: પોષ : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૧૭ :
(ગતાંકમાં પૂછેલા પાંચ પ્રશ્નોનો ખુલાસો)
(૧) માગશર સુદ અગિયારસે જેઓ મુનિ થયા, ને પછી માગશર વદ બીજે જેઓ
કેવળજ્ઞાન પામ્યા, તે તીર્થંકર કોણ?
(ઉત્તર) મલ્લિનાથ ભગવાન. (મુનિ થયા પછી છ દિવસમાં જ કેવળજ્ઞાન પામ્યા.)
(૨) એક વખત એવું બન્યું કે, એક ભગવાન પાસે સુંદર વસ્તુ ત્રણ હતી તે વધીને
ચાર થઈ; બે વસ્તુ વધીને ત્રણ પૂરી થઈ; ને અસુંદર વસ્તુ બે હતી તે ઘટીને
એક જ રહી. આ બન્યું તે દિવસે માગશર સુદ ૧૧ હતી. તો તે કયા ભગવાન?
અને શું બન્યું?
(ઉત્તર) તે ભગવાન મલ્લિનાથ; અને બન્યું એવું કે માગશર સુદ અગિયારસે જાતિ
સ્મરણ થતાં ભગવાનને વૈરાગ્ય થયો ને દીક્ષા લીધી; દીક્ષા પછી ધ્યાનમાં
શુદ્ધોપયોગવડે સાતમું ગુણસ્થાન અને મનઃપર્યયજ્ઞાન પ્રગટ્યું; તે ભગવાન પાસે
પહેલાં સમ્યક્ મતિ–શ્રુત–અવધિ એ ત્રણ સુંદર જ્ઞાન હતા, તેમાં મનઃપર્યય
વધતાં ચાર જ્ઞાન થયા; સમ્યગ્દર્શન ને જ્ઞાન તો હતાં તેમાં સમ્યક્ચારિત્રદશા
વધતાં બેને બદલે ત્રણ રત્નો પૂરા થયા; અસુંદર–વસ્તુ એટલે કષાય ભાવો, તે
બે (પ્રત્યાખ્યાન તથા સંજ્વલન) હતા, તેમાંથી પ્રત્યાખ્યાનાવરણ કષાય છૂટી
જતાં માત્ર સંજ્વલન કષાય રહ્યો.
(૩) એકવાર એક જીવને એવું બન્યું કે, તે એક ગતિમાંથી બીજી ગતિમાં ગયો, તેની
આખી ગતિ પલટી ગઈ, ગતિ પલટવા છતાં તેનું જ્ઞાન એટલું ને એટલું જ રહ્યું;
ન વધ્યું; કે ન ઘટ્યું; જ્ઞાન એટલું ને એટલું રહેવા છતાં તેના ક્ષાયિકભાવો વધી
ગયા. આ વાત બની આસો વદ અમાસે તો તે જીવ કોણ? અને શું બન્યું?
(ઉત્તર:) આસો વદ અમાસે મહાવીર ભગવાન મોક્ષગતિને પામ્યા. ત્યારની આ વાત
છે. ભગવાન મનુષ્યગતિમાંથી સિદ્ધગતિમાં ગયા, એટલે તેમની ગતિ તો પલટી
ગઈ; ગતિ પલટવા છતાં તેમનું કેવળજ્ઞાન તો એમ ને એમ રહ્યું, તે ન વધ્યું કે
ન ઘટ્યું (કેમકે ક્ષાયિકભાવ સદા હાનિ–વૃદ્ધિથી રહિત હોય છે). જ્ઞાન એટલું ને
એટલું રહ્યું હોવા છતાં, અઘાતિકર્મોના ક્ષયને લીધે તેમને બીજા ગુણોમાં
ક્ષાયિકભાવ પ્રગટયો એટલે તેમને ક્ષાયિકભાવો વધી ગયા. પહેલાંં ચાર
અઘાતિકર્મના ઉદયને લીધે ઉદયભાવો હતા, હવે તે કર્મોનો ક્ષય થતાં ભગવાનને
સર્વે ગુણો ક્ષાયિકભાવરૂપ થઈ ગયા.