તેમાં પ્રથમ ‘પાહુડ–દોહા’નો અનુવાદ ગતાંકમાં પૂરો થયો. (ધ્યાન રહે કે, ‘પાહુડદોહા’
અને ‘અષ્ટપ્રાભૃત’ બંને રચનાઓ તદ્ન જુદી છે. અષ્ટપ્રાભૃતની મૂળ ગાથાઓનો
અનુવાદ અગાઉ આત્મધર્મ અંક ૩૨૧ થી ૩૨૪ સુધીમાં આપી ગયા છીએ.) હવે અહીં
સ્વામીકાર્તિકેયમુનિરાજ રચિત બાર વૈરાગ્ય–અનુપ્રેક્ષાઓનો અનુવાદ આપવામાં
આવશે.
ગ્રંથમાં કુલ ૪૮૯ ગાથાઓ છે, તેમાં બાર ભાવનાઓ દ્વારા વસ્તુસ્વરૂપનું ગંભીર
પ્રતિપાદન કર્યું છે...કેવા વસ્તુસ્વરૂપના ચિંતનવડે જીવને સાચો વૈરાગ્ય હોઈ શકે તે વાત
આ શાસ્ત્ર બહુ સારી રીતે સમજાવે છે. સામાન્ય માન્યતાઅનુસાર, વર્તમાન ઉપલબ્ધ
બધાય જૈન સાહિત્યમાં આ ‘અનુપ્રેક્ષા–ગ્રંથ’ સૌથી પ્રાચીન હોવાનું મનાય છે; વિક્રમ
સંવતની પૂર્વે ૨૦૦ વર્ષ અગાઉ, એટલે કે મહાવીર ભગવાન પછી ૩૦૦–૪૦૦ વર્ષમાં જ
તેની રચના થઈ હોવાનું મનાય છે; અને ગ્રંથના વિષયોની ગંભીરતા જોતાં તે માન્યતા
પુષ્ટ થાય છે. અને તે માન્યતા સાચી હોય તો,
બતાવનાર ચાર શ્લોક અદ્ભુત છે. ગઈ સાલ (વિ. સં. ૧૯૫૬ માં) જેઠ માસમાં અમે
મદ્રાસ ગયા હતાં. કાર્તિકેયસ્વામી એ ભૂમિમાં બહુ વિચર્યા છે. એ તરફના નગ્ન ઊંચા