સમ્યગ્દર્શનાદિ થતાં નથી.
સર્વત્ર, બધી પર્યાયોમાં તે આત્મા જ ઉપાદેય છે. જ્ઞાન અને દર્શનપર્યાયમાં આત્મા
જ ઉપાદેય બતાવ્યો; તેમ હવે ચારિત્રપર્યાયની વાત કરે છે.
–ધર્મી કહે છે કે–આવા સહજ પરમચારિત્ર–પરિણતિરૂપે પરિણમેલો હું, તેની
સહજ પરમ ચારિત્રપર્યાયમાં પણ તે જ પરમાત્મા સદા સંનિહિત છે–નિકટ છે.
તે ચારિત્રપર્યાયમાં પંચમહાવ્રતનો રાગ નિકટ છે–એમ ન કહ્યું, કેમકે તેમાં
તેનો આશ્રય છે. આવા આત્માના ધ્યાનમાં વીતરાગીસુખનું વેદન થાય છે, તેને
જ નિશ્ચય મોક્ષમાર્ગ કહ્યો છે, અને તેને જ ધ્યેયરૂપ પારિણામિકભાવ કહ્યો છે.
તેને ઘણાં નામોથી કહી શકાય છે. દ્રવ્યસંગ્રહની ૫૬ મી ગાથાની ટીકામાં તેનું
ઘણું સરસ વર્ણન છે.
આ જ નિયમ છે કે તે પરના આશ્રયથી દૂર વર્તે છે–રાગાદિથી દૂર વર્તે છે, ને
ભગવાન આત્માની સમીપ વર્તે છે, તેનાથી તે દૂર નથી. એટલે તે બધી
બાહ્યઅંર્ત દિગંબરદશા જેને વર્તે છે, એવા મારા નિશ્ચયપ્રત્યાખ્યાનમાં પણ તે
આત્મા જ સદા આસન્ન છે–નિકટ છે. તે પ્રત્યાખ્યાનપર્યાયમાં શુભ–અશુભનો,
પુણ્ય–પાપનો કે હર્ષ–શોકરૂપ સુખ–દુઃખનો ત્યાગ છે. મારી સંવરપર્યાયમાં પણ
તે આત્મા જ બિરાજે છે; અને મારા શુદ્ધોપયોગમાં પણ તે પરમાત્મા રહેલો છે,
–કારણ કે તે પરમ–આત્મા સનાતન સ્વભાવવાળો છે. આવો આત્મા જ
છે....તે જ મંગળ–ઉત્તમ અને શરણ છે.