Atmadharma magazine - Ank 363
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 33 of 41

background image
: ૩૦ : આત્મધર્મ : પોષ : રપ૦૦
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ અને મિથ્યાદ્રષ્ટિના પરિણામમાં મોટું અંતર છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિના
પરિણામ શુદ્ધ છે, તે સંસારથી વિમુખ છે અને સ્વભાવની સન્મુખ છે; ત્યારે
મિથ્યાદ્રષ્ટિના પરિણામ અશુદ્ધ છે, તે સ્વભાવથી વિમુખ છે ને સંસારની સન્મુખ છે.
જેને શુભરાગની પણ રુચિ છે તેના પરિણામ સંસારની સન્મુખ છે, મોક્ષસન્મુખ તેના
પરિણામ નથી.
* જૈનધર્મનું મૂળ: દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયનું જ્ઞાન *
ધર્મીને સાતપ્રકૃતિના ક્ષયાદિથી જે શુદ્ધ સમ્યક્ત્વ પ્રગટ્યું તે કાંઈ ત્રિકાળીગુણ
નથી પણ ગુણનું શુદ્ધ પરિણમન છે એટલે કે શુદ્ધ પરિણામ છે–પર્યાય છે. સિદ્ધપ્રભુના
આઠ પ્રધાન ગુણોમાં ‘સમ્યક્ત્વ–ગુણ’ કહેલ છે ત્યાં ‘ગુણ’ એટલે ગુણની શુદ્ધપર્યાય,
દોષ વગરની પર્યાય’ એવો તેનો અર્થ છે. સામાન્યગુણ નવો ન પ્રગટે, પણ તેની
શુદ્ધપર્યાય નવી પ્રગટે. શ્રદ્ધાગુણ તો બધા જીવોમાં ત્રિકાળ છે, તેનું શુદ્ધ પરિણમન થતાં
સમ્યગ્દર્શનાદિ શુદ્ધપર્યાય પ્રગટે છે, તે કોઈ વિરલ જીવોને જ થાય છે. આ રીતે દ્રવ્ય–
ગુણ–પર્યાયને જેમ છે તેમ બરાબર જાણવા જોઈએ. વસ્તુના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયનું જ્ઞાન તે
તો જૈનધર્મનું મૂળ છે; ને તે સમ્યક્ત્વાદિનું કારણ છે.
જગતમાં અનંતાનંત (અક્ષય–અનંત) જીવો છે. દરેક જીવ સ્વતંત્ર, કોઈના
બનાવ્યા વગરનો સ્વતઃસિદ્ધ છે; એકેક જીવમાં પોતાના અનંત ગુણો; ને ત્રણેકાળે
ગુણનું સ્વતંત્ર પર્યાયરૂપ પરિણમન.–આવા દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયનું યથાર્થ સ્વરૂપ ધર્મી જીવ
બરાબર જાણે છે. ભગવાન જિનેશ્વરના મતમાં જ તેનું યથાર્થ પ્રતિપાદન છે, અને
જિનેશ્વરના નંદન એવા સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જ તેને બરાબર જાણે છે. માટે કહ્યું કે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ
જીવ દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રનો સાચો ભક્ત છે અને તેમના કહેલા ધર્મને તે સમ્યક્પણે આચરે
છે.
* વાહ રે વાહ, મુનિદશા! સમ્યગ્દ્રષ્ટિ તેનો ભક્ત છે. *
સમ્યગ્દર્શન ઉપરાંત જ્યારે અંતરમાં આત્મસ્વરૂપમાં ઘણી લીનતા થાય ત્યારે
મુનિદશા હોય છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિને આવી મુનિદશાની નિરંતર ભાવના હોય છે. અહો,
મુનિદશાની શી વાત! એમની શુદ્ધતા ને એમનું સુખ તો સર્વાર્થસિદ્ધિના દેવ કરતાંય
વિશેષ છે. એ તો પરમેષ્ઠી પદ છે, અરિહંતો અને સિદ્ધોની સાથે નમસ્કારમંત્રમાં એમનું
નામ આવે છે; સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવો પણ દાસાનુદાસપણે પરમ ભક્તિથી એમના ચરણોમાં
મસ્તક ઝુકાવે છે. વાહ, એ મુનિદશા! અરે, સમ્યગ્દર્શન પણ અપૂર્વ દશા