Atmadharma magazine - Ank 362
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 35 of 45

background image
: ૩૨ : આત્મધર્મ : માગશર : રપ૦૦
* ચૈતન્યસુખને બાહ્યવિષયોની અપેક્ષા નથી *
ચૈતન્યના આનંદની મીઠાશ જેણે ચાખી નથી તેને જ રાગમાં ને
બાહ્યવિષયોમાં સુખ લાગે છે. બાહ્યવિષયો, પછી શુભનાં નિમિત્ત હો કે અશુભનાં
નિમિત્ત હો, તેમાં ક્યાંય ધર્મી પોતાનું સુખ માનતા નથી. સમવસરણાદિ સંયોગો
શુભનાં નિમિત્તો છે, સ્ત્રી આદિ સંયોગો અશુભનાં નિમિત્તો છે,–તેમાં કે તે તરફના
રાગ ભાવમાં ક્યાંય ધર્મી સુખ માનતા નથી, એમાં સુખ છે જ નહિ; ચૈતન્યનું સુખ
ચૈતન્યથી બહાર કેમ હોય? ચૈતન્યસ્વરૂપી આત્મા પોતે સ્વયમેવ સુખસ્વભાવી છે,
સુખના સંવેદન માટે બહારના કોઈ પદાર્થની અપેક્ષા તેને નથી.
અહો, અતીન્દ્રિયજ્ઞાન, ને અતીન્દ્રિયસુખ તે તો આત્માનો પરમસ્વભાવ છે;
એ સ્વભાવને જ્યાં અંતર્મુખ થઈને સ્વીકાર્યો ત્યાં પોતાનું સુખ પોતામાં વેદ્યું, તે
ધર્મી હવે બહારમાં ક્યાંય સુખની કલ્પના કરે નહિ. અંદરમાં જ્ઞાનકળા જાગી ત્યાં
ધર્મીની જ્ઞાનચેતના જગતના વિષયોથી વિરક્ત થઈ ગઈ. અહો, ચૈતન્યનું સુખ
ચખાડનારા વીતરાગનાં વચનો ખરેખર અદ્ભુત છે, અમૃતથી પણ મીઠાં છે; તેનું
રહસ્ય સમજતાં પરમ પ્રસન્નતા થાય છે ને આત્મામાંથી આનંદ ઝરે છે.
ચૈતન્યનું સુખ જાણ્યું ત્યાં ધર્મીની પર્યાયનો વેગ તે સુખ તરફ વળ્‌યો, ને
સંસારનાં દુઃખોથી તેની પર્યાય પાછી વળી ગઈ, આનું નામ સંવેગ અને નિર્વેદ છે.
સંસારથી પાછો ફરીને, સર્વે રાગથી પાછો વળીને, અંદર ચૈતન્યના સુખ તરફ,
મોક્ષમાર્ગના વેગે ચડ્યો તેને હવે વિશેષ ભવ હોય નહિ, તે અલ્પકાળમાં મોક્ષ પામે
છે.–ધર્મીની અંદરની દશા અલૌકિક, અતીન્દ્રિય હોય છે.
વીતરાગની વાણી મોહને કાપી નાંખવા માટે તલવારની તીખી ધાર જેવી
છે–એક ઘાએ બે કટકા! એકકોર અતીન્દ્રિય ચૈતન્યસુખમય આત્મા, ને બીજીકોર
સમસ્ત રાગ અને વિષયો–એમ બંનેનું સર્વથા ભેદજ્ઞાન કરાવીને જિનવચન
વિષયોનું વિરેચન કરાવે છે ને ચૈતન્યસુખનો ઉત્સાહ જગાડે છે.–અહો, ચૈતન્યનું
સુખ આપનારાં આવાં જિનવચનો મહાન ઉપકારી છે.
ચૈતન્યના વિષયાતીત સુખ પાસે ચક્રવર્તીપદના નિધાનની પણ કાંઈ જ
કિંમત નથી. કોઈ ધર્માત્મા સ્ત્રી આદિના સંયોગ વચ્ચે બેઠો હોય છતાં ચૈતન્યના
સુખ પાસે તેમાં સુખ જરાપણ માનતો ન હોય; ને કોઈ અજ્ઞાની સ્ત્રી આદિનો
સંયોગ છોડીને