: ૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૧
૬૬. અહા, ધર્મને માટે પોતાનો આત્મા જ આધાર છે. અમારો ધર્મ
કાંઈ સંયોગના આધારે આવ્યો નથી, આત્માના જ આધારે આવ્યો
છે, એટલે તેને હણવાની કોઈ સંયોગની તાકાત નથી.
૬૭. ભાઈ, આધાર થવાની શક્તિ તારા આત્મામાં જ છે, તેનો જ તું
આધાર લે. અંદર શુભરાગનો વિકલ્પ ઊઠે તે પણ તારા ધર્મનો
આધાર નથી.
૬૮. શું સિદ્ધભગવાન લોકાકાશના આધારે રહ્યા છે?–ના; તે તો
પોતાના આત્મ–પ્રદેશોના આધારે જ રહ્યા છે. એ રીતે
સિદ્ધભગવંતોની જેમ સમ્યગ્દર્શનાદિ બધી પર્યાયો આત્માના જ
આધારે છે.
૬૯. અહા, આવી છ કારકની સ્વાધીનતા જાણે તો આત્મામાં કેટલું
સમાધાન! કેટલી શાંતિ! કેટલો સ્વાશ્રય! એને આકુળતા–કલેશ કે
વ્યગ્રતાની બુદ્ધિ રહે નહિ.
૭૦. આત્માનો ચેતનસ્વભાવ પોતાની નિર્મળતાનો આધાર છે પણ
મલિનતાનો આધાર તે નથી. અરે, રાગ થાય તેનો આધાર પણ આત્મા
નથી. આત્મા સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–આનંદ વગેરેનો જ આધાર છે.
૭૧. હે જીવ! તારા ધર્મનો આધાર તારામાં જ છે–એમ સ્વશક્તિને
ઓળખીને તું તારા આત્માનું જ અવલંબન લે ને બીજાના
અવલંબનની બુદ્ધિ છોડ,
૭૨. એ રીતે છ કારકથી સ્વાધીન એવી ચૈતન્યપ્રભુતા બતાવી. આ
ચૈતન્યચક્રવર્તી પોતાના સ્વાશ્રિત છ કારકોથી શોભી રહ્યો છે,–એવું
સ્વાશ્રિતભાવરૂપ પરિણમન–એ જ ભગવાન મહાવીરનું ધર્મચક્ર છે.
૭૩. આવી અનંતશક્તિરૂપ સ્વભાવ તે જ આત્માનું સ્વ છે, ને તેનો જ
આત્મા સ્વામી છે. એ સિવાય બીજું કાંઈ આત્માનું સ્વ નથી, ને
આત્મા તેનો સ્વામી નથી.
૭૪. આમ જેણે પોતાના સ્વભાવ સાથે સ્વ–સ્વામીપણું જાણ્યું, તેણે
પરિણતિને સ્વ સાથે જોડીને વિકાર સાથે તોડી.–એનું નામ
ધર્મચક્રનું પરિણમન, ને એ જ મોક્ષમાર્ગ!
૭૫. આ સ્વભાવશક્તિઓ જાણીને, પરથી વિભક્તપણું અને નિજસ્વભાવનું
સ્વામીપણું પ્રગટ કરીને હે જીવ! તું સ્વાનુભવ કર. તે સ્વાનુભવના