: પોષ : રપ૦૦ આત્મધર્મ : ૧૧ :
સાથે એકતા રહી નહીં પણ તેનાથી ભિન્ન ચૈતન્યભાવરૂપ તે થઈ ગઈ.–આવું જીવન તે
ધર્મીનું જીવન છે. ચોથા ગુણસ્થાનવાળા ધર્માત્માથી શરૂ કરીને સિદ્ધ પરમાત્મા સુધી
બધાય જીવો આવું જીવન જીવે છે.
–આવી જીવત્વશક્તિવાળો આત્મા જ્ઞાનલક્ષણથી લક્ષિત છે.
જીવત્વશક્તિવાળા આત્માનો જ્યાં સ્વીકાર છે ત્યાં સાચું જીવન છે.
જ્યાં આવા આત્માનો સ્વીકાર નથી ત્યાં સાચું જીવન પણ નથી.
* કારણસ્વભાવનો જ્યાં સ્વીકાર છે ત્યાં સમ્યક્ત્વાદિ કાર્ય પણ વિદ્યમાન છે જ.
* જ્યાં કારણસ્વભાવનો સ્વીકાર નથી ત્યાં કાર્ય પણ હોતું નથી.
* કોઈ કહે કે અમારામાં કારણ છે પણ સમ્યક્ત્વાદી કાર્ય હજી થયું નથી,–તો તેણે
કારણનો પણ સાચો સ્વીકાર કર્યો નથી.
* જેને પર્યાયમાં સમ્યક્ત્વાદિ થયું છે તેને કારણ પણ સદાય નીકટ જ વર્તે છે, તેને
કારણ જરાય દૂર નથી, કારણનો કદી વિરહ નથી.
જ્ઞાનમાત્ર આત્મભાવમાં કારણ ને કાર્ય, શક્તિ ને વ્યક્તિ, અસ્તિ ને નાસ્તિ
વગેરે અનંત ધર્મો એક સાથે સમાય છે.
પરમાત્માના ઘરે? પુત્રના અવતારથી સમસ્ત ગુણ–પરિવારને આનંદ
જ્ઞાનલક્ષણવડે આત્માને રાગથી ભિન્ન કરીને, જ્ઞાનભાવના અનુભવરૂપ
પરિણમન થયું, ત્યારે તે જ્ઞાનચેતનામાં વ્યાપનારી આત્માની અનંતશક્તિમાંથી દરેક
શક્તિ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં શુદ્ધપણે વ્યાપનારી છે.
રાગ કાંઈ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં વ્યાપી શકતો નથી, જ્ઞાનાદિ
સ્વભાવગુણોમાં જ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં તન્મય થઈને રહેવાની શક્તિ છે, ને એવી
શક્તિનું પરિણમન થતાં રાગાદિ ભાવો તેમાંથી બહાર રહી જાય છે, જ્ઞાનપરિણમનમાં
રાગ પ્રવેશ કરી શકતો નથી, પણ અનંતગુણનો નિર્મળસ્વાદ તેમાં સમાઈ જાય છે. તે
જ્ઞાનક્રિયામાં તેના કર્તા–કરણ વગેરે છ કારકો પણ સમાઈ જાય છે, તે છએ કારકો
જ્ઞાનમય છે, કોઈ કારક જ્ઞાનથી ભિન્ન કે રાગમય નથી. અહા, ચૈતન્યપરિણામ તે તો
પરમાત્માનો પુત્ર છે; પરમાત્માના ઘરે શુદ્ધપર્યાયરૂપી પુત્ર થતાં તેનો સમસ્ત ગુણ–
પરિવાર આનંદિત થાય છે, સમસ્ત ગુણસમાજરૂપ કુટુંબ–પરિવારમાં આનંદ–આનંદ
વ્યાપી જાય છે. દ્રવ્ય–ગુણ–