: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૩૩ :
૧૫૦. શંખના પેટમાં રહેલા મુક્તાફળ–મોતીના કારણે તેની એવી હાલત
થાય છે કે માછીમાર ધીવર તેનું ગળું ફાડીને તે મોતી બહાર કાઢે
છે. (પરીગ્રહથી જીવ દુઃખી થાય છે.)
૧૫૧. ગુણરત્નનિધિ (અર્થાત્ સમુદ્ર) નો સંગ છોડવાથી શંખના કેવા હાલ
થાય છે? –તે બજારમાં વેચાય છે ને પછી કોઈના મોઢેથી ફૂંકાય છે;
તેમાં સંદેહ નથી. (ગુણીજનનો સંગ છોડવાથી આવા બેહાલ થાય
છે.)
૧૫૨. હે હતાશ મધુકર! તેં કલ્પવૃક્ષની મંજરીનો સુગંધી રસ ચાખ્યો, ને
હવે ગંધ વગરના ઘાસ પલાશ ઉપર તું ભમતો ફરે છે!–અરે, આમ
કરતાં તારું હૈયું ફાટી કેમ ન ગયું? ને તું મરી કેમ ન ગયો?
(અત્યંત મધુર ચૈતન્યરસ ચાખ્યા પછી, બીજા નીરસ વિષયોમાં
ઉપયોગ ભમે તેમાં જ્ઞાનીને મરણ જેવું દુઃખ લાગે છે.)
૧૫૩–૧૫૪. મૂંડ મુંડાવી, ઉપદેશ લીધો, ધર્મની આશા વધી, તેમજ
કુટુંબ છોડ્યું ને પરની આશા પણ છોડી, –આટલું કરવા છતાં જે
નગ્નત્વથી ગર્વિત છે અને (ત્રિગુપ્તિને ગણકારતો નથી (–અથવા
વસ્ત્રધારક ધર્માત્માઓનો તિરસ્કાર કરે છે), તેણે તો બહારનો કે
અંતરનો એક્કેય ગ્રંથ–પરિગ્રહ છોડ્યો નથી.
૧૫૫. અરે, આ મનરૂપી હાથીને વિંધ્ય તરફ જતાં રોકો, નહિતર તે
શીલવનને તોડી નાંખશે ને જીવને સંસારમાં પાડશે.
૧૫૬. જે ભણેલા છે, જે પંડિત છે અને જે માનમર્યાદાવાળા છે તે પણ
મહિલાઓના પગે પડીને ઘંટીના પડની જેમ ભમે છે.
૧૫૭. રે વિષયાંધ! ત્યાંસુધી જ તું વિષયોને મુઠ્ઠીથી સ્પર્શી લે (બાચકા
ભરી લે) કે જ્યાંસુધી જીહ્વાલોલુપી શંખની જેમ તારું શરીર સડી ન
જાય! (હે મૂર્ખ! ક્ષણભંગુર વિષયોમાં કાં રાચ?–એ તો ક્ષણમાં
સડી જશે.)
૧૫૮. વનમાં ઊંટના પ્રવેશની જેમ તું તડાતડ પાંદડા તોડે છે, પણ મોહિત
થયેલો તું એ નથી જાણતો કે કોણ તોડે છે, ને કોણ તૂટે છે?
(વનસ્પતિમાં પણ તારા જેવો જીવ છે–એમ તું જાણ ને તેની હિંસા
ન કર.)
૧૫૯. પાંદડું પાણી, દર્ભ અને તલ એ બધાને તું સવર્ણ (વર્ણસહિત–
અચેતન) જાણ; અને જો મોક્ષમાં જવું હોય તો તેનું કારણ કંઈક
બીજું જ છે,–તેને જાણ. (પાંદડાં વગેરે વડે દેવને પૂજવાથી મુક્તિ
નથી મળતી, મુક્તિનું કારણ બીજું જ છે.)