આત્મા રાગ–વિકલ્પ કે ભેદવડે અનુભવમાં નથી આવતો. પર્યાય ઉપર દ્રષ્ટિ રાખ્યે
પણ આવો ધ્રુવસ્વભાવી આત્મા ઉપલબ્ધ થતો નથી. પર ઉપર ન જોતાં, ભેદ ઉપર
અનુભવે છે કે હું ધ્રુવ છું. ’–પર્યાયમાં આવા અનુભવ વગર ધ્રુવસ્વભાવને જાણ્યો
કહેવાય નહિ. ધ્રુવનો અનુભવ પર્યાયમાં થાય છે.
અંતર્મુખ થઈને ધ્રુવસ્વભાવને પકડી પાડે છે. અનાદિ અનંત–સ્વતઃસિદ્ધ–સત્–
અહેતુક આત્મા, કોઈ બીજાને લીધે નથી પણ પોતે પોતાથી જ છે–એટલે સ્વત: સિદ્ધ
છે, કોઈ કારણથી તે થયેલો નથી. ઈન્દ્રપદ વગેરે તો પુણ્યના કારણે થાય છે, તેથી તે
અધ્રુવ અને સહેતુક છે. આત્માને પોતાના જ્ઞાનાદિ–સ્વભાવમાં અન્ય કોઈ કારણ
થતો નથી.–માટે સંયોગ–વિયોગરૂપ અન્ય અધ્રુવ પદાર્થોથી મારે કાંઈ પ્રયોજન નથી;
મારો અસંયોગી સ્વતઃસિદ્ધ, એક–શુદ્ધ–ધુ્રવ આત્મા જ મારે માટે ધ્રુવ હોવાથી તે જ
મારે ઉપલબ્ધ કરવા જેવો છે, તે જ આશ્રય કરવા યોગ્ય છે, તે જ શ્રદ્ધામાં–જ્ઞાનમાં
–અનુભવમાં લેવા યોગ્ય છે.
એકપણું છે.
(૨) દર્શનભૂતપણાને લીધે એકપણું છે.
(૩) અતીન્દ્રિય મહાપદાર્થને લીધે એકપણું છે.
(૪) અચળપણાને લીધે એકપણું છે.
(૫) અને નિરાલંબપણાને લીધે એકપણું છે.
પણાને લીધે ‘શુદ્ધ’ હોવાથી
જે ‘ધ્રુવ’ છે–એવો આત્મા
જ પોતાને ઉપલબ્ધ કરવા
યોગ્ય છે.)