: वैशाख : २५०१ आत्मधर्म : ४७ :
ज्ञानस्वरूपनी स्वानुभूति ते
जिनशासननुं धर्मचक्र छे
(स. गा. १५ तथा १७–१८ ना प्रवचनमांथी: अमदावाद)
जिनशासनमां सर्वज्ञदेवे ज्ञानस्वभावी आत्मा कह्यो छे, द्रव्य–गुण–पर्यायमां,
अथवा सामान्य–विशेष बंनेमां धर्मीने ते ज्ञानस्वरूपे ज अनुभवाय छे. ज्ञेयनो संबंध
होय ते वखते पण ज्ञान कांई ते ज्ञेयपणे नथी अनुभवातुं, ते वखतेय ज्ञान तो
ज्ञानरूपे ज अनुभवाय छे.
जेम खारो स्वभाव ते मीठुं छे. खारापणुं ते मीठानो स्वभाव छे, शाकनो नहि.
शाकना संबंध वखते पण खारा स्वादपणे मीठुं अनुभवाय छे, खारो स्वाद मीठानो छे;
तथा शाकना संबंध वगर एकलुं मीठुं होय त्यारे पण ते मीठुं खारा स्वभावपणे ज
अनुभवाय छे. तेम मीठो–मधुर ज्ञानस्वभावी आत्मा छे, ते अंतरमां लीन थईने पोते
पोताने एकलो अनुभवे त्यारे पण ज्ञानना ज अनाकुळ स्वादरूपे अनुभवाय छे, ने
परज्ञेयने जाणवानी अवस्थामां पण आत्मा तो ज्ञानना स्वादपणे ज अनुभवाय छे,
ज्ञेयरूपे नहीं. रागने जाणवाना काळेय धर्मी पोताना आत्माने रागथी जुदा ज्ञानस्वरूपे
ज वेदे छे–जाणे छे; रागने ज्ञान साथे भेळवी देता नथी.–जिनसूत्रमां कहेला आवा
ज्ञानस्वरूप आत्माने जेणे जाण्यो तेणे समस्त जिनशासनने जाणी लीधुं.
अहो! जिनशासनमां कहेलुं चैतन्यतत्त्व अत्यंत मधुर आनंदस्वरूप छे. ते
चैतन्यतत्त्व सर्वत्र आनंदथी भरेलुं, ज्ञानरूपे ज प्रगट अनुभवाय छे. अहो जीवो!
संसारना कोलाहल सामे जोवानुं छोडीने, आवा सुंदर चैतन्यतत्त्वने तमारामां ज तमे
देखो. एने देखतां ज अपूर्व आनंदमय ज्ञान अनुभवमां आवे छे–ए ज जैनशासननो
सार छे; ए ज धर्म छे, ए ज मोक्षमार्ग छे.
अरे जीव! जो तुं मोक्षनो अर्थी हो, तारे सुखनुं वेदन करवुं होय ने दुःखना
वेदनथी छूटवुं होय, तो पहेलामां पहेलांं ज्ञानरूप थईने तारा ज्ञानस्वरूप आत्माने
जाण. ज्ञानस्वरूप आत्मा छे ते ज्ञानभाववडे जणाय छे, ते रागवडे नथी जणातो.
पूनमना अंशरूप बीज, ते भले नानी होय–तो पण पूर्णचंद्रनी जातनी ज छे; तेम
साधकनी ज्ञानबीज भले नानी, पण ते पूर्ण सर्वज्ञस्वभावनी जातनी छे. आवा
ज्ञानरूप थईने आत्मानो स्वानुभव करवो ते मोक्षार्थीनुं कर्तव्य छे; अने ते ज
जन्मरहित थवा माटेनो उत्सव छे.