ભેદજ્ઞાન કરાવ્યું છે.!
વીતરાગતા થતાં જે કેવળજ્ઞાન થયું તે સર્વે પદાર્થોને એકસાથે જાણે છે અને તેમની
વાણી અક્રમરૂપ, નિરક્ષરી અને એક સમયમાં પૂરું રહસ્ય કહેનારી હોય છે, તેથી તેને
દિવ્યધ્વનિ કહેવાય છે.
સમજે તેટલું તેને નિમિત્ત કહેવાય છે. કોઈ જીવ બાર અંગ સમજે તો તેને માટે બાર
અંગમાં તે વાણીને નિમિત્ત કહેવાય છે. કોઈ જીવ કરણાનુયોગનું જ્ઞાન કરે તો તે વખતે
તેને તે વાણી કરણાનુયોગના જ્ઞાનમાં નિમિત્ત કહેવાય, છે, અને તે જ વખતે બીજો જીવ
દ્રવ્યાનુયોગનું જ્ઞાન કરતો હોય તો તેને તે વાણી દ્રવ્યાનુયોગના જ્ઞાનમાં નિમિત્ત
કહેવાય છે. અહો, આમાં જ્ઞાનની સ્વાધીનતા સિદ્ધ થાય છે. જે જીવ પોતાના
અંતરસ્વભાવના આધારે જેટલો શ્રદ્ધા–જ્ઞાનનો વિકાસ કરે તેટલો દિવ્યધ્વનિમાં
નિમિત્તપણાનો આરોપ આવે છે. માટે અહીં ભગવાન આચાર્યદેવ કહે છે કે જ્ઞાન અને
દ્રવ્યશ્રુત જુદાં છે. વાણી અને શાસ્ત્રો તો અજીવ છે, અજીવના આધારે કદી જ્ઞાન હોય
નહિ. જો વાણીથી જ્ઞાન થતું હોય તો અજીવવાણી કર્તા બને અને જ્ઞાન તેનું કાર્ય ઠરે.
અજીવનું કાર્ય તો અજીવ હોય, એટલે જ્ઞાન પોતે અજીવ ઠરે! જે જીવ પરવસ્તુના
આધારે પોતાનું જ્ઞાન માને છે તે જીવનું મિથ્યાજ્ઞાન છે, તેને અહીં અચેતન કહ્યું છે.
પોતાના ચેતનસ્વભાવને તે જાણતો નથી.
કહેલા દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય, નિશ્ચય–વ્યવહાર, ઉપાદાન–નિમિત્ત, નવ તત્ત્વો વગેરે સંબંધી
જ્ઞાનનો ઉઘાડ માત્ર શાસ્ત્રોના લક્ષે થાય, અને શબ્દોથી તથા રાગથી જુદો પડીને જ્ઞાન–
સ્વભાવનું લક્ષ ન કરે તો તે જ્ઞાનના ઉઘાડને પણ દ્રવ્યશ્રુતમાં ગણીને અચેતન જેવો
કહ્યો છે. શાસ્ત્ર વગેરે પરદ્રવ્યો, તેના લક્ષે થતો મંદ કષાય અને તેના લક્ષે કાર્ય કરતો
વર્તમાન પૂરતો જ્ઞાનનો ઉઘાડ તે બધાનો આશ્રય છોડીને–તેની સાથેની એકતા છોડીને,
–ત્રિકાળી