: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૨૫ :
હે વીરનાથ ભગવાન! અંતરના આનંદમયમાર્ગે આપ શિવપુરીમાં પહોંચ્યા.
ગંજને ઊડાડી દેવા માટે તે મહા વાયરો છે, અને ભવના વનને બાળી
નાખવા માટે તે અગ્નિસમાન છે; મુમુક્ષુનો તે એક મનોરથ છે.
અહા, સર્વજ્ઞ તીર્થંકરોએ જેનો મહિમા દિવ્યધ્વનિ વડે પ્રસિદ્ધ કર્યો
છે, તે ભગવાન આત્મા શુદ્ધચિદ્રૂપ, સર્વ તીર્થોમાં ઉત્કૃષ્ટ તીર્થ, સુખનો
ઉત્તમ ખજાનો અને સૌથી સુંદર તત્ત્વ છે.
–આવા અચિંત્ય અદ્ભુત આત્મતત્ત્વનું જ્ઞાન થતાં જ પરિણામ
ઝડપથી તે તરફ વળી જાય છે, –ક્ષણભેદ પણ રહેતો નથી. જ્યાં જ્ઞાન
અંતરમાં વળ્યું ત્યાં શ્રદ્ધા વગેરે અનંતગુણો પણ પોતે પોતાના નિર્મળ
ભાવરૂપે ખીલી ઊઠયા! વાહ, આત્મબાગ ખીલી ઊઠ્યો.....અને
અનંતગુણોના શાંતરસનો એકીસાથે કોઈ અતીન્દ્રિય નિર્વિકલ્પ અત્યંત
મધુર સ્વાદ અનુભૂતિમાં આવ્યો...તેનું નામ સમ્યગ્દર્શન!
આ રીતે પૂર્ણ સ્વરૂપના લક્ષે સમ્યગ્દર્શન થયું ત્યાં મોક્ષમાર્ગની
શરૂઆત થઈ. “પૂર્ણતાને લક્ષે થયેલી શરૂઆત તે જ વાસ્તવિક શરૂઆત
છે.” મોક્ષમહેલનું પ્રથમ પગથિયું આ સમ્યગ્દર્શન છે.
અહા, પરમાત્મપદ સાથે જેની સંધિ છે એવી જ્ઞાનદશા ને એવું
સમ્યગ્દર્શન તે પ્રગટ થતાં પહેલાંં મુમુક્ષુને આત્મા તરફની અદ્ભુત ધારા
ઊપડે છે. અને આત્મા તરફની વિચારધારાના બળે તેની રહેણી–કરણી પણ
તેને અનુકૂળ જ હોય છે, –તેની બધી રહેણી–કરણીમાં આત્મધૂનની ધારા
સતત વહેતી હોય છે. તે ધારાનો પ્રવાહ આત્મા તરફ ઢળતો હોય છે.
પરિસ્થિતિ–અનુસાર શુભ–અશુભ પરિણામો હોય તેની વચ્ચે પણ
આત્માની ધૂન તૂટતી નથી. તેને આત્માની ખરેખરી જરૂર લાગી છે, એટલે
વચ્ચે બીજા કોઈ ભાવોનો રસ મુખ્ય થવા દેતો નથી. બીજા બધા રસને
ગૌણ કરીને આત્મરસને મુખ્ય કરતો જાય છે.
અનુભવદશા પહેલાંં જીવને ઘણા પ્રકારથી આત્મસ્વરૂપનું જોર
અને તેના મહિમા સંબંધી વિચારો આવતા હોય છે. તેમાં વિકલ્પની
મુખ્યતા નથી હોતી; વિકલ્પથી તે આઘો ખસતો જાય છે ને આત્મામાં ઊંડો
ઊતરતો જાય છે. જેમ જેમ જ્ઞાન ઊંડું ઊતરતું જાય છે તેમ તેમ
ચૈતન્યભાવનો વધુ ને વધુ મહિમા