સાચો ઉત્સવ ક્્યાંથી ઊજવાય?
તેને જાણે જ નહિ તો તેને ટાળશે ક્્યાંથી? અને અશુદ્ધતા જેટલો જ પોતાને માની લ્યે,
ને તે જ વખતે સ્વભાવની શુદ્ધતાનું વેદન જરાય ન રહે–તો તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. પર્યાયમાં
જેટલા રાગાદિ દોષ છે તેનું વેદન પણ પોતાને જ છે, તે ઉપરાંત ધર્મીને તે જ કાળે
રાગથી જુદી પોતાની ચેતનાનું વેદન પણ વર્તે છે.–આવી આશ્ચર્યકારી સાધકદશા છે,
તેને ધર્મી જ ઓળખે છે. એકાંતવાદી તેને ઓળખી શકતા નથી.
પરિણમન પોતાનું છે ને પર્યાયમાં તેનું વેદન પણ છે – એમ જ્ઞાની પર્યાયનયથી જાણે
છે. રાગાદિ થતા હોવા છતાં તેને જાણે જ નહિ – તો તો જ્ઞાન ખોટુ પડે. તે પર્યાયમાં
તેક્ષણ પૂરતો તેટલો રાગાદિના કર્તાપણારૂપ ભાવ છે, કર્તૃનયથી આત્મા પોતે તે
કર્તૃધર્મવાળો છે.–પણ તે જ વખતે બીજા અનંત ધર્મોમાં રાગાદિને ન કરે એવો
અકર્તૃસ્વભાવ પણ પોતામાં છે – એનેય ધર્મી જાણે છે, એટલે એકલી પર્યાયબુદ્ધિ તેને
થતી નથી, રાગાદિમાં જ્ઞાનની એકત્વબુદ્ધિ થઈ જતી નથી. રાગ અને જ્ઞાનથી
ભિન્નતાના ભાન સહિત પોતાની પર્યાયમાં જ્ઞાનધારાને અને રાગધારાને જેમ છે તેમ
જાણે છે. તેનો કર્તા પણ છે, તેનો ભોક્તા પણ છે, અને તે જ વખતે રાગાદિના અકર્તા–
અભોક્તાપણાનો ભાવ પણ ધર્મીની પર્યાયમાં વર્તે છે – અહો, અનેકાન્તમય
વસ્તુસ્વરૂપ! આવા વસ્તુસ્વરૂપને જાણીને હે જીવો! તમે આજે જ આત્મામાંથી આનંદ
કાઢીને તે આનંદનો અનુભવ કરો.
અનેક અકર્તૃનય, તથા ભોકતૃનય અને અભોકતૃનય પણ છે; તો પ્રવચનમાંથી કેટલોક
સાર અહીં આપીએ છીએ.)