: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૫૭ :
વિહાર–એના વડે અમે આપની મહત્તા નથી માનતા; –એવું તો માયાવી
દેવો પણ બતાવી શકે છે. હે નાથ! અમે તો આપના પરમ હિતોપદેશવડે
આપની સર્વજ્ઞતા ને વીતરાગતાનો પરીક્ષાવડે નિર્ણય કરીને તેનાથી જ
આપની મહત્તા માનીએ છીએ.–
मोक्षमार्गस्य नेतारं, भेत्तारं कर्मभूभृताम्।
ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां, वन्दे तद्गुणलब्धये।।
જુઓ, આ ભગવાનની સ્તુતિ! જેમ નદીના પ્રવાહમાં તરંગ ઊઠે
તેમ જ્ઞાનીના હૃદયમાં સમ્યગ્જ્ઞાનનો પ્રવાહ વહે છે. તેમાં આ ભક્તિરૂપી
તરંગો ઊઠ્યા છે. જ્ઞાનીની સ્તુતિ પણ જુદી જાતની હોય છે. ભગવાનને
ઓળખીને અને ભગવાને શું કહ્યું તેની પરીક્ષા કરીને ભગવાનની સ્તુતિ
કરે છે, એકલા પુણ્યનો ઠાઠ હોય તેની જ્ઞાનીને મહત્તા નથી. અરે! જ્ઞાની
ધર્માત્મા તો એમ વિચારે છે કે ઈન્દ્રપદ કે ચક્રવર્તી પદ મળે તે પણ પુણ્યનું
ફળ છે, –રાગનું ફળ છે, ને તે વૈભવના ભોગવટામાં તો પાપવૃત્તિ છે, તેમાં
ક્્યાંય ચૈતન્યનું સુખ નથી. ઈન્દ્રનો વૈભવ કે ચક્રવર્તીનો વૈભવ પૂર્વના
પુણ્યથી મળ્યો ત્યાં ધર્મીને તેનો આદર નથી–તેની રુચિ નથી. ચૈતન્યના
અતીન્દ્રિય આનંદનો જ આદર છે, તેની જ મીઠાસ છે. આત્માના આવા
આનંદસ્વભાવની સન્મુખ થવાનો ઉપદેશ ભગવાને કર્યો. અત્યારે તો
ભગવાન વાણી રહિત થઈ ગયા છે ને સિદ્ધપદમાં બિરાજે છે, ત્યાં ક્ષણેક્ષણે
આનંદની નવી નવી પર્યાયનો અનુભવ કરે છે. ને તેમણે બતાવેલા માર્ગમાં
ચાલનારા મુમુક્ષુજીવો આજે પણ આત્મિક આનંદને સાધતા–સાધતા
મોક્ષના માર્ગે ચાલ્યા જાય છે.
–જય મહાવીર!
‘કર વિચાર તો પામ’
મુમુક્ષ જીવે આત્મસ્વરૂપનો વિચાર કરવો. વિચાર કરવામાં
ડરવાનું નથી. વિચાર વખતે જે રાગાંશ છે તે ભલે દોષ છે, પણ તે
વિચાર વખતે જે ‘જ્ઞાન ’ તત્ત્વનિર્ણયનું કામ કરી રહ્યું છે–તે દોષ
નથી. તે જ્ઞાનને વસ્તુના વિચારમાં ઊંડે ને ઊંડે લઈ જતાં, રાગથી
છૂટું પડીને તે ચૈતન્યના સત્ય સ્વરૂપને રાગથી જુદું ઓળખી લેશે...
ને પહેલાંં જે વસ્તુનો વિચાર કરતો હતો તે વસ્તુને અનુભૂતિમાં
સાક્ષાત્ પામી લેશે. માટે કહ્યું કે–