રૂઢિથી જ તેને સુખ કહેવાય છે, ખરેખર તો પુણ્યફળ ભોગવવાનું વલણ તે આકુળતા
છે–દુઃખ છે. અરે, ક્્યાં ચૈતન્યનું અતીન્દ્રિયસુખ! ને ક્્યાં ઈન્દ્રિયવિષયોની આકુળતા!
એ બંનેને એક કોણ કહે? ચૈતન્યસુખના સ્વાદને જેણે જાણ્યો છે તેને તો સર્વે
ઈન્દ્રિયવિષયો (–પુણ્યો અને તેનાં ફળો) માં જરાય સુખ ભાસતું નથી, અને તે જ
સર્વજ્ઞના પરમાર્થ આત્મિકસુખનો સ્વીકાર કરી શકે છે.
થોડું–પણ ઈન્દ્રિયવિષયો વગરનું, આત્મામાંથી જ આવેલું સુખ સમ્યગ્દ્રષ્ટિધર્માત્મા વેદે
છે. છતાં હજી તેનેય જેટલો ઈન્દ્રિયો સાથે સંબંધ છે તેટલું દુઃખ છે. એટલે તેને
‘એકાંતસુખી’ ન કહ્યા; સુખી તો છે, પણ એકાંત સુખી (પૂર્ણ સુખી) નથી; પૂર્ણ સુખ
સર્વજ્ઞોને છે, તેથી તેઓને જ ‘એકાંતસુખી’ કહ્યા છે. અહો, આવા એકાંત સુખી
સર્વજ્ઞભગવંતોના અસ્તિત્વનો જે જ્ઞાનમાં સ્વીકાર થયો તે જ્ઞાન રાગમાં–પુણ્યમાં–
વિષયોમાં ક્્યાંય અટકે નહિ, તે અતીન્દ્રિયસુખને સ્વીકારનારું જ્ઞાન પોતે અતીન્દ્રિય
થઈને આત્માના સુખનું સંવેદન કરે છે.
આત્માને ભેગો ભેળવીને જ તેની પ્રતીત થાય છે. સર્વજ્ઞના અતીન્દ્રિયસુખનો સ્વીકાર
કરનારને તેના સુખનો અંશ પોતામાં ન પ્રગટે–એમ બને નહીં. –માટે આચાર્ય ભગવાન
સુખપ્રત્યેના પ્રમોદથી કહે છે કે અહો, સર્વજ્ઞના આવા સુખનો જે હમણાં જ
(સાંભળતાવેંત જ) સ્વીકાર કરે છે–શ્રદ્ધા કરે છે–તે જીવ આસન્નભવ્ય છે–મોક્ષસુખનો
ભાજન છે, એટલે કે વર્તમાનમાં સાધક તો થયો છે ને પૂર્ણ મોક્ષસુખને અલ્પકાળમાં
જ પામશે.
તેમ સુખ પણ તારો સહજ સ્વભાવ છે. તારો સ્વભાવ જ પરિણમીને એવા ઉત્કૃષ્ટ
સુખરૂપે થશે. –માટે બાહ્યવિષયોની અપેક્ષા છોડીને, તારા આત્મસ્વભાવને જ સાધન
બનાવ. તારું સુખ તને તારામાં વેદાશે.