: ૧૮ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૧
છતાં જ્ઞાનીને પોતાના વેદનમાં બંનેની ભિન્નતા થઈ ગઈ છે; ક્ષેત્રથી ભિન્નતા ન થાય,
પણ વેદનના સ્વાદમાં જુદા પડી ગયા છે. અંતરના સ્વભાવમાં જોતાં મને મારા આનંદનું
વેદન થાય છે માટે મારો આત્મા જ મારા જ્ઞાન–આનંદનો આધાર છે; ને
અંર્તસ્વભાવમાં જોતાં પુણ્ય–પાપ વેદાતા નથી માટે મારો આત્મા તે વિકારનો આધાર
નથી,–આમ અંતરના સ્વસંવેદનપૂર્વકનું ભેદજ્ઞાન જ્ઞાનીને વર્તે છે.
અજ્ઞાની કહે છે કે બહારમાં જોતાં જ્ઞાન થાય છે ને બહારથી આનંદ આવે છે,–
તેને અંતરના સ્વભાવના જ્ઞાન આનંદનો વિશ્વાસ નથી. જ્ઞાની કહે છે કે અંતરમાં જોતાં
મને મારા આનંદનું વેદન થાય છે, ને જ્યાં આનંદનું વેદન થાય છે ત્યાં જ મારું જ્ઞાન
છે. આનંદ અને જ્ઞાનસ્વભાવથી એકાકાર મારો આત્મા છે.
જ્યાં આનંદ ત્યાં આત્મા, અને જ્યાં આત્મા ત્યાં જ્ઞાન;
આ રીતે આનંદના ન્યાયે જ્ઞાનનું આત્મપ્રદેશીપણું જ છે. અહો! જ્ઞાનનું
આત્મપ્રદેશીપણું સમજાવતાં આચાર્યદેવે આત્માનો આનંદસ્વભાવ પણ બતાવી દીધો,
આચાર્યભગવાન આત્માના અતીન્દ્રિય આનંદમાં ઝૂલી રહ્યા છે....અતીન્દ્રિય આનંદમાં
ઝૂલતા સંતોની વાણીમાં પણ અતીન્દ્રિય–આનંદ નીતરી રહ્યો છે.
વંદન હો.....એ આનંદધામમાં વસનારા સંતોના ચરણમાં!
न दुःखबीजं शुभदर्शनक्षिप्तौ कदाचन क्षिप्रमपि प्ररोहति।
सदाप्यनुप्तं सुखबीजमुत्तमं कुदर्शने तद्विपरीतमिष्यते।।
અર્થાત્ સમ્યગ્દર્શન–ભૂમિકા એવી સુંદર છે કે તેના ઉપર કદાચિત
દુઃખનાં બીજ પડી જાય તોપણ તે કદી ઊગતા નથી,–બળી જાય છે. અને તે
ભૂમિ પર ઉત્તમ સુખનાં બીજ તો વગર વાવ્યે પણ સદાય ઊગ્યા જ કરે છે.
જ્યારે મિથ્યાદર્શનની વાત તેનાથી વિપરીત છે, અર્થાત્ મિથ્યાત્વભૂમિકામાં
સુખનાં બીજ ઊગતા નથી, ને દુઃખનાં બીજ તો હંમેશ ઉગ્યા કરે છે.
આ રીતે સમ્યક્ત્વ તે સર્વસુખનું બીજ છે; ને મિથ્યાત્વ તે દુઃખનું
બીજ છે; એમ જાણીને સમ્યક્ત્વને સેવો ને મિથ્યાત્વને છોડો.
(સાગારધર્મામૃત)