Atmadharma magazine - Ank 356
(Year 30 - Vir Nirvana Samvat 2499, A.D. 1973).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 36 of 43

background image
: ૨૪૯૯ : જેઠ આત્મધર્મ : ૩૩ :
• મુક્તિ થતી નથી; કેમકે મુક્તિનું કારણ તો શુદ્ધનયનો આશ્રય જ છે; વ્યવહારનો
આશ્રય તે કાંઈ મોક્ષનું કારણ નથી. વ્યવહારના આશ્રયને જે મોક્ષનું સાધન
માને તેણે ખરેખર ભગવાનની આજ્ઞા માની નથી.
• અરે, આનંદના ધામ ચૈતન્યનો જેમાં અનુભવ નહિ, ને રાગનો જ જેમાં
અનુભવ,–એને તે સાચાં શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્ર કોણ કહે? ભલે શાસ્ત્ર ભણે,
સમયસારાદિ સાંભળે, ભગવાને કહેલાં તત્ત્વોના ભેદની શ્રદ્ધા કરે, ને અહિંસાદિ
શુભભાવરૂપ વ્રતો પાળે, પણ ચૈતન્યની નિર્વિકલ્પ શાંતિના સ્વસંવેદન વગરનો
તે જીવ શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્રથી શૂન્ય જ છે, મોક્ષનું કારણ તેને જરા પણ નથી,
એકલા બંધભાવને જ તે સેવે છે.
• જ્ઞાન ને શ્રદ્ધા તો તેને કહેવાય કે જેની સાથે ચૈતન્યની નિર્વિકલ્પ શાંતિનું વેદન
હોય. આવા શ્રદ્ધા–જ્ઞાનપૂર્વક જ ચારિત્ર હોઈ શકે છે જ્યાં શ્રદ્ધા–જ્ઞાન જ સાચાં
નથી ત્યાં ચારિત્ર કદી હોતું નથી. જ્ઞાન–શ્રદ્ધા પછી જ સમ્યક્ચારિત્ર હોય છે.
• મોક્ષ એટલે એકલા જ્ઞાનસ્વભાવનો અનુભવ; જેને આવા શુદ્ધ જ્ઞાનનો અનુભવ
નથી, શુદ્ધજ્ઞાનની શ્રદ્ધા નથી, તેને મોક્ષની જ શ્રદ્ધા નથી. રાગના અનુભવને
જેણે મોક્ષનું સાધન માન્યું તેણે મોક્ષને પણ રાગરૂપ જ માન્યો. તદ્ન રાગ
વગરનું જે શુદ્ધજ્ઞાન–તેના પૂર્ણ અનુભવરૂપ મોક્ષની શ્રદ્ધા પરના આશ્રયે થતી
નથી. અજ્ઞાની આમ તો શાસ્ત્રઅનુસાર નવ તત્ત્વને જાણે તેમાં મોક્ષતત્ત્વ પણ
આવી જાય, –પણ તે તો પરલક્ષી સ્વીકાર છે, અંતરમાં રાગથી જુદો પડીને
જ્ઞાનના સ્વસંવેદનપૂર્વક મોક્ષને તે શ્રદ્ધતો નથી. –અરે, આવા મોક્ષને શ્રદ્ધે તો
રાગમાં જરાય એકત્વબુદ્ધિ રહે નહિ. રાગમાં એકત્વબુદ્ધિ પણ રહે અને
રાગવગરના મોક્ષની પણ સાચી શ્રદ્ધા થાય–એમ બને નહિ. મોક્ષની શ્રદ્ધા ત્યાં
રાગમાં એકતા નહિ, ને રાગમાં એકતા ત્યાં મોક્ષની શ્રદ્ધા નહીં.
• અહો, શુદ્ધ જ્ઞાન એટલે મોક્ષ. જેમાં કોઈ રાગ નથી, વિકલ્પ નથી, પરનો આશ્રય
નથી; એકલા શુદ્ધજ્ઞાનના આશ્રયવડે નિર્વિકલ્પ શાંતિના વેદન સહિત, જે શ્રદ્ધા–
જ્ઞાન–ચારિત્ર થયા તે રાગ વગરના છે, તે મોક્ષનું કારણ છે.
• ભલે થોડું પણ સ્વના આશ્રયવાળું સ્વના સ્વસંવેદનવાળું જ્ઞાન હોય–તે મોક્ષનું
કારણ છે. અને એવા સ્વસંવેદન વગર ૧૧ અંગના કરોડો શ્લોકોનું ભણતર તે