આનંદનો જેમાં સ્વાદ આવે.–આવો સ્વાદ આવે ને આવું જ્ઞાન થાય તેણે જ ભગવાનના
આગમ ખરેખર સાંભળ્યા કહેવાય.
શરીરાદિની સત્તા તો મારામાં નથી, ને તે તરફના જે રાગાદિ વિભાવો, તેની સત્તા પણ
મારી ચૈતન્યસત્તામાં નથી; ચૈતન્યસત્તામાં રાગાદિ તો અસત્ છે. તે અસત્ પણે જે
પોતાને અનુભવે તે જ્ઞાની કેવો? રાગરૂપે જ પોતાને અનુભવનારો તે જીવ ‘રાગી’ છે,
તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ નથી, તે આત્માને જાણતો નથી.
જીવ જ્ઞાનીને ઓળખી શકતો નથી, એટલે ‘જ્ઞાની રાગ કરે છે’ એમ તે દેખે છે, પણ તે
રાગ વખતેય જ્ઞાનીનું જ્ઞાન તો રાગથી જુદું જ છે, જ્ઞાની જ્ઞાન જ કરે છે, જ્ઞાની રાગ
કરતો નથી– એ વાત અજ્ઞાની ઓળખી શકતો નથી.
અને રાગથી ખાલી એટલે દુઃખ વગરનો,–આવો ભગવાનનો માર્ગ છે તે અલૌકિક છે.
અરે, વીતરાગના મારગ તો વીતરાગ જ હોયને! એમાં રાગનો કણિયો સમાય નહીં.
આંખમાં તો કદાચ કણિયો સમાય, પણ આત્માના ચૈતન્યભાવમાં રાગનો કોઈ કણિયો
સમાય નહીં, જ્ઞાન અને રાગ બંનેનું સ્વરૂપ જ જુદું છે, તેમની એક બીજામાં ભેળસેળ
થઈ શકે નહિ.
તરીકે જરૂર જાણે. અહા, કોઈ વિકલ્પો વડે જેનાં મૂલ્યાંકન થઈ શકે નહિ એવો
ચૈતન્યપ્રભુ આત્મા, એ તે જ્ઞાનસ્વરૂપ હોય કે રાગરૂપ હોય? જ્ઞાનસ્વપે સત્તા અને
રાગરૂપે અસત્તા – એવો ચૈતન્યપ્રભુ પોતે, તેને જે અનુભવે છે તે જ જ્ઞાની છે, તે જ
ધર્મી છે. એવા અનુભવ વગરના જીવને જ્ઞાની કે ધર્મી કહેવાય નહીં. જ્ઞાન ચેતનાસ્વરૂપે
જ જે પોતાને અનુભવે છે તે જ્ઞાની પોતાની ચેતનાની અનુભૂતિમાં