Atmadharma magazine - Ank 371
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 23 of 45

background image
: ૨૦ : આત્મધર્મ : દ્વિ. ભાદ્ર : ૨૫૦૦
એટલે પર્યાયે–પર્યાયે પરિણામને જાણતાં વસ્તુને પણ ભેગી લક્ષમાં રાખજે....
વસ્તુ તો જ્ઞાનાનંદ–શુદ્ધસ્વભાવી છે, એટલે તેને લક્ષમાં રાખતાં તારા પરિણામ પણ શુદ્ધ
થતા જશે, વસ્તુ પોતે જ પોતાના શુદ્ધપરિણામરૂપે પરિણમવા માંડશે.
‘મારા પરિણામ મારી વસ્તુથી થાય છે’–એમ નક્કી કરનાર જીવ સ્વવસ્તુને
લક્ષમાં રાખીને (અને પર વસ્તુથી ભિન્નતા રાખીને) પરિણમતો હોવાથી, તેને એકલું
અશુદ્ધ પરિણમન નથી હોતું, પણ સમ્યક્ત્વાદિ અનંતગુણના શુદ્ધપરિણામ હોય છે.
જે રાગ–પરિણામ થાય છે તે મારી ચૈતન્યવસ્તુ વગર હોતાં નથી, એમ રાગના
કાળે જ ચૈતન્યવસ્તુને સાથે ને સાથે દેખનારા જીવને રાગમાં એકત્વબુદ્ધિ રહેતી નથી,
તેની જ્ઞાનપરિણતિ રાગથી જુદી પરિણમીને, ચૈતન્યવસ્તુમાં એકત્વપણે પરિણમે છે
એટલે તે જ્ઞાનચેતનામાં શુદ્ધતા–વીતરાગતા–આનંદ–સમ્યક્ત્વ વગેરે અનંત શુદ્ધભાવોનો
રસ ભેગો વેદાય છે.–આ વીતરાગીવિજ્ઞાનનું મહાન આનંદ–ફળ છે.–આ જ મહાવીર
ભગવાનના નિર્વાણનો સાચો મહોત્સવ છે....આ જ વીરપ્રભુએ બતાવેલો મોક્ષમાર્ગ છે.
ભગવાન મહાવીરે કહેલા આવા વીતરાગ વિજ્ઞાનનો પ્રચાર કરવો, આવું
જ્ઞાનસાહિત્ય લોકોમાં પ્રચાર પામે તેમ કરવું, તે આ અઢીહજાર વર્ષના ઉત્સવમાં ખાસ
કરવા જેવું છે. ભગવાનના નામે બગીચા, સ્કુલો કે દવાખાના વગેરે તો લૌકિક–કાર્ય છે,
એવા કાર્યો તો બીજા લૌકિક માણસોમાં પણ થાય છે, તે કાંઈ મહાવીર ભગવાનની
વિશેષતા નથી; મહાવીર ભગવાનના શાસનની વિશેષતા તો અનેકાન્તમય વસ્તુસ્વરૂપ
બતાવીને ભેદજ્ઞાન અને વીતરાગતા કરાવે છે ને એ રીતે મોક્ષમાર્ગ દેખાડીને જીવોનું
પરમહિત કરે છે,–તેમાં જ છે. વીરપ્રભુએ બતાવેલો આવો હિતમાર્ગ પોતે સમજવો ને
જગતમાં તેનો પ્રચાર થાય તેમ કરવું તે જ પ્રભુના મોક્ષમહોત્સવની સાચી ઉજવણી છે.
ભગવાન મહાવીર પરમાત્માએ કહેલો વસ્તુનો સ્વભાવ કેવો છે–કે જેને જાણતાં
વીતરાગવિજ્ઞાન થાય છે! તે આ પ્રવચનસારમાં કુંદકુંદસ્વામીએ પ્રસિદ્ધ કર્યો છે. આ
વસ્તુસ્વભાવ લક્ષમાં રાખીને બધા શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય સમજવું જોઈએ. જ્ઞાનતત્ત્વના
નિર્ણયપૂર્વક જ્ઞેયતત્ત્વોનું જ્ઞાન તે પ્રશમનું એટલે કે વીતરાગી શાંતિનું કારણ છે.
વસ્તુ નિત્ય–અનિત્યસ્વરૂપ અનેકાન્તમય છે. તે વસ્તુ એકલા પરિણામ જેટલી
નથી, તેમજ સર્વથા કૂટસ્થ પણ નથી. પોતાના તે–તે કાળના પરિણામ સાથે વસ્તુ
તન્મયપણે પરિણમેલી છે. નિત્ય ટકવાપણું ને પરિણમવાપણું–એવા અનેકાન્તસ્વભાવથી
સત્ વસ્તુ વિદ્યમાન છે.