: પોષ : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૭ :
૪. પ્રતીતવંત:– દેવ–ગુરુ–ધર્મ ઉપર તેમજ સાધર્મી ઉપર તેને પ્રતીત હોય છે. વાત–
વાતમાં સાધર્મી ઉપર સંદેહ કરવો તે શ્રાવકને શોભે નહિ પોતાનું
અપમાનાદિ થાય, પ્રતિકૂળતા આવે કે બીજાના માનાદિ વધી જાય
તેથી ધર્મમાં સન્દેહ કરતો નથી, દ્રઢ પ્રતીતિ રાખે છે.
૫. પરદોષને ઢાંકનાર:– અરેરે, દોષમાં તો જગતના જીવો ડુબેલા જ છે, ત્યાં પારકા દોષ
શું જોવા? મારે તો મારા દોષ મટાડવાના છે. કોઈ સાધર્મી કે અન્ય
જીવથી દોષ થઈ જાય તો તેની રક્ષા કરીને દોષ દૂર થાય તેમ કરવું
ઉચિત છે; પણ દોષ દેખીને નિંદા કરવી ઉચિત નથી.
૬. પરઉપકારી:– ધર્મબુદ્ધિવડે તેમજ તન–મન–ધનાદિવડે પણ પરજીવોનો ઉપકાર કરે
છે. જગતના જીવોનું હિત થાય, સાધર્મીઓને દેવ–ગુરુ–ધર્મના
સેવનમાં સર્વ પ્રકારે અનુકૂળતા આપું ને તેઓ નિરાકૂળપણે ધર્મને
આરાધે–એવી ઉપકારભાવના શ્રાવકને હોય છે.
૭. સૌમ્યદ્રષ્ટિવંત:– એની દ્રષ્ટિમાં સૌમ્યતા હોય છે; જેમ માતા બાળકને મીઠી નજરે જુએ
છે તેમ ધર્માત્મા બધા જીવોને મીઠી નજરે જુએ છે. એને જોઈને
બીજા ભયભીત થાય–એવી કઠોરતા હોય નહિ; પરિણામ ઘણા સૌમ્ય
હોય છે–જેનો સંગ બીજા જીવોને શાંતિ પમાડે છે.
૮. ગુણગ્રાહી:– ગુણનો ગ્રાહક હોય છે; સમ્યક્ત્વાદિ ગુણોને દેખીને તેની પ્રશંસા કરે
છે; અલ્પ ક્રોધાદિ દોષ દેખીને સમ્યક્ત્વાદિ ગુણો પ્રત્યે અનાદર કરતો
નથી, પણ ગુણોને ઓળખીને તેનો આદર કરે છે. પોતાનું કોઈ
અપમાનાદિ કરે તેથી તેના ગુણનો પણ અનાદર ન કરી નાંખે, પણ
એમ વિચારે કે મારું ભલે અપમાન કર્યું પણ એનામાં જૈનધર્મ
પ્રત્યેનો પ્રેમ–આદર છે; તે જૈનધર્મના ભક્ત છે, દેવ–ગુરુનો આદર
કરનારા છે, મારા સાધર્મી છે; એમ તેના ગુણનું ગ્રહણ કરે. આમ
ગુણનું ગ્રહણ કરવાથી તે સાધર્મી પ્રત્યે દ્વેષભાવ ન આવે, પણ પ્રેમ
અને વાત્સલ્ય આવે છે.
૯. ગરિષ્ટ (સહનશીલ):– સંસારમાં શુભાશુભ કર્મયોગે અનુકૂળતા પ્રતિકૂળતા તો
આવે; કંઈક પ્રતિકૂળતા આવી જાય કે અપમાનાદિ થાય, રોગ થાય,
ત્યાં ધૈર્યપૂર્વક સહન કરે ને ધર્મમાં દ્રઢતા રાખે; પ્રતિકૂળતામાં
ગભરાઈ ન જાય, આર્તધ્યાનથી ખેદખિન્ન ન થાય; પણ
સહનશીલતાપણે વૈરાગ્ય વધારે.