઈ નથી.
મિથ્યાદ્રષ્ટિ સૂકી રોટલી ખાતો હોય કે ઉપવાસ કરતો હોય છતાં તેને રાગમાં ને
વિષયોમાં સુખબુદ્ધિ છે; અને સમકિતી રસ પૂરી મિષ્ટાન્ન જમતો હોય છતાં તેને તેનો
રસ નથી, ચૈતન્યસુખ પાસે વિષયોમાંથી સુખબુદ્ધિ છૂટી ગઈ છે, એટલે તે વિષયોમાં રત
નથી. જોકે ચારિત્રદોષથી વિષયાસકિત છે પણ સમ્યક્ત્વનો દોષ નથી.
પ્રશ્ન:–સમ્યગ્દ્રષ્ટિને બાહ્યવિષયો હોય છે તો પછી અમને શો વાંધો?
ઉત્તર:–ભાઈ, એ તારો સ્વચ્છંદ છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિને જોતાં તને આવડતું નથી;
આત્માના સુખની તને ખબર નથી ને રાગમાં તારી બુદ્ધિ પડી છે એટલે તું રાગને અને
વિષયોને જ દેખે છે, પણ સમ્યગ્દ્રષ્ટિને રાગાતીત–વિષયાતીત અતીન્દ્રિય જ્ઞાન ચેતના
વર્તી રહી છે તેનો તો તું દેખતો નથી. એ ચેતના વિષયોને કે રાગને અડતી જ નથી,
જુદી ને જુદી જ રહે છે; ને એવી ચેતનાને લીધે જ તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પ્રશંસનીય છે. જ્યારે
તારામાં તો જ્ઞાનચેતના છે જ નહીં, રાગમાં જ તું તો એકાકાર છો. છતાં ‘અમને શો
વાંધો? ’ એમ કહે છે તે તારો સ્વછંદ છે.