Ashtprabhrut-Hindi (English transliteration). Gatha: 122-149 (Bhav Pahud).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 14 of 21

 

Page 237 of 394
PDF/HTML Page 261 of 418
single page version

bhAvapAhuD][237

bhAvArtha––Artta–raudra dhyAn ashubh hai, sansAr ke kAraN hain. ye donon dhyAn jo jIvake binA upadesh hI anAdise pAye jAte hain, isaliye inako chhoDanekA upadesh hai. dharma shukla dhyAn svarga – mokShake kAraN hain. inako kabhI nahIn dhyAyA, isaliy inakA dhyAn karane kA upadesh hai. dhyAnakA svarUp ‘ekAgrachintAnirodh’ kahA hai; dharmadhyAnamen to dharmAnurAgakA sadbhAv hai so dharmake–––mokShamArgake kAraNamen rAgasahit ekAgrachintAnirodh hotA hai, isaliye shubharAg ke nimittase puNyabandha bhI hotA hai aur vishuddha bhAvake nimittase pApakarma kI nirjarA bhI hotI hai. shukladhyAn men AThaven nauven dasaven guNasthAnamen to avyakta rAg hai. vahAn anubhav apekShA upayog ujjval hai, isaliye ‘shukla’ nAm rakhA hai aur isase Upar ke guNasthAnon men rAg–kaShAyakA abhAv hI hai, isaliye sarvathA hI upayog ujjval hai, vahAn shukladhyAn yukta hI hai. itanI aur visheShatA hai ki upayogake ekAgrapanArUp dhyAnakI sthiti anatarmuhUrtta kI kahI hai. is apekShA se terahaven–chaudahaven guNasthAnameh dhyAnakA upachAr hai aur yogakriyAke sthambhanakI apekShA dhyAn kahA hai. yah shukladhyAn karmakI nirjarA karake jIvako mokSha prApta karAtA hai, aise dhyAnakA upadesh jAnanA.. 121.. Age kahate hain ki yah dhyAn bhAvalingI muniyonko mokSha karatA hai–––

je ke vi davvasavaNA indiyasuhaAulA Na chhindanti.
chhindanti bhAvasavaNA jhANakuDhArehin bhavarukkhan.. 122..
ye kepi dravyashramaNA IndriyasukhAkulA na chhindanti.
chhindanti bhAvashramaNA dhyAnakuThArai bhavavRukSham.. 122..

artha
––kaI dravyalingI shramaN hain, ve to indriyasukhamen vyAkul hain, unake yah dharma –
shukladhyAn nahIn hotA. ve to sansArarUpI vRukSha ko kATane men samartha nahIn hain, aur jo bhAvalingI
shramaN hain, ve dhyAnarUpI kulhADese sansArarUpI vRukShako kATate hain.

bhAvArtha––jo muni dravyaling to dhAraN karate hain, parantu usako paramArtha sukhakA anubhav
nahIn huA hai, isaliye ihalok paralokamen indriyonke sukh hI ko chAhate hain, tapashcharaNAdik bhI
isI abhilASh se karate hain unake dharma–shukla dhyAn kaise ho? arthAt nahIn hotA hai.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
dravye shramaN indriyasukhAkul hoIne chhede nahIn;
bhavavRukSha chhede bhAvashramaNo dhyAnarUp kuThArathI. 122.

Page 238 of 394
PDF/HTML Page 262 of 418
single page version

238] [aShTapAhuD jinane paramArtha sukhakA AsvAd liyA unako indriyasukh dukh hI hai aisA spaShTa bhAsit huA hai, ata paramArtha sukhakA upAy dharma–shukladhyAn hai usako karake ve sansArakA abhAv karate hain, isaliye bhAvalingI hokar dhyAnakA abhyAs karanA chAhiye.. 122.. Age is hI arthakA dRuShTAnt dvArA dRuDh karate hain–––

jah dIvo gabbhahare mAruyabAhAvivajjio jalai.
tah rAyANilarahio jhANapaIyo vi pajjalai.. 123..
yathA dIpa garbhagRuhe mArutabAdhAvivarjita jvalati.
tathA rAgAnilarahita dhyAnapradIpa api prajvalati.. 123..

artha
––jaise dIpak garbhagRuh arthAt jahAn pavanakA sanchAr nahIn hai aise madhyake gharamen pavan
kI bAdhA rahit nishchal hokar jalatA hai [prakAsh karatA hai], vaise hI antarang manamen rAgarUpI
pavanase rahit dhyAnarUpI dIpak bhI jalatA hai, ekAgra hokar ThaharatA hai, AtmarUpako prakAshit
karatA hai.

bhAvArtha––pahile kahA thA ki jo indriyasukhase vyAkul hain unake shubhadhyAn nahIn hotA
hai, usakA yah dIpakakA dRuShTAnt hai–– jahAn indriyonke sukh men jo rAg vah hI huA pavan vah
vidyamAn hai, unake dhyAnarUpI dIpak kaise nirbAdh udyot kare? arthAt na kare, aur jinake yah
rAgarUpI pavan bAdhA na kare unake dhyAnarUpI dIpak nishchal ThaharatA hai.. 123..

Age kahate hain ki–––dhyAnamen jo paramArtha dhyey shuddha AtmAkA svarUp hai us svarUpake
ArAdhanamen nAyak (pradhAn) panch parameShThI hain, unakA dhyAn karanekA upadesh karate hain–––
jhAyahi panch vi gurave mangalachausaraNaloyapariyarie.
Narasurakheyaramahie ArAhaNaNAyage vIre.. 124..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
jyam garbhagRuhamAn pavananI bAdhA rahit dIpak jaLe,
te rIt rAgAnilavivarjit dhyAnadIpak paN jaLe. 123.

Page 239 of 394
PDF/HTML Page 263 of 418
single page version

bhAvapAhuD][239

dhyAy panch api gurun mangalachatu sharaNalokaparikaritAn.
narasurakhecharamahitAn ArAdhanAnAyakAn vIrAn.. 124..

artha
–––he mune! tU panch guru arthAt panchaparameShThI kA dhyAn kara. yahAn ‘api’ shabda
shuddhAtma savarUpake dhyAnako sUchit karatA hai. panch parameShThI kaise hain? mangal arthAt pAp ke
nAshak athavA sukhadAyak aur chausharaN arthAt chAr sharaN tathA ‘lok’ arthAt lok ke
prANiyon se arahant, siddha, sAdhu, kevalIpraNIt dharma, ye parikarit arthAt parivArit hain––––
yukta
(–sahit) hain. nar – sur – vidyAdhar sahit hain, pujya hain, isaliye ven ‘lokottam’ kahe
jAte hai, ArAdhanAke nAyak hain , vIr hain, karmonke jItane ko subhaT hain aur vishiShTa lakShmI ko
prApta hain tathA dete hain. isaprakAr panch param gurukA dhyAn kara.

bhAvArtha–––yahAn panch parameShThIkA dhyAn karaneke liye kahA. us dhyAnamen vighnako dUr
karane vAle ‘chAr mangal’ kahe ve yahI hain,‘chAr sharaN’ aur ‘lokottam’ kahe hain ve bhI inhI ko
kahe hain. inake sivAy prANIko anya sharaN yA rakShA karanevAlA koI bhI nahIn hai aur lok men
uttam bhI ye hI hain. ArAdhanA darshan – gnAn – chAritra – tap ye chAr hain, inake nAyak
[svAmI] bhI ye hI hain, karmonko jItanevAle bhI ye hI hain . isaliye dhyAn karanevAle ke liye
inakA dhyAn shreShTha hai. shuddhasvarUpakI prApti inahI ke dhyAn se hotI hai, isaliye yah upadesh
hai.. 124..

Age dhyAn hai vah, ‘gnAnakA ekAgra honA’ hai, isaliye gnAnake anubhav kA upadesh karate
hain–––
NANamay vimalasIyalasalilan pAUN bhaviy bhAveNa.
vAhijaramaraNaveyaNaDAhavimukkA sivA honti.. 125..
gnAnamayavimal shItal salilan prApya bhavyA bhAvena.
vyAdhijarAmaraNavedanAdAhavimuktA shivA bhavanti.. 125..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
gnAnAtma nirmaL nIr shItaL prApta karIne, bhAvathI,
bhavi thAy chhe jar–maraN–vyAdhidAhavarjit, shivamayI. 125

Page 240 of 394
PDF/HTML Page 264 of 418
single page version

240] [aShTapAhuD

artha––bhavya jIv gnAnamayI nirmal shItal jalako samayaktvabhAv sahit pIkar aur vyAdhisvarUp jarA–maraNakI vedanA [pIDA] ko bhasma karake mukta arthAt sansAr se rahit ‘shiv’ arthAt paramanand sukharUp hote hain. bhAvArtha–––jaise nirmal aur shItal jalake pIne se pittakI dAharUp vyAdhi miTakar sAtA hotI hai, vaise hI yah gnAn hai vah jab yah rAgAdik malase rahit nirmal aur AkulatA rahit shAntabhAvarUp hotA hai, usakI bhAvanA kar ruchi, shraddhA, pratIti se pIve, isase tanamay ho to jarA – maraNarUp dAh – vedanA miT jAtI hai aur sansAr se nirvRutta hokar sukharUp hotA hai, isaliye bhavya jIvonko yah upadesh hai ki gnAnamen lIn hoo.. 124..

Age kahate hain ki is dhyAnarUp agni men sansAr ke bIj AThon karma ek bAr dagdha ho jAne par pIchhe phir sansAr nahIn hotA hai, yah bIj bhAvamunike dagdha ho jAtA hai–––

jah bIyammi ya daDDhe Na vi rohai ankuro ya mahi vIDhe.
tah kammabIyadaDDhe bhavankuro bhAvasavaNANan.. 126..
yathA bIje cha dagdhe nApi rohati ankurashcha mahIpIThe.
tathA karma bIjadagdhe bhavAnkura bhAvashramaNAnAm.. 126..

artha––jaise pRithvItal par bIj ke jal jAne par usakA ankur phir nahIn ugatA hai,
vaise hI bhAvalingI shramaNake sansArakA karmarUpI bIj dagdha hotA hai isaliye sansArarUp ankur phir
nahIn hotA hai.

bhAvArtha––sansArake bIj ‘gnAnAvaraNAdi’ karma hain. ye karma bhAvashramaN ke dhyAnarUp
agnise bhasma ho jAte hain, isaliye phir sansArarUp ankur kisase ho? isaliye bhAvashramaN
hokar dharma – shukladhyAn se karmonkA nAsh karanA yogya hai, yah upadesh hai. koI sarvathA ekAntI
anyathA kahe ki–––karma anAdi hain, usakA ant bhI nahIn hai, usakA bhI yah niShedh hai.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
jyam bIj hotAn dagdha, ankur bhUtaLe Uge nahIn,
tyam karma bIj batraye bhavAnkur bhAvashramaNone nahIn. 126.

Page 241 of 394
PDF/HTML Page 265 of 418
single page version

bhAvapAhuD][241 bIj anAdi hai vah ekabAr dagdha ho jAne par phir pIchhe phir nahIn ugatA hai, usI tarah ise jAnanA.. 126..

Age sankShep se upadesh karate hain––––
bhAvasavaNo vi pAvai sukkhAin duhAin davvasavaNo ya.
iy NAun guNadose bhAveN sanjudo hoi.. 127..
bhAvashramaNa api prApnoti sukhAni dukhAni dravyashramaNashcha.
iti gnAtvA guNadoShAn bhAven cha sanyuta bhava.. 127..

artha
––bhAvashramaN to sukhonko pAtA hai aur dravyashramaN dukhonko pAtA hai, is prakAr
guN – doShonko jAnakar he jIv! tU bhAvasahit sanyamI bana.

bhAvArtha––samyagdarshan sahit bhAvashramaN hotA hai, vah sansArakA abhAv karake sukhonko pAtA hai aur mithyAtvasahit dravyashramaN bheShamAtra hotA hai, vah sansAr kA abhAv nahIn kar sakatA hai, isaliye dukhonko pAtA hai. ata upadesh karate hain ki donon ke guN – doSh jAnakar bhAvasahayamI honA yogya hai, yah sab upadeshakA sAr hai.. 127..

Age phir bhI isI kA upadesh artharUp sankShep se kahate hain–––
titthayaragaNaharAin abbhudayaparamparAin sokkhAin.
pAvanti bhAvasahiyA sankhevi jiNehin vajjariyan.. 128..
tIrthankaragaNadharAdIni abhyudayaparamparANi saukhyAni.
prApnuvanti bhAvashramaNA sankShepeN jinai bhaNitam.. 128..

artha
––jo bhAv sahit muni hain ve abhyudayasahit tIrthankar – gaNadhar Adi padavI ke
sukhonko pAte hain, yah sankShep se kahA hai.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
re! bhAvashramaN sukho lahe ne dravyamuni dukho lahe;
tun bhAvathI sanyukta thA, guNadoSh jANI e rIte. 127.
tIrthesh–gaNanAthAdigat abhyudayayut saukhyo taNI,
prApti kare chhe bhAvamuni;–bhAkhyun jine sankShepathI. 128.

Page 242 of 394
PDF/HTML Page 266 of 418
single page version

242] [aShTapAhuD

bhAvArtha––– tIrthankar gaNadhar chakravartI Adi padon ke sukh baDe abhyuday sahit hain, unako bhAvasahit samyagdRuShTi muni pAte hain. yah sab upadeshakA sankShep kahA hai isaliye bhAvasahit muni honA yogya hai.. 128.. Age AchArya kahate hain ki jo bhAvashramaN hain unako dhanya hain, unako hamArA namaskAr ho––

te dhaNNA tAN Namo dansaNavaraNANacharaN suddhANan.
bhAvasahiyAN Nichchan tiviheN paNaTThamAyANan.. 129..
te dhanyA tebhya nama darshanavaragnAnacharaNashuddhebhya.
bhAvasahitebhya nityan trividhen praNaShTamAyebhya.. 129..

artha
–––AchArya kahate hain ki jo muni samyagdarshan shreShTha
(vishiShTa) gnAn aur nirdoSh
chAritra inase shuddha hain isIliye bhAv sahit hain aur praNaShTa ho gaI hai mAyA arthAt kapaT
pariNAm jinake aise hain ve dhanya hain. unake liye hamArA man–vachan–kAy se sadA namaskAr ho.

bhAvArtha––bhAvalingIyommen jo darshan–gnAn–chAritra se shuddha hain unake prati AchArya ko
bhakti utpanna huI hai, isaliye unako dhanya kahakar namaskAr kiyA hai vah yukta hai, jinake
mokShamArga men anurAg hai, unamen mokShamArga kI pravRutti men pradhAnatA dikhatI hai, unako namaskAr
karen.. 129..

Age kahate hain ki jo bhAvashramaN hain ve devAdikakI Ruddhi dekhakar mohako prApta nahIn hote
hain––
iDDhimatulan viuvviy kiNNarakimpurisaamarakhayarehin.
tehin viN jAi mohan jiN bhAvaN bhAvio dhIro.. 130..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
te chhe sudhanya, tridhA sadaiv namaskaraN ho temane,
je bhAvayut, dRugagnAnacharaNavishuddha, mAyA mukta chhe. 129.
khechar–surAdik vikriyAthI Ruddhi atul kare bhale,
jinabhAvanA pariNat sudhIr lahe na tyAn paN mohane. 130.

Page 243 of 394
PDF/HTML Page 267 of 418
single page version

bhAvapAhuD][243

RuddhimatulAn 1vikurvabhdi kinnarakimpuruShAmarakhacharai.
tairapi na yAti mohan jinabhAvanA bhAvita dhIra.. 130..

artha
–––jinabhAvanA [samyaktva bhAvanA] se vAsit jIv kinnar, kimparuSh dev;
kalpavAsI dev aur vidyAdhar, inase vikriyArUp vistAr kI gaI atul–Ruddhiyonse mohako
prApta nahIn hotA hai, kyonki samyadRuShTi jIv kaisA hai? dhIr hai, dRuDhabuddhi hai arthAt nishankit
ang kA dhArak hai.

bhAvArtha––jisake jinasamyaktva dRuDh hai usake sansArakI Ruddhi tRuNavat hai, paramArtha sukh kI hI bhAvanA hai, vinAshIk RuddhikI vAnchhA kyon ho? .. 130..

Age isahIkA samarthan hai ki aisI Ruddhi bhI nahIn chAhatA hai to anya sAnsArik sukh kI kyA kathA?–

kin puN gachchhai mohan NarasurasukkhAN appasArANan.
jANanto passanto chintanto mokkha muNidhavalo.. 131..
kin puna gachchhati mohan narurasukhAnAn alpasArANAm.
jAnan pashyan chintayan mokShan munidhavala.. 131..

artha
––samyagdRuShTi jIv pUrvokta prakArakI bhI Ruddhi ko nahIn chAhatA hai to munidhaval
arthAt munipradhAn hai vah anya jo manuShya devonke sukh – bhogAdik jinamen alpa sAr hai unamen
kyA mohako prApta ho? kaisA hai munidhaval? mokSha ko jAnatA hai, usahI kI taraph dRuShTi hai,
usahI kA chintan karatA hai.

bhAvArtha––jo munipradhAn hain unakI bhAvanA mokShake sukhommen hai. ve baDI baDI dev
vidyAdharonkI phailAI huI vikriyARuddhimen bhI lAlasA nahIn karate hain to kinchitmAtra vinAshIk jo
manuShya, devonke bhogAdikakA sukh unamen vAnchhA kaise kare? arthAt nahIn kare.. 131..

Age upadesh karate hain ki jabatak jarA Adik na Ave tabatak apanA hit kar lo––
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1 –––sanskRit mudrit pratimen ‘vikRutAn’ pATh hai.
to dev–naranAn tuchchha sukh pratye lahe shun mohane,
munipravar je jANe, jue ne chintave chhe mokShane? 131.

Page 244 of 394
PDF/HTML Page 268 of 418
single page version

244] [aShTapAhuD

uttharai jA Na jarao royaggI jA Na Dahai dehauDin.
indiy balan Na viyalai tAv tuman kuNahi appahiyan.. 132..
Akramate yAvanna jarA rogAgniryAvanna dahati dehakuTIm.
indriyabalan na vigalati tAvat tvan kuru Atmahitam.. 132..

artha
––he mune! jab tak tere jarA
(buDhApA) na Ave tathA jab tak rogarUpI agni
terI deharUpI kuTI ko bhasma na kare aur jab tak indriyonkA bal na ghaTe tab tak apanA hit
karalo.

bhAvArtha––vRuddha avasthAmen deh rogonse jarjarit ho jAtA hai, indriyAn kShIN ho jAtI hain
tab asamartha hokar is lokake kArya uThanA–baiThanA bhI nahIn kar sakatA hai tab paralokasambandhI
tapashcharaNAdik tathA gnAnAbhyAs aur svarUpakA anubhavAdi kArya kaise kare? isaliye yah
upadesh hai ki jab tak sAmarthya hai tab tak apanA hitarUp kArya kar lo.. 132..
Age ahinsAdharma ke upadeshakA varNan karate hain–––
chhajjIv chhaDAyadaNan Nichchan maNavayaNakAyajoehin.
kuru day parihar muNivar bhAvi apuvvan mahAsattan
1.. 133..
2ShaTjIvAn ShaDAyatanAnAn nityan manochachanakAyayogai.
kuru dayAn parihar munivar bhAvay apUrva mahAsatvam.. 133..

artha
––he munivar! tU chhahakAy ke jIvon par dayA kar aur chhah anAyaton ko
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1 mudrit sanskRit prati men ‘mahAsatta’ aisA sambodhan pad kiyA hai jisakA san0 chhAyA ‘mahAsatva’ hai.
2 mudrit sanskRit prati men ‘ShaTjIvaShaTayatanAnAn’ ek pad kiyA hai.
re Akrame na jarA, gadAgni dahe na tanakuTi jyAn lagI,
baL indriyonun nav ghaTe, karI le tun nijahit tyAn lagI. 132.

chha anAyatan taj, kar dayA ShaTjIvanI
3trividhe sadA,
mahAsattvane tun bhAv re! apUravapaNe he munivarA! 133.

Page 245 of 394
PDF/HTML Page 269 of 418
single page version

bhAvapAhuD][245 man, vachan, kAyake yogon se chhoD tathA apUrva jo pahile na huA aisA mahAsattva arthAt sab jIvon men vyApak (gnAyak) mahAsattva chetanA bhAvako bhA. bhAvArtha––anAdikAlase jIvakA svarUp chetanAsvarUp na jAnA isaliye jIvoh kI hinsA kI, ata yah upadesh hai ki–––ab jIvAtmAkA svarUp jAnakar, chhahakAyake jIvompar dayAkara. anAdi hI se Apta, Agam, padArthakA aur inakI sevA karanevAlon kA savarUp jAnA nahIn, isaliye anApta Adi chhah anAyatan jo mokShamArga ke sthAn nahIn hain unako achchhe samajhakar sevan kiyA, ata yah upadesh hai ki anAyatan kA parihAr kara. jIvake svarUp ke upadeshak ye donon hI tUne pahile jAne nahIn, na bhAvanA kI, isaliye ab bhAvanA kar, isaprakAr upadesh hai.. 133..

Age kahate hain ki–––jIvakA tathA upadesh karane vAle kA svarUp jAne binA sab jIvon ke prANon kA ahAr kiyA, isaprakAr dikhAte hain–––

dasavihapANAhAro aNantabhavasAyare bhamanteNa.
bhoyasuhakAraNaTThan kado ya tiviheN sayal jIvANan.. 134..
dashavidhaprANAhAra ananta bhavasAyare bhramatA.
bhogasukhakAraNArthan kRutashcha trividhen sakalajIvAnAn.. 134..

artha––he mune! tUne anantabhavasAgaramen bhramaN karate hue, sakal tras, sthAvar jIvonke
dash prakArake prANon kA AhAr, bhog–sukhake kAraN ke liye man, vachan, kAyase kiyA.

bhAvArtha––anAdikAl se jinamatake upadeshake binA agnAnI hokar tUne tras, sthAvar
jIvonke prANonkA AhAr kiyA isaliye ab jIvonkA svarUp jAnakar jIvonkI dayA pAl,
bhogAbhilASh chhoD, yah upadesh hai.. 134..

phir kahate hain ki aise prANiyonkI hinsA se sansAr men bhramaN kar dukh pAyA––
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
––––––––––––––
bhamatAn amit bhavasAgare, ten bhogasukhanA hetue,
sahu jIv–dashavidhaprANano AhAr kIdho traN vidhe. 134.

Page 246 of 394
PDF/HTML Page 270 of 418
single page version

246] [aShTapAhuD

pANivahehi mahAjas chaurAsIlakkhajoNimajjhammi.
uppajant maranto patto si Nirantaran dukkhan.. 135..
prANivadhai mahAyasha! chaturashItilakShayonimadhye.
utpadyamAna kShiyamANa prAptosi nirantaran dukham.. 135..

artha
––he mune! he mahAyash! tUne prANiyon ke ghAt se chaurAsI lAkh yoniyon ke madhya men
utpanna hote hue or marate hue nirantar dukh pAyA.

bhAvArtha––jinamat ke upadesh ke binA, jIvonkI hinsAse yah jIv chaurAsI lAkh
yoniyommen utpanna hotA hai aur maratA hai. hinsA se karmabandh hotA hai, karmabandha ke uday se
utpatti – maraNarUp sansAr hotA hai. isaprakAr janma – maraN ke dukh sahatA hai, isaliye
jIvonkI dayA kA upadesh hai.. 135..

Age us dayA hI kA upadesh karate hain––––
jIvANamathayadANan dehi muNI pANibhUyasattANan.
kallANasuhaNimittan paramparA tivihasuddhIe.. 136..
jIvAnAmabhayadAnan dehi mune prANibhUtasattvAnAm.
kalyANasukhanimittan paramparayA trividh shuddhayA.. 136..

artha
––he mune! jIvon ko aur prANIbhUt sattvon ko apanA paramparA se kalyAN aur sukh
hone ke liye man, vachan, kAy kI shuddhatA se abhayadAn de.

bhAvArtha––‘jIv’ panchendriy ko kahate hain, ‘prANI’ vikalatray ko kahate hain, ‘bhUt’
vanaspati ko kahate hain aur ‘sattva’ pRithvI, ap, tej, vAyu ko kahate hain. in sab jIvonko
apane samAn jAnakar abhayadAn dene kA upadesh hai. isase shubh prakRitiyon kA bandh hone se
abhyudayakA sukh hotA hai,
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
prANIvadhothI he mahAyash! yoni lakh chorAshImAn,
utpattinAn ne maraNanAn dukho nirantar ten lahyAn. 135.

tun bhUt–prANI–sattva–jIvane trividh shuddhi vaDe muni,
de abhay, je kalyANasaukhya nimitta pAramparyathI. 136.

Page 247 of 394
PDF/HTML Page 271 of 418
single page version

bhAvapAhuD][247 paramparA se tIrthankarapad pAkar mokSha pAtA hai, yah upadesh hai.. 136.. Age yah jIv ShaT anAyatan ke prasangase mithyAtvase sansAr men bhramaN karatA hai usakA svarUp kahate hain. pahile mithtAtva ke bhedonko kahate hai–––

asiyasay kiriyavAI akkiriyANan cha hoi chulasIdI.
sattaTThI aNNANI veNaiyA honti battIsA.. 137..
ashIvishatan kriyAvAdinAmakriyamANan cha bhavati chaturashIti.
saptaShaShTiragnAninAn vainayikAnAn bhavati dvAtrishat.. 137..

artha
–––ekasau assI kriyAvAdI hain, chaurAsI akriyAvAdiyon ke bhed hain, agnAnI
saDasaTh bhedarUp hain aur vinayavAdI battIs hain.

bhAvArtha––vastu kA svarUp anantadharmasvarUp sarvagna ne kahA hai, vah pramAN aur nayase
satyArtha siddha hotA hai. jinake mat men sarvagna nahIn hain tathA sarvagnase svarUpakA yathArtha rUpase
nishchay karake usakA shraddhAn nahIn kiyA hai––aise anyavAdiyonne vastukA ek dharma grahaN karake
usakA pakShapAt kiyA ki hamane isaprakAr mAnA hai, vah ‘aise hI hai, anya prakAr nahIn hai.’
isaprakAr vidhi–niShedh karake ek–ek dharmake pakShapAtI ho gaye, unake ye sankShep se tInasau
tresaTh bhed ho gaye hain.

kriyAvAdI–––kaI to gaman karanA, baiThanA, khaDe rahanA, khAnA, pInA, sonA, utpanna
honA, naShTa honA, dekhanA, jAnanA, karanA, bhoganA, bhUlanA, yAd karanA, prIti karanA, harSha
karanA, viShAd karanA, dveSh karanA, jInA, maranA ityAdik kriyAyen hain; inako jIvAdik padArthon
ke dekh kar kisI ne kisI kriyAkA pakSha kiyA hai aur kisI ne kisI kriyA kA pakSha kiyA
hai. aise paramparA kriyAvivAd se bhed hue hain, inake sankShep ekasau assI bhed nirUpaN kiye hain,
vistAr karane par bahut ho jAte hain.

kaI
akriyAvAdI hain, ye jIvAdik padArthon men kriyA kA abhAv mAnakar Apasamen
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
shat–enshI kirivAdInA, chorAshI tethI vipakShanA,
batrIsh saDasaTh bhed chhe vainayik ne agnAnInA. 137.

Page 248 of 394
PDF/HTML Page 272 of 418
single page version

248] [aShTapAhuD vivAd karate hain. kaI kahate hain jIv jAnatA nahIn hai, kaI kahate hain kuchh karatA nahIn hai, kaI kahate hain bhogatA nahIn hai, kaI kahate hain utpanna nahIn hotA hai, kaI kahate hain naShTa nahIn hotA hai, kaI kahate hain gaman nahIn karatA hai aur kaI kahate hain ThaharatA nahIn hai–––ityAdi kriyA ke abhAv se pakShapAt se sarvathA ekAntI hote hain. inake sankShepase chaurAsI bhed hain. kaI agnAnavAdI hain, inamen kaI to sarvagna kA abhAv mAnate hain, kaI kahate hain jIv asti hai yah kaun jAne? kaI kahate hain jIv nAsti hai yah kaun jAne? kaI kahate hain jIv nitya hai yah kaun jAne? kaI kahate hain jIv anitya hai yah kaun jAne? ityAdi sanshay–viparyay– anadhyavasAyarUp hokar vivAd karate hai. inake sankShepase saDasaTh bhed hain. kaI vinayavAdI hain, unamen se kaI kahate hain devAdikake vinay se siddhi hai, kaI kahate hain guruke vinay se siddhi hai, kaI kahate hain mAtAke vinay se siddhi hai, kaI kahate hain ki pitA ke vinay se siddhi hai, kaI kahate hain ki rAjA ke vinay se siddhi hai, kaI kahate hain ki sevak ke vinay se siddhi hai, ityAdi vivAd karate hain. inake sankShep se battIs bhed hain. isaprakAr sarvathA ekAntavAdiyonke tInasautresaTh bhed sankShep se hain, vistAr karane par bahut ho jAte hain, inamen kaI IshvaravAdI hain, kaI kAlavAdI hain, kaI svabhAvavAdI hain, kaI vinayavAdI hain, kaI AtmavAdI hain. inakA svarUp gommaTasArAdi granthonse jAnanA, aise mithyAtva ke bhed hain.. 137.. Age kahate hain ki abhavyajIv apanI prakRitiko nahIn chhoDatA hai, usakA mithyAtva nahIn miTatA hai–––

Na muyai payaDi abhavvo suTThu vi AyaNNiUN jiNadhamman.
guDaduddhan pi pitA Na paNNayA NivvisA honti.. 138..
na munchati prakRitimabhavya suShThu api AkarNya jinadharmam.
guDadugdhamapi pibanta na pannagA nirviShA bhavanti.. 138..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
surIte suNI jinadharma paN prakRiti abhaa nahIn taje,
sAkar sahit kShIrapAnathI paN sarpa nahi nirviSh bane. 138.

Page 249 of 394
PDF/HTML Page 273 of 418
single page version

bhAvapAhuD][249

artha––abhavyajIv bhaleprakAr jinadharmako sunakar bhI apanI prakRitiko nahIn chhoDatA hai . yahAn dRuShTAhat hai ki sarpa guDasahit dUdhako pIte rahane par bhI viSh rahit nahIn hotA hai. bhAvArtha––jo kAraN pAkar bhI nahIn chhUTatA hai use ‘prakRiti’ yA ‘svabhAv’ kahate hain. abhavyakA yah svabhAv hai ki jisamen anekAnta tattvasvarUp hai aise vItarAg– vignAnasvarUp jinadharma mithyAtva ko miTAne vAlA hai, usakA bhale prakAr svarUp sunakar bhI jisakA mithyAtvasvarUp bhAv nahIn badalatA hai vah vastukA svarUp hai, kisI kA nahIn kiyA huA hai. yahAn, upadesh – apekShA isaprakAr jAnanA ki jo abhavyarUp prakRiti to sarvagna gamya hai, to bhI abhavya kI prakRiti ke samAn apanI prakRiti na rakhanA, mithyAtva ko chhoDanA yah upadesh hai.. 138.. Age isI arthako dRuDh karate hain–––

michchhattachhaNNadiTThI duddhIe dummaehin dosehin.
dhamman jiNapaNNattan abhavvajIvo Na rochedi.. 139..
mithyAtvachhannadraShTi durdhiyA durmatai doShai.
dharma jinapragnaptan abhavyajIva na rochayati.. 139..

artha
––durmat jo sarvathA ekAnta mat, unase prarUpit anyamat, ve hI hue doSh unake
dvArA apanI durbuddhi se
(mithyAtva se) AchchhAdit hai buddhi jisakI, aisA abhavyajIv hai use
jinapraNIt dharma nahIn ruchatA hai, vah usakI shraddhA nahIn karatA hai, usamen ruchi nahIn karatA hai.

bhAvArtha––mithyAtva ke upadesh se apanI durbuddhi dvArA jisake pAs mithyAdRuShTi hai
usako jinadharma nahIn ruchatA hai, tab gnAt hotA hai ki ye abhavyajIv ke bhAv hain. yathArtha
abhavyajIv ko to sarvagna jAnate hain, parantu ye abhavya jIvake chinha hain, inase parIkShA dvArA jAnA
jAtA hai.. 139..

Age kahate hain ki aise mithyAtva ke nimitta se durgati kA pAtra hotA hai–––
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
durbaddhi–durmatadoShathI mithyAtvaAvRuttadag rahe,
AtmA abhavya jinendra gnApit dharmanI ruchi nav kare. 139.

Page 250 of 394
PDF/HTML Page 274 of 418
single page version

250] [aShTapAhuD

kuchchhiyadhammammi rao kuchchhiyapAsanDi bhatti sanjutto.
kuchchhiyatavan kuNanto kuchchhiyagaibhAyaNo hoi.. 140..
kutsit dharme rata kutsitapAShanDi bhakti sanyukta.
kutsitatapa kurvan kutsitagati bhAjanan bhavati.. 140..

artha
––AchArya kahate hain ki jo kutsit
(nindya) mithyAdharma men rat (lIn) hain, jo
pAkhaNDI nindyabheShiyon kI bhaktisanyukta hain, jo nindya mithyAtvadharma pAlatA hai, mithyAdRuShTiyon kI
bhakti karatA hai aur mithyA agnAnatap karatA hai, vah durgati hI pAtA hai, yah upadesh hai..
140..

Age is hI arthako dRuDh karate hue kahate hai ki aise mithyAtvase mohit jIv sansAr
bhramaN karatA hai–––
iy michchhattAvAse kuNayakusatthehin mohio jIvo.
bhamio aNAikAlan sansAre dhIr chintehi.. 141..
iti mithyAtvAvAse kunayashAstrai mohita jIva.
bhramita anAdikAlan sansAre dhIr! chintaya.. 141..

artha–– iti arthAt pUrvokta prakAr mithyAtvakA AvAs (sthAn) yah mithyAdRuShTiyon kA
sansAr men kunay – sarvathA ekAnta un sahit kushAstra, unase mohit (behosh) huA yah jIv
anAdikAl se lagAkar sansAr men bhramaN kar rahA hai, aise he dhIr mune! tU vichAr kara.

bhAvArtha––AchArya kahate hain ki pUrvokta tIn sau tresaTh kuvAdiyon se sarvathA
ekAntapakSharUp kunayadvArA rache hue shAstronse mohit hokar yah jIv sansAr men anAdikAlase
bhramaN karatA hai, so he dhIr muni! ab aise kuvAdiyon kI sangati bhI mat kar, yah upadesh hai..
141..
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
––––––––––––––
kutsit dharam–rat, bhakti je pAkhanDI kutsitanI kare,
kutsit kare tap, teh kutsit gati taNun bhAjan bane. 140.
he dhIr! chintav–jIv A mohit kunay–dushAstrathI,
mithyAtvagharasansAramAn rakhaDyo anAdi kALathI. 141.

Page 251 of 394
PDF/HTML Page 275 of 418
single page version

bhAvapAhuD][251

Age kahate hain ki–––pUrvokta tIn sau tresaTh pAkhaNDiyon kA mArga chhoDakar jinamArga men man lagAo–––

pAsanDI tiNNi sayA tisaTThi bheyA umagga muttUNa.
rumbhahi maNu jiNamagge asappalAveN kin bahuNA.. 142..
pAkhaNDina trINi shatAni triShaShTi bhedA unmArgan muktvA.
runddhi mana jinamArge asatpralApen kin bahunA.. 142..
artha–––he jIv! tIn sau tresaTh pAkhaNDiyon ke mArga ko chhoDakar jinamArga men apane
manako rok
(lagA) yah sankShep hai aur nirarthak pralAparUp kahanese kyA?

bhAvArtha––isaprakAr mithyAtvakA varNan kiyA. AchArya kahate hain ki bahut nirarthak vachanAlAp se kyA? itanA hI sankShep se kahate hai ki tInasau tresaTh kuvAdi pAkhaNDI kahe unakA mArga chhoDakar jinamArga men manako roko, anyatra na jAne do. yahAn itanA aur visheSh jAnanA ki––kAladoSh se is panchamakAl men anek pakShapAtase man–matAntar ho gaye hain, unako bhI mithyA jAnakar unakA prasang na karo. sarvathA ekAntakA pakShapAt chhoDakar anekAntarUp jinavachan kI sharaN lo.. 142..

Age samyagdarshanakA nirUpaN karate hain, pahile kahate hain ki’samyagdarshan rahit prANI chalatA huA mRutak’ hai–––

jIvavimukta shava darshanamuktashcha bhavati chalashava.
shava loke apUjya lokottare chalashava.. 143..
javivimukko sabao dansaNamukko ya hoi chalasabao.
sabao loyaapujjo louttarayammi chalasabao.. 143..

artha
––lokamen jIvarahit sharIrako ‘shav’ kahate hain, ‘mRutak’ yA ‘muradA’ kahate hain, vaise
hI samyagdarshan rahit puruSh ‘chalatA huA mRutak’ hai.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
unmArgane chhoDI trishat–tesaThapramit pAkhanDInA,
jinamArgamAn man rok; bahu pralapan nirarthathI shun bhalA? 142.

jIvamukta shab kahevAy‘chal shab’ jAN darshanamuktane;
shab lok mAnhI apUjya, chal shab hoy lokottar viShe. 143.

Page 252 of 394
PDF/HTML Page 276 of 418
single page version

252] [aShTapAhuD mRutak to lokamen apUjya hai, agnise jalAyA jAtA hai yA pRithvI men gAD diyA jAtA hai aur ‘darshanarahit chalatA huA muradA’ lokottar jo muni – samyagdRuShTi unamen apUjya hai, ve usako vandanAdi nahIn karate hain. munibheSh dhAraN karatA hai to bhI use sanghake bAhar rakhate hain athavA paralokamen nindyagati pAkar apUjya hotA hai. bhAvArtha––samyagdarshan binA puruSh mRutakatulya hai.. 143..

Age samyaktvakA mahAnapanA kahate hai–––
jah tArayAN chando mayarAo mayaulAN savvANan.
ahio tah sammatto risisAvayaduvihadhammANan.. 144..
yathA tArakANAn chandra mRugarAja mRugakulAnAn sarveShAm.
adhika tathA samyaktvan RuShishrAvakadvividh dharmANAm.. 144..

artha––jaise tArAon ke samUh men chandramA adhik hain aur mRugakul arthAt pashuon ke samUh
men mRugarAj (sinh) adhik hain, vaise hI RuShi (muni) aur shrAvak in do prakAr ke dharmon men
samyaktva hain vah adhik hain.

bhAvArtha––vyavahAradharma kI jitanI pravRuttiyAn hain unamen samyaktva adhik, isake binA sab
sansAramArga bandhakA kAraN hai.. 144..

phir
kahate hain–––
jah phaNirAo 1sohai phaNamaNimANikkakiraN vipphurio.
tah vimal dansaNadharo 2jiNabhattI pavayaNe jIvo.. 145..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1 mudrit sanskRit prati men ‘rehai’ pATh hai jisakA sanskRit chhAyA men ‘rAjate’ pAThAntar hai.
2 mudrit sanskRit prati men ‘jiNabhattIpavayaNo’ aisA ek pad rUp pad hai, jisakI sanskRit ‘jinabhaktipravachan’ hai. yah
pATh yatibhang sA mAlUm hotA hai.
jyam chandra tArAgaN viShe, mRugarAj sau mRugakul viShe,
tyam adhik chhe samyaktva RuShishrAvak–dvividh dharmo viShe. 144.

nAgendra shobhe pheNamaNimANikay kiraNe chamakato,
te rIt shobhe shAsane jinabhakta darshananirmaLo. 145.

Page 253 of 394
PDF/HTML Page 277 of 418
single page version

bhAvapAhuD][253

yathA phaNirAja shobhate phaNamaNi mANikyakiraN visphurita.
tathA vimaladarshanadhara jinabhakti pravachane jIva.. 145..

artha
––jaise phaNirAj
(dharaNendra) hai so phaN jo sahastra phaN unamen lage hue maNiyon
ke bIch jo lAl – mANikya unakI kiraNonse visphurit (dedIpyamAn) shobhA pAtA hai, vaise hI
jinabhaktisahit nirmal samyakdarshan kA dhArak jIv pravachan arthAt mokShamArga ke prarUpaN men
shobhA pAtA hai.

bhAvArtha–––samyaktva sahit jIvakI jin–pravachanamen baDI adhikatA hai. jahAn – tahAn
(sab jagah) shAstron men samyaktvakI hI pradhAnatA kahI hai.. 145..

Age samyagdarshan sahit ling hai usakI mahimA kahate hain–––
jah tArAyaNasahiyan sasaharabimban khamanDale vimale.
bhAviy
1tavavayavimalan 2jiNalingan dansaNavisuddhan.. 146..
yathA tArAgaNasahitan shashadharabimban khamanDale vimale.
bhAvatan tapovratavimalan jinalingan darshan vishuddham.. 146..

artha
––jaise nirmal AkAsh manDal men tAronke samUh sahit chandramAkA bimb shobhA pAtA
hai, vaise hI jinashAsan men darshanase vishuddha aur bhAvit kiye hue tap tathA vratonse nirmal
jinaling hai so shobhA pAtA hai.

bhAvArtha––jinaling arthAt ‘nirgranth munibheSh’ yadyapi tap–vratasahit nirmal hai, to bhI
samyagdarshan ke binA shobhA nahIn pAtA hai. isake hone par hI atyanta shobhAyamAn hotA hai..
146..

Age kahate hain ki aisA jAnakar darshanaratnako dhAraN karo, aisA upadesh karate hain–– –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 1 mudrit sanskRit prati men ‘tah vayavimalan’ aisA pATh hai, jisakI sanskRit ‘tathA vratamilan’ hai. 2 is gAthAkA chaturtha pAd yatibhang hai. isakI jagah ‘jinaligan dansaNem suvisuddhan’ honA ThIk jAnchatA hai.

shashibimb tArakavRund sah nirmaL nabhe shobhe ghaNun,
tyam shobhatun tapavratavimaL jinaling darshan nirmaLun. 146.

Page 254 of 394
PDF/HTML Page 278 of 418
single page version

254] [aShTapAhuD

iy NAun guNadosan dansaNarayaNan ghareh bhAveNa.
sAran guNarayaNANan sovANan paDham mokkhassa.. 147..
iti gnAtvA guNadoShan darshanaratnan dharatabhAvena.
sAran guNaratnAnAn sopAnan prathaman mokShasya.. 147..

artha
––he mune! tU ‘iti’ arthAt pUrvokta prakAr samyaktvake guN aur mithyAtvake
doShonko jAnakar samyaktvarUpI ratnako bhAvapUrvak dhAraN kara. yah guNarUpI ratnommen sAr hai aur
mokSharUpI mandirakA pratham sopAn hai arthAt chaDhane ke liye pahilI sIDhI hai.

bhAvArtha––jitane bhI vyavahAr mokShamArga ke ang hain, (gRuhasthake dAn – pUjAdik aur
munike mahAvrat – shIlasanyamAdik) un sabamen sAr samyagdarshan hai, isase sab saphal hain,
isaliye mithyAtva ko chhoDakar samyagdarshan angIkAr karo, yah pradhAn upadesh hai.. 147..

Age kahate hain ki samyagdarshan kisako hotA hai? jo jIv, jIvapadArtha ke svarUp ko
jAnakar isakI bhAvanA kare, isakA shraddhAn karake apane ko jIv padArtha jAnakar anubhav dvArA
pratIti kare usake hotA hai. isaliye ab yah jIvapadArtha kaisA hai usakA svarUp kahate hain––

kattA bhoi amutto sarIramitto aNAiNihaNo ya.
dansaNaNANuvaogo
1NiddiTTho jiNavarindehin.. 148..
karttA bhoktA amUrtta sharIramAtra anAdinidhana cha.
darshanagnAnopayoga nirdiShTa jinavarendrai.. 148..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1 pAThAntara – jIvo NiddiTTho.
2 pAThAntara – jIva nirdiShTa.
Im jANIne guNadoSh dhAro bhAvathI dagaratnane,
je sAr guNaratno viShe ne pratham shivasopAn chhe. 147.

kartA tathA bhoktA, anAdi–anant, dehapramAN ne,
vaNamUrti, dagagnAnopayogI jIv bhAkhyo jinavare. 148.

Page 255 of 394
PDF/HTML Page 279 of 418
single page version

bhAvapAhuD][255

artha–––––‘jIv’ nAmak padArtha hai so kaisA hai–––karttA hai, bhoktA hai, amUrtik hai, sharIrapramAN hai, anAdi nidhan hai, darshan – gnAn upayogavAlA hai, isaprakAr jinavarendra sarvagnadev vItarAg ne kahA hai. bhAvArtha––yahAn ‘jIv’ nAmak padArtha ke chhah visheShaN kahe. inakA Ashay aisA hai ki– ––– 1 – ‘kartA’ kahA, vah nishchayanay se apane ashuddha bhAvonkA agnAn avasthA men Ap hI kartA hai tathA vyavahAranayase gnAnAvaraNAdi pudgal karmon kA kartA hai aur shuddhanay se apane shuddhabhAvon kA kartA hai. 2 bhoktA’ kahA, vah nishchayanayase to apane gnAn – darshanamayI chetanAbhAvakA bhoktA hai aur vyavahAr nayase pudgalakarmake phal jo sukh–dukh AdikA bhoktA hai. 3 – ‘amUrtik’ kahA, vah nishchayase to sparsha, ras, gandha, varNa, shabda ye pudgal ke guN–paryAy hain, inase rahit amUrtik hai aur vyavahAr se jabatak pudgal karmase bandhA hai tab tak ‘mUrtik’ bhI kahate hain. 4 – ‘sharIraparimAN’ kahA, vah nishchayase to asankhyAtapradeshI lokaparimAN hai, parantu sankoch – vistArashaktise sharIr se kuchh kam pradesh pramAN AkAr men hai. 5 – ‘anAdinidhan’ kahA, vah paryAyadRuShTi se dekhane par to utpanna hotA hai, naShTa hotA hai, to bhI dravyadRuShTise dekhA jAye to anAdinidhan sadA nitya avinAshI hai.

6 – ‘darshan – gnAn upayogasahit’ kahA, vah dekhane–jAnanerUp upayogasvarUp chetanArUp hai.

in visheShaNonse anyamatI anyaprakAr sarvathA ekAntarUp mAnate hain unakA niShedh bhI jAnanA chAhiye. ‘kartA’ visheShaNase to sAnkhyamatI sarvathA akartA mAnatA hai usakA niShedh hai. ‘bhoktA’ visheShaNase bauddhamatI kShaNik mAnakar kahatA hai ki karma ko karane vAlA to or hai tathA bhogane vAlA or hai, isakA niShedh hai. jo jIv karma karatA hai usakA phal vahI jIv bhogatA hai, is kathan se bauddhamatI ke kahane kA niShedh hai. ‘amUrtik’ kahane se mImAnsak Adi ise sharIr sahit mUrtik hI mAnate hain, unakA niShedh hai. ‘sharIrapramAN’ kahane se naiyAyik, vaisheShik, vedAntI Adi sarvathA, sarvavyApak mAnate hain unakA niShedh hai. ‘anAdinidhan’ kahanese bauddhamatI sarvathA kShaNasthAyI mAnatA hai , usakA niShedh hai. ‘darshanagnAnaupayogamayI’ kahane se sAnkhyamatI


Page 256 of 394
PDF/HTML Page 280 of 418
single page version

256] [aShTapAhuD to gnAnarahit chetanAmAtra mAnatA hai, naiyAyik, vaisheShik, guNaguNIke sarvathA bhed mAnakar gnAn aur jIvake sarvathA bhed mAnate hain, bauddhamatakA visheSh ‘vignAnAdvaitavAdI’ gnAnamAtra hI mAnatA hai aur vedAntI gnAnakA kuchh nirUpaN hI nahIn karatA hai, in sabakA niShedh hai. isaprakAr sarvagnakA kahA huA jIvakA svarUp jAnakar apane ko aisA mAnakar shraddhA, ruchi, pratIti karanA chAhiye. jIv kahane se ajIv padArtha bhI jAnA jAtA hai, ajIv na ho to jIv nAm kaise hotA? isaliye ajIv kA svarUp kyA hai, vaisA hI usakA shraddhAn Agam anusAr karanA. isaprakAr ajIv padArtha kA svarUp jAnakar aur dononke sanyog se anya Asrav, bandh, samvar, nirjarA, mokSha in bhAvon kI pravRutti hotI hai. inakA Agam ke anusAr svarUp jAnakar shraddhAn karane se samyagdarshan kI prApti hotI hai, isaprakAr jAnanA chAhiye.. 148..

Age kahate hai ki yah jIv ‘gnAn–darshan upayogamayI hai’, kintu anAdi paudgalik karmake sanyog se isake gnAn –darshan kI pUrNatA nahIn hotI hai, isaliye alpa gnAn–darshan anubhav men AtA hai aur usamen agnAnake nimitta se iShTa– aniShTa buddhirUp rAg–dveSh–moh bhAvake dvArA gnAn– darshanamen kaluShatArUp sukh–dukhAdik bhAv anubhavamen Ate hain. yah jIv nijabhAvanArUp samyagdarshanako prApta hotA hai tab gnAn – darshan – sukh –vIryake ghAtak karmonkA nAsh karatA hai, aisA dikhAte hain–––

dansaNaNANAvaraNan mohaNiyan antarAiyan kamman.
NiTThavai bhaviy jIvo samman jiNabhAvaNAjutto.. 149..
darshan gnAnAvaraNan mohanIyan antarAyakan karma.
niShThApayati bhavyajIvA samyak jinabhAvanAyukta.. 149..

artha
––samyakprakAr jinabhAvanAse yukta bhavyajIv hai vah gnAnAvaraN, darshanAvaraN,
mohanIy, antarAy in chAr ghAtiyA karmonkA niShThAnapan karatA hai arthAt sampUrNa abhAv karatA
hai.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
dagagnAnaAvRuti, moh temaj antarAyak karmane
samyakpaNe jinabhAvanAthI bhavya AtmA kShay kare. 149.