તેને માટે કોઈ કાળની કે ક્ષેત્રની મર્યાદા કરતો નથી. ગમે ત્યાં ને ગમે ત્યારેે એ જ
વસ્તુનો મહિમા વર્તે છે. સાચા તત્ત્વની રુચિને લીધે તેને બીજા સર્વે કાર્યોની પ્રીતિ ગૌણ
થઈ જાય છે, ને એક આત્માને અનુભવવારૂપ કાર્યને જ મુખ્ય ગણીને તેમાં સર્વ
શક્તિને જોડે છે.–અરે, આવા જીવને વિષય–કષાયનો રસ ક્યાંથી રહે? કુદેવાદિ પ્રત્યેનો
રાગ કે વિષય–કષાયોનો તીવ્ર અશુભરાગ ટાળીને, સાચા દેવ–ગુરુ પ્રત્યેની ભક્તિ
આદિનો શુભરાગ કરવાનું પણ જે જીવને ઠેકાણું નથી તે જીવ તદ્ન રાગરહિત
આત્મસ્વરૂપનો અનુભવ કઈ રીતે કરશે? વીતરાગી ચૈતન્યતત્ત્વ તરફ વળવા માટે
ઉદ્યમી જીવને સહેજે તીવ્ર વિષય–કષાયો છૂટીને પરિણામ એકદમ શાંત થતા જાય છે.
શાંતચિત્તે વારંવાર અંતર્મથન કરે છે: અહો! મારી ચૈતન્યવસ્તુનો કોઈ અચિંત્ય–અપૂર્વ
મહિમા છે; એની નિર્વિકલ્પ પ્રતીતિને કોઈ રાગનું આલંબન નથી; શુભભાવો પૂર્વે
અનંતવાર કર્યા છતાં આ ચૈતન્યવસ્તુ લક્ષમાં ન આવી, માટે તે બધા રાગથી પાર
ચૈતન્યવસ્તુ કોઈ અંતરની અદ્ભુત ચીજ છે,–કે જેની સન્મુખના વિચાર પણ આવી
શાંતિ આપે છે,–તો એ વસ્તુના સાક્ષાત્ વેદનની શી વાત!–આમ અત્યંત ચાહનાપૂર્વક
ચૈતન્યવસ્તુને પકડવાનો ઉદ્યમી વર્તે છે....ને પરિણામને શાંત કરીને આત્મામાં એકાગ્ર
કરે છે.–આ સમ્યગ્દર્શનની રીત છે.
પ્રત્યેની આસક્તિમાં મંદતા, બ્રહ્મચર્યાદિનો રંગ, કુદેવાદિના સેવનનો ત્યાગ, સાચા દેવ–
ગુરુ–ધર્મ પ્રત્યે ઉલ્લાસ–ભક્તિ, સાધર્મીઓનો પ્રેમ–આદર, સત્ય ધર્મની પરમ રુચિ અને
આત્માની તીવ્ર જિજ્ઞાસા,–આવા ભાવોની ભૂમિકા તે સમ્યકત્વ માટેની ક્ષેત્રવિશુદ્ધિ છે;
અને અંતરમાં રાગથી ભિન્ન જ્ઞાનસ્વભાવનો નિર્ણય કરીને વારંવાર તેનું ઘોલન તે
સમ્યકત્વ માટેનું બીજ છે. જીવોની દયા પાળવી વગેરે શુભપરિણામવાળા ઘણા જીવો
હોય છે પણ તેઓ બધા કાંઈ આત્મજ્ઞાન પામતા નથી, માટે દયા વગેરે શુભપરિણામ તે
કાંઈ સમ્યગ્જ્ઞાનનું કારણ નથી.–તો હિંસા અસત્ય વગેરે પાપ–ભાવોમાં ડુબેલા જીવોને
તો આત્મહિતનો વિચાર જ ક્યાં છે?