મોક્ષમાર્ગમાં હું એકલો જ છું, બીજા કોઈ સાથે મારે કાંઈ લાગતુંવળગતું નથી.
અમને શુદ્ધઆત્માની ઘણી ભાવના છે,–તો એને સાચી મુમુક્ષુતા નથી કહેતા; શુદ્ધાત્માની
સાચી ભાવના હોય તો શુદ્ધતારૂપે પરિણમ્યા વગર રહે નહિ ને તેના ફળરૂપ અતીન્દ્રિય
આનંદનો અનુભવ થવા વગર રહે નહિ. અહા, મુમુક્ષુ એટલે તો મોક્ષનો પંથી! એને
વળી પરના સંબંધની ભાવના કેવી? પરના સંબંધ વગર, પરથી સર્વથા ભિન્ન, પોતાના
એકત્વમાં ઝૂલતો–પરિણમતો ને શુદ્ધતાને અનુભવતો તે આનંદથી મોક્ષના પંથે ચાલ્યો
જાય છે.
આત્માની ધર્મપરિણતિનો કર્તા આત્મા એકલો જ છે, બીજો કોઈ કર્તા નથી. તેમ
કારણ–કાર્ય–ફળ બધું પોતામાં જ એકમાં જ સમાય છે, જુદા નથી રહેતા.–આવી
અનુભૂતિનું નામ એકત્વભાવના છે. એકમાં બંધન ન હોય, એકમાં અશુદ્ધતા ન હોય;
એટલે પરથી ભિન્ન પોતાના એકત્વમાં પરિણમતા તે જીવને બંધન કે અશુદ્ધતા થતા
નથી; તે શુદ્ધરૂપે પરિણમતો થકો મોક્ષપદને પામે છે.–તે પ્રશંસનીય છે.
જ્યારે આખો સંસાર જ દુઃખરૂપ છે, ત્યારે તેમાં દુઃખના એકેક
વગરનો કોઈ એવો ભાવ (સમ્યક્ત્વાદિરૂપ) પ્રગટ કરવો કે જે સ્વયં
સુખરૂપ હોય.
સંસાર અને સુખ એ બંનેનો મેળ ક્્યાંથી મળે?
એકથી છોડાવીને બીજામાં લઈ જવા માટે તો જૈનધર્મ છે.