Atmadharma magazine - Ank 371
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 21 of 45

background image
: ૧૮ : આત્મધર્મ : દ્વિ. ભાદ્ર : ૨૫૦૦
શાસનની વિશેષતા તો, અનેકાન્તમય વસ્તુસ્વરૂપ બતાવીને
ભેદજ્ઞાન અને વીતરાગતા કરાવે છે ને એ રીતે મોક્ષમાર્ગ દેખાડીને
જીવોનું પરમ હિત કરે છે,–તેમાં જ છે. વીરપ્રભુએ બતાવેલો આવો
હિતમાર્ગ પોતે સમજવો ને જગતમાં તેનો પ્રચાર થાય તેમ કરવું તે
જ પ્રભુના મોક્ષમહોત્સવની સાચી ઉજવણી છે. (સં.)
પરિણામ વિણ ન પદાર્થ, ને ન પદાર્થ વિણ પરિણામ છે;
ગુણ–દ્રવ્ય–પર્યયસ્થિત ને અસ્તિત્વસિદ્ધ પદાર્થ છે. ૧૦.
આ લોકમાં પરિણામ વગરની વસ્તુ નથી, ને વસ્તુ વગર પરિણામ હોતાં નથી.
દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયમાં સ્થિત વસ્તુ અસ્તિત્વસ્વરૂપ છે.
વસ્તુ પરથી ભિન્ન છે, પણ પોતાના પરિણામથી ભિન્ન નથી. પર વગરનું
સત્પણું છે, પણ પોતાના પરિણામ વગર વસ્તુનું સત્પણું હોતું નથી.
સત્ વસ્તુમાંથી પોતાના કોઈ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયને કાઢી નાંખી શકાય નહિ, કેમકે
વસ્તુનું સત્પણું જ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયનું બનેલું છે. પરિણામને કાઢી નાંખો તો વસ્તુની
હયાતી જ રહેતી નથી. પરિણામ વિના વસ્તુ હયાતી ધરતી નથી, કારણ કે વસ્તુ દ્રવ્યાદિ
વડે પરિણામથી જુદી અનુભવમાં આવતી નથી–જોવામાં આવતી નથી.
પરિણામ છે તે પરિણામી–વસ્તુને સિદ્ધ કરે છે. પરિણામી વસ્તુ પોતાના
પરિણામ વગરની હોતી નથી. વસ્તુ પોતે સામાન્ય–વિશેષ સ્વરૂપ છે. સામાન્ય વગરનું
વિશેષ, કે વિશેષ વગરનું સામાન્ય હોતું નથી. એક જ વસ્તુના આશ્રયે રહેલાં દ્રવ્ય ને
પર્યાય, તેમને સર્વથા જુદા માનતાં વસ્તુનું અસ્તિત્વ જ સાબિત થઈ શકતું નથી.–માટે
પરિણામ અને પરિણામી બંને સ્વરૂપે વસ્તુને એકસાથે જો. વસ્તુના પરિણામ અને
પરિણામી અન્ય વસ્તુથી તો સદાય જુદા છે, પણ પોતાની વસ્તુથી તેઓ જુદા નથી,
વસ્તુ પોતે જ પરિણામસ્વભાવી છે. વસ્તુ પોતાના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયમાં વસેલી છે,
ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રુવતારૂપ સત્પણું તે જ વસ્તુના સ્વરૂપનું અસ્તિત્વ છે. પર વસ્તુના
સંયોગમાં કાંઈ વસ્તુનું અસ્તિત્વ નથી; એટલે તેનો વિયોગ થતાં પણ વસ્તુના
અસ્તિત્વને કોઈ બાધા પહોંચતી નથી.