Ashtprabhrut-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 8-35 (Darshan Pahud).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 21

 

Page 17 of 394
PDF/HTML Page 41 of 418
single page version

darshanapAhuD][17

arthaH––jis puruShake hR^idayame.n samyaktvarUpI jalakA pravAh nirantar pravartamAn hai usake karmarUpI raj–dhUlakA AvaraN nahI.n lagatA, tathA pUrvakAlame.n jo karmaba.ndh huA ho vah bhI nAshako prApta hotA hai. bhAvArthaH––samyaktvasahit puruShako (nira.ntar j~nAnachetanAke svAmitvarUp pariNaman hai isaliye) karmake udayase hue rAgAdik bhAvo.nkA svAmitva nahI.n hotA, isaliye kaShAyo.n kI tIvra kaluShatA se rahit pariNAm ujjval hote hai.n; use jal kI upamA hai. jaise –jahA.N nira.ntar jalakA pravAh bahatA hai vahA.N bAlU–ret–raj nahI.n lagatI; vaise hI samyaktvI jIv karmake uday ko bhogatA huA bhI karmase lipta nahI.n hotA. tathA bAhya vyavahAr kI apekShAse aisA bhI tAtparya jAnanA chAhiye ki –jisake hR^iday me.n nira.ntar samyaktvarUpI jalakA pravAh bahatA hai vah samyaktvI puruSh is kalikAl sambandhI vAsanA arthAt kudev–kuguru–kushAstrako namaskArAdirUp atichArarUparaj bhI nahI.n lagatA, tathA usake mithyAtva sambandhI prakR^itiyo.nkA AgAmI ba.ndh bhI nahI.n hotA.. 7.. ab, kahate hai.n ki –jo darshanabhraShTa hai.n tathA j~nAn–chAritrase bhraShTa hai.n ve svaya.n to bhraShTa hai.n hI parantu dUsaro.nko bhI bhraShTa karate hai.n, ––yah anartha haiH––––

je da.nsaNesu bhaTThA NANe bhaTThA charittabhaTThA ya.
ede bhaTTha vi bhaTThA sesa.n pi jaNa.n viNAsa.nti.. 8..
ye darshaneShu bhraShTAH j~nAne bhraShTAH chAritra bhraShTAH cha.
ete bhraShTAt api bhraShTAH sheSha.n api jana.n vinAshaya.nti.. 8..

arthaH––jo puruSh darshan me.n bhraShTa hai tathA j~nAn–chAritra meh bhI bhraShTa hai ve puruSh bhraShTo.nme.n
bhI visheSh bhraShTa hai.n kaI to darshan sahit hai.n kintu j~nAn–chAritra unake nahI.n hai, tathA kaI a.ntara.ng
darshan se bhraShTa hai.n tathApi j~nAn–chAritrakA bhalI bhA.Nti pAlan karate hai.n; aur jo darshan–j~nAn–
chAritra in tIno.nse bhraShTa hai.n ve to atyanta bhraShTa hai.n; ve svaya.n to bhraShTa hai.n hI parantu sheSh arthAt
apane atirikta anya jano.nko bhI naShTa karate hai.n.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
samyaktvanIr pravAh jenA hR^idayamA.n nitye vahe,
tas baddhakarmo vAlukA–AvaraN sam kShayane lahe. 7.
dR^igbhraShTa, j~nAne bhraShTane chAritramA.n Che bhraShTa je,
te bhraShTathI paN bhraShTa Che ne nAsh anya taNo kare. 8.

Page 18 of 394
PDF/HTML Page 42 of 418
single page version

18][aShTapAhuD

bhAvAthrH––yahA.N sAmAnya vachan hai isaliye aisA bhI Ashay sUchit karatA hai ki satyArtha shraddhAn, j~nAn, chAritra to dUr hI rahA, jo apane mat kI shraddhA, j~nAn, AcharaN se bhI bhraShTa hai.n ve to nirargal svechChAchArI hai.n. ve svaya.n bhraShTa hai.n usI prakAr anya logo.nko upadeshAdik dvArA bhraShTa karate ho.n, tathA unakI pravR^itti dekh kar log svayamev bhraShTa hote hai.n, isaliye aise tIvrakaShAyI niShiddha hai.n; unakI sa.ngati karanA bhI uchit nahI.n hai..8.. ab, kahate hai.n ki–––aise bhraShTa puruSh svaya.n bhraShTa hai.n, ve dharmAtmA puruSho.nko doSh lagAkar bhraShTa batalAte hai.nH––––

jo kovi dhammasIlo sa.njamatavaNiyamajogaguNadhArI.
tassa ya dos kaha.ntA bhaggA bhaggAttaNa.n diti.n.. 9..
yaH ko.api dharmashIlaH sa.nyam taponiyamayogaguNadhArI.

tasya cha doShAn kathaya.ntaH bhagnA bhagnatva.n dadati.. 9..

arthaH––jo puruSh dharmashIl arthAt apane svarUparUp dharmako sAdhanekA jisakA svabhAv hai, tathA sa.nyam arthAt indriy–manakA nigrah aur ShaTkAyake jIvo.nkI rakShA, tap arthAt bAhyAbhya.ntar bhedakI apekShA se bArah prakArake tap, niyam arthAt AvashyakAdi nityakarma, yog arthAt samAdhi, dhyAn tathA varShAkAl Adi kAlayog, guN arthAt mUl guN, uttaraguN –inakA dhAraN karanevAlA hai use kaI matabhraShTa jIv doSho.nkA AropaN karake kahate hai.n ki –yah bhraShTa hai, doSh yukta hai, ve pApAtmA jIv svaya.n bhraShTa hai.n isaliye apane abhimAn kI puShTike liye anya dharmAtmA puruSho.nko bhraShTapanA dete hai.n. bhavArthaH––pApiyo.nkA aisA hI svabhAv hotA hai ki svaya.n pApI hai.n usI prakAr dharmAtmA me.n doSh batalAkar apane samAn banAnA chAhate hai.n. aise pApiyo.n kI sa.ngati nahI.n karanI chAhiye ..9.. ab, kahate hai.n ki –jo darshan bhraShTa hai.n vah mUlabhraShTa hai.n, usako phal kI prApti nahI.n hotIH–––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

je dharmashIl, sa.nyam–niyam–tap–yog–guN dharanAr Che,
tenAy bhAkhI doSh, bhraShTa manuShya de bhraShTatvane. 9.

Page 19 of 394
PDF/HTML Page 43 of 418
single page version

darshanapAhuD][19

jah mUlammi viNaTThe dumassa parivAr Natthi parivaDDhI.
tah jiNada.nsaNabhaTThA mUlaviNaTThA Na sijjha.nti.. 10..
yathA mUle vinaShTe drumasya parivArasya nAsti parivR^iddhiH.
tathA jinadarshanabhraShTAH mUlavinaShTAH na siddhayanti.. 10..

arthaH––jis prakAr vR^ikShakA mUl vinaShTa honepar usake parivAy arthAt ska.ndh, shAkhA, patra, puShpa, phalakI vR^iddhi nahI.n hotI, usIprakAr jo jinadarshanase bhraShTa hai.n–bAhyame.n to nagna– digambar yathAjAtarUp nigrantha li.ng, mUlaguNakA dhAraN, mayUr pichChikA kI pI.nChI tathA kamaNDal dhAraN karanA, yathAvidhi doSh TAlakar khaDe khaDe shuddha AhAr lenA –ityAdi bAhya shuddha veSh dhAraN karate hai.n, tathA a.ntara.ng me.n jIvAdi Chah dravya, nav padArtha, sAt tattvo.nkA yarthAth shraddhAn eva.n bhedavij~nAnase AtmasvarUpakA anubhavan –aise darshan mat se bAhya hai.n ve mUl vinaShTa hai.n, unake siddhi nahI.n hotI, ve mokShaphalako prApta nahI.n karate. ab kahate hai.n ki –jinadarshan hI mUl mokShamArga haiH–––

jah mUlAo kha.ndho sAhAparivAr bahu guNo hoi.
tah jiNada.nsaN mUlo NiddiTTho mokkhamaggassa.. 11..
yathA mUlAt ska.ndhaH shAkhAparivAraH bahuguNaH bhavati.
tathA jinadarshana.n mUla.n nirdiShTa.n mokShamArgasya.. 11..

arthaH––jisaprakAr vR^ikShake mUl se ska.ndh hote hai.n; kaise ska.ndh hote hai.n ki –jinake shAkhA Adi parivAr bahut guN hai.n. yahA.N guN shabda bahutakA vAchak hai; usIprakAr gaNadhar devAdhikane jinadarshanako mokShamArga kA mUl kahA hai. bhAvArthaH––jahA.N jinadarshan arthAt tIrtha.nkar paramadevane jo darshan grahaN kiyA usIkA upadesh diyA hai; vah aTThAIs mUlaguN sahit kahA hai. pA.nch mahAvrat, ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

jayam mUlanAshe vR^ikShanA parivAranI vR^iddhi nahI.n,
jinadarshanAtmak mUl hoy viniShTa to siddhi nahI.n. 10.
jyam mUl dvArA ska.ndh ne shAkhAdi bahu guN thAy Che,
tyam mokShapathanu.n mUl jinadarshan kahyu.n jinashAsane. 11.

Page 20 of 394
PDF/HTML Page 44 of 418
single page version

20][aShTapAhuD pA.Nch samiti, Chah Avashyak, pA.Nch indriyo.nko vash me.n karanA, snAn nahI.n karanA, bhUmishayan, vastrAdikakA tyAg arthAt digambar mudrA, keshalo.nch karanA, ekabAr bhojan karanA, khaDe khaDe AhAr lenA, da.ntadhovan na karanA–yah aTThAIs mUlaguN hai.n. tathA ChiyAlIs doSh TAlakar AhAr karanA vah eShaNA samitime.n A gayA. IyApath–dekhakar chalanA yah IyA samiti me.n A gayA. tathA dayAkA upakaraN morapuchCha kI pI.nChI aur shauch kA upakaraN kama.nDal dhAraN karanA–aisA bAhya veSh hai. tathA a.ntara.ng me.n jIvAdik ShaTdravya, pa.nvAstikAy, sAt tattva, nav padArtho.nko yathokta jAnakar shraddhAn karanA aur bhedavij~nAn dvArA apane AtmasvarUpakA chi.ntavan karanA, anubhav karanA aisA darshan arthAt mat vah mUl sa.nghakA hai aisA jinadarshan hai vah mokShamArgakA mUl hai; is mulase mokSha mArga kI sarva pravR^itti saphal hotI hai. tathA jo isase bhraShTa hue hai.n ve is pa.nchamakAl ke doSh se jaisAbhAs hue hai.n ve shvetAmbar, drAviD, yApanIy, gopuchChapichCha, nipichCha–pA.nch sa.ngh hue hai.n; unho.nne sUtra siddhAnta apabhra.nsh kiye hai.n. jinho.nne bAhya veSh ko badalakar AchAraNako bigA.DA hai ve jinamatake mUlasa.nghase bhraShTa hai.n, unako mokShamArgakI prIpti nahI.n hai. mokShamArga kI prApti mUlasa.nghake shrAddhAn–j~nAn–AcharaN hI se hai aisA niyam jAnanA..11.. Age kahate hai.n ki jo yathArtha darshanase bhraShTa hai.n aur darshanake dhArako.nse apanI vinay karAnA chAhate hai.n ve durgiti prApta karate hai.nH––

je 1 da.nsaNesu bhaTThA pAe pADa.nti da.nsaNadharANa.n.
te ho.nti lallamUA bohI puN dullahA tesi.n.. 12..
ve darshaneShu bhraShTAH pAdayoH pAtaya.nti darshanadharAn.
te bhaya.nti lallamUkAH bodhiH punaH durlabhA teShAm.. 12..

arthaH––jo puruSh darshaname.n bhraShTa hai.n tathA anya jo darshan ke dhArak hai.n unhe.n apane –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– mudrit sa.nskR^iR^it saTIk pratime.n is gAthAkA pUrvArddha isaprakAr hai jisakA yah artha hai ki– ‘jo darshanabhraShTa puruSh darshadhAriyo.nke charaNo.nme.n nahI.n girate hai.n’ – ‘je da.nsaNesu bhaTThA pAe na pa.nDa.nti da.nsaNadharANa.n’ – uttarArtha samAn hai.

dR^igbhraShTa je nij pAy pADe dR^iShTinA dharanArane,
te thAy mU.ngA, kha.nDabhAShI, bodh durlabh temane. 12.

Page 21 of 394
PDF/HTML Page 45 of 418
single page version

darshanapAhuD][21 pairo.n pa.DAte hai.n, namaskArAdi karAte hai.n ve parabhavame.n lUle, mUk hote hai.n, aur unake bodhI arthAt samyagdarshan–j~nAn–chAritrakI prApti durlabh hotI hai. bhAvArthaH––jo darshanabhraShTa hai.n ve mithyAdR^iShTi hai.n aur darshan ke dhArak hai.n ve samyagdR^iShTi hai.n; jo mithyAdR^iShTi hokar samyagdR^iShTiyo.n se namaskAr chAhate hai.n ve tIvra mithyAtva ke uday sahit hai.n, ve par bhav me.n lUle, mUk hote hai.n arthAt ekendriy hote hai.n, unake pair nahI.n hote, ve paramArthataH lUle, mUk hai.n; isaprakAr ekendriy–sthAvar hokar nigod me.n vAs karate hai.n vahA.N ana.nt kAl rahate hai.n; unake darshan–j~nAn–chAritra kI prApti durlabh hotI hai; mithyAtvakA phal nigod hI kahA hai. is pa.nchamakAl me.n mithyAmat ke AchArya banakar logo.nse vinayAdik pUjA chAhate hai.n unake liye mAlUm hotA hai ki trasarAshik kAl pUrA huA, ab ekendriy hokar nigod me.n vAs kare.nge–isaprakAr jAnA jAtA hai ..12.. Age kahate hai.n ki jo darshanabhraShTa hai.n unake lajjAdik se bhI pairo.n pa.Dte hai.n ve bhI unhI.n jaise hI hai.nH––

je vi paDa.nti ya tesi.n jANa.ntA lajjAgAravabhayeNa.
tesi.n pi Natthi bohI pAva.n aNumoyamANANa.n.. 13..
ye.api patanti cha teShA.n jAna.ntaH lajjAgAravabhayena.
teShAmapi nAsti bodhiH pApa.n anumanyamAnAnAm.. 13..

arthaH––jo puruSh darshan sahit hai.n ve bhI, jo darshan bhraShTa hai.n unhe.n mithyAdR^iShTi jAnate hue bhI unake pairo.n pa.Dte hai.n, unakI lajjA, bhay, gAravase vinayAdi karate hai.n unake bhI bodhI arthAt darshan–j~nAn–chAritrakI prApti nahI.n hai, kyo.nki ve bhI mithyAtva jo ki pAp hai usakA anumodan karate hai.n. karanA, karAnA, anumodan karanA samAn kahe gaye hai.n. yahA.N lajjA to isaprakAr hai ki –ham kisI kI vinay nahI.n kare.nge to log kahe.nge yah uddhat hai, mAnI hai, isaliye hame.n to sarva kA sAdhan karanA hai. isaprakAr lajjA se darshanabhraShTake bhI vinayAdik karate hai.n. tathA bhay is prakAr hai ki––yah rAjyamAnya hai aur ma.ntravidyAdik kI sAmarthya yukta hai, isakI vinay nahI.n kare.nge to kuCh ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

valI jANIne paN temane gArav–sharam–bhayathI name,
teney bodh–abhAv Che pApAnumodan hoIne . 13.

Page 22 of 394
PDF/HTML Page 46 of 418
single page version

22][aShTapAhuD hamAre Upar upadrav karegA; isaprakAr bhay se vinay karate hai.n. tathA gArav tani prakAr kahA hai;–rasagArav, R^iddhigArav, sAtAgArava. vahA.N rasagArav to aisA hai ki –miShTa, iShTa, puShTa bhojanAdi milatA rahe tab usase pramAdI rahatA hai; tathA R^iddhigArav aisA hai kuCh tap ke prabhAv Adi se R^iddhikI prApti ho usakA gaurav A jAtA hai, usase uddhat, pramAdI rahatA hai. tathA sAtAgArav aisA ki sharIr nirog ho, kuCh klesh kA kAraN na Aye tab sukhIpanA A jAtA hai, usame.n magna rahate hai.n –ityAdik gAravabhAv kI mastI se bhale–bure kA vichAr nahI.n karatA tab darshanabhraShTa kI bhI vinay karane lag jAtA hai. ityAdi nimittase darshanabhraShTa kI vinay kare to usame.n mithyAtvakA anumodan AtA hai; use bhalA jAne to Ap bhI usI samAn huA, tab usake bodhI kaise kahI jAye? aisA jAnanA ..13..

duviha.n pi ga.nthachAya.n tIsu vi joesu sa.njamo ThAdi.
NANammi karaNasuddhe ubbhasaNe da.nsaNe hodi.. 14..
dvividhaH api granthatyAgaH triShu api yogeShu sa.nyamaH tiShThati.
j~nAn karaNashuddhe udbhabhojane darshana.n bhavati.. 14..

arthaH––jahA.N bAhyAbhyA.nbhedase dono.n prakArake parigrahakA tyAg ho aur man–vachan–kAy
aise tIno.n yogo.nme.n sa.nyam ho tathA kR^it–kArit–anumodanA aise tIn karaN jisame.n shuddha ho.n vah
j~nAn ho, tathA nirdoSh jisame.n kR^it, kArit, anumodanA apaneko na lage aisA, khaDe rahakar
pANipAtra me.n AhAr kare.n, isaprakAr mUrtima.nt darshan hotA hai.

bhAvArthaH––yahA.N darshan arthAt mat hai; vahA.N bAhya vesh shuddha dikhAI de vah darshan; vahI usake a.ntara.ng bhAv ko batalAtA hai. vahA.N bAhya parigrah arthAt dhan–dhAnyAdik aur a.ntara.ng parigrah mithyAtva–kaShAyAdi, ve jahA.N nahI.n ho.n, yathAjAt digambar mUrti ho, tathA indriy–man ko vaSh me.n karanA, tras–sthAvar jIvo.nkI dayA karanA, aise sa.nyamakA man–vachan–kAy dvArA pAlan ho aur j~nAn me.n vikAr karanA, karAnA, anumodan karanA–aise tIn kAraNo.nse vikAr na ho aur nirdoSh pANipAtrame.n khaDe rahakar AhAr lenA is prakAr darshan kI mUrti hai vah jinadev kA mat hai, vahI va.ndan–pUjan yogya hai. anya pAkha.nD vesh va.ndanA–pUjA yogya nahI.n hai .. 14.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

jyA.n j~nAn ne sa.nyam triyoge, ubhay parigrahatyAg Che,
je shuddha sthitibhojan kare, darshan tadAshrit hoy Che. 14.

Page 23 of 394
PDF/HTML Page 47 of 418
single page version

darshanapAhuD][23

Age kahate hai.n ki –is samyagdarshanase hI kalyAN–akalyANakA nishchay hotA haiH–
sammattAdo NANa.n NANAdo savvabhAvauvaladdhI.
uvaladdhapayatthe puN seyAseya.n viyANedi.. 15..
samyaktvAt j~nAna.n j~nAnAt sarvabhAvopalabdhiH.
upalabdhapadArthe punaH shreyo.ashreyo vijAnAti.. 15..

arthaH––samyaktvase to j~nAn samyak hotA hai; tathA samyakj~nAnase sarva padArtho.n kI upalabdhi arthAt prApti arthAt jAnanA hotA hai; tathA padArtho.n kI upalabdhi hone se shrey arthAt kalayAN, ashrey arthAt akalyAN is dono.nko jAnA jAtA hai. bhAvArthaH––samyagdarshan ke binA j~nAn ko mithyAj~nAn kahA hai, isaliye samyagdarshan hone par hI samyagj~nAn hotA hai, aur samyagj~nAnase jIvAdi padArtho.nkA svarUp yathArtha jAnA jAtA hai. tathA sab padArtho.nkA yathArtha svarUp jAnA jAye tab bhalA–burA mArga jAnA jAtA hai. isaprakAr mArga ke jAnane me.n bhI samyagdarshan hI pradhAn hai ..15..

Age, kalyAN–akalyAN ko jAnane se kyA hotA hai so kahate hai.nH–
seyoseyavidaNhU uddhudadussIl sIlava.nto vi.
sIlaphaleNabbhudaya.n tatto puN lahai NivvANa.n.. 16..
shreyo.ashreyavettA uddhR^itaduHshIlaH shIlavAnapi.
shIlaphalenAbhyudaya.n tataH punaH labhate nirvANam.. 16..

arthaH––kalyAN aur akalyAN mArgako jAnanevAlA puruSh ‘uddhR^itaduHkhashIlaH’ arthAt jisane mithyAtva svabhAv ko u.DA diyA hai –aisA hotA hai; tathA ‘shIlavAnapi’ arthAt samyaksvabhAv yukta bhI hotA hai, tathA us samyaksvabhAvake phalase abhyuday ko prApta hotA hai, tIrtha.nkarAdi pad prApta karatA hai, tathA abhyuday honeke pashchAt nirvAN ko prApta hotA hai. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

samyaktvathI suj~nAn, jethI sarva bhAv jaNAy Che,
ne sau padArtho jANatA.n ashrey–shrey jaNAy Che. 15.
ashrey–shreyasuN ChoDI kushIl dhAre shIlane,
ne shIlaphalathI hoy abhyuday, paChI mukti lahe. 16.

Page 24 of 394
PDF/HTML Page 48 of 418
single page version

24][aShTapAhuD

bhAvArthaH––bhale–bure mArgako jAnatA hai tab anAdi sa.nsAr se lagAkar jo mithyAbhAvarUp prakR^iti hai vah palaTakar samyaksvabhAvarUp prakR^iti hotI hai; us prakR^iti se vishiShTa puNyaba.ndhakare tab abhyudayarUp tIrtha.nkarAdi kI padavI prApta karake nirvAN ko prApta hotA hai ..16.. Age, kahate hai.n ki aisA samyaktva jinavachan se prApta hotA hai isaliye ve hI sarva duHkho.nko harane vAle hai.nH––

jiNavayaNamosahamiNa.n visayasuhavireyaNa.n amidabhUda.n.
jaramaraNavAhiharaNa.n khayakaraNa.n savvadukkhANa.n.. 17..
jinavachanamauShadhamida.n viShayasukhavirechanamamR^itabhUtam.
jarAmaraNavyAdhiharaNa.nkShayakaraNa.n sarvaduHkhAnAm.. 17..

arthaH––yah jinavachan hai.n so auShadhi hai.n. kaisI auShadhi hai? –ki indriy viShayo.nme.n jo sukh mAnA hai usakA virechan arthAt dUr karane vAle hai.n. tathA kaise hai.n? amR^itabhUt arthAt amR^it samAn hai.n aur isaliye jarAmaraN rUp rogako haranevAle hai.n, tathA sarva duHkho.nkA kShay karane vAle hai.n. bhAvArthaH––is sa.nsAr me.n prANI viShay sukho.nkA sevan karate.n hai.n jinase karma ba.Ndhate hai.n aur usase janma–jar–maraNarUp rogo.nse pI.Dit hote hai.n; vahA.N jin vachanarUp auShadhi aisI hai jo viShayasukho.nse aruchi utpanna karake usakA virechan karatI hai. jaise –gariShTa AhAr se jab mal ba.DhtA hai tab jvarAdi rog utpanna hote hai.n aur tab usake virechan ko hara.D.h.h Adi auShadhi upakArI hotI hai, usIprakAr upakArI hai.n. un viShayo.nse vairAgya hone par karma bandha nahI.n hotA aur tab janma–jarA–maraN rog nahI.n hote tathA sa.nsArake duHkh kA abhAv hotA hai. isaprakAr jinavachano.nko amR^it samAn mAnakar a.ngIkAr karanA ..17.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

jinavachanarUp davA viShayasukharechikA, amR^itamayI,
Che vyAdhi–maraN–jarAdiharaNI, sarva duHkh vinAshinI. 17 .

Page 25 of 394
PDF/HTML Page 49 of 418
single page version

darshanapAhuD][25

Age, jinavachaname.n darshanakA li.ng arthAt bheSh kitane prakArakA kahA hai so kahate hai.nH–
ega.n jiNassa ruva.n vidiya.n ukkiTThasAvayANa.n tu.
avaraTThiyAN taiya.n chauttha puN li.ngada.nsaNa.n Natthi.. 18..
eka.n jinasya rupa.n dvitIya.n utkR^iShTa shrAvakANA.n tu.
avarasthitAnA.n tR^itIya.n chaturtha.n punaH li.ngadarshana.n nAsti.. 18..

arthaH––darshaname.n ek to jin kA svarUp hai; vahA.N jaisA li.ng jinadev ne dhAraN kiyA
vahI li.ng hai; tathA dUsarA utkR^iShTa shrAvako.nkA li.ng hai aur tIsarA ‘avarasthit’ arthAt
jaghanyapad me.n sthit aisI AryikAo.n kA li.ng hai; tathA chauthA li.ng darshan me.n hai nahI.n.

bhAvArthaH––jinamat me.n tIn li.ng arthAt bheSh kahate hai.n. ek to vah hai jo yathAjAtarUp
jinadev ne dhAraN kiyA; tathA dUsarA gyArahavI.n pratimA ke dhArI utkR^iShTa shrAvakakA hai, aur
tIsarA strI AryikA ho usakA hai. isake sivA chauthA anya prakAr kA bheSh jinamat me.n nahI.n hai.
jo mAnate hai.n ve mUl sa.ngh se bAhar hai.n ..18..

Age kahate hai.n ki –aisA bAhyali.ng ho usake antara.ng shraddhAn bhI aisA hI hotA hai aur
vah samyagdR^iShTi haiH–
Chah davva Nav payatthA pa.nchatthI satta tachcha NiddiTThA.
saddahai tAN ruva.n so saddiTThI muNeyavvo.. 19..
ShaT dravyANi nav padArthAH pa.nchAstikAyAH saptatattvAni nirdaShTiAni.
shraddadhAti teShA.n rupa.n saH sadR^iShTiH j~nAtavyaH.. 19..

arthaH––Chah dravya, nav padArtha, pA.Nch astikAy, sAt tattva–yah jinavachan me.n kahe.n hai.n,
unake svarUpakA jo shraddhAn ke use samyagdR^iShTi jAnanA.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Che ek jinanu.n rUp, bIju.n shrAvakottam–li.ng Che,
trIju.n kahyu.n AryAdinu.n, chothu.n na koI kahel Che. 18.

pa.nchAstikAy, Cha draa ne nav artha, tattvo sAt Che;
shraddhe svarUpo temanA.n jANo sudR^iShTi tehane. 19.

Page 26 of 394
PDF/HTML Page 50 of 418
single page version

26][aShTapAhuD

bhAvArthaH––(jAti apekShA Chah dravyo.nke nAm–) jIv, pudgal, dharma, adharma, AkAsh aur

kAl –yah to Chah dravya hai.n; tathA jIv, ajavi, Asrav, ba.ndh, sa.nvar, nirjarA, mokSha aur puNya, pAp –yah nav tattva arthAt nav padArtha hai.n; Chah dravya kAl binA pa.nchAstikAy hai.n. puNya–pAp binA nav padArtha sapta tattva hai.n. inakA sa.nkShep svarUp is prakAr hai– jIv to chetanasvarUp hai aur chetanA darshan–j~nAnamayI hai; pudgal sparsha, ras, ga.ndh, varNa, guNasahit mUrtik hai, usake paramANu aur ska.ndh aise do bhed hai.n; ska.ndh ke bhed shabda, bandha, sUkShma, sthUl, sa.nsthAn bhed, tam, ChAyA, Atap, udyot, ityAdi anek prakAr hai.n; dharmadravya, adharmadravya, AkAshadravya ye ek ek hai.n–amUrtik hai.n, niShkriy hai.n, kAlANu asa.nkhyAt dravya hai. kAl ko Cho.D.h.h kar pA.Nch dravya bahupradeshI hai.n isaliye astikAy pA.Nch hai.n. kAladravya bahupradeshI nahI.n hai isaliye vah astikAy nahI.n hai; ityAdi unakA svarUp tattvArthasUtra kI TIkA se jAnanA. jIv padArtha ek hai aur ajIv padArtha pA.Nch hai.n, jIv ke karma ba.ndh yogya pudgalo.nkA AnA Asrav hai, karmo.nkA ba.ndhanA ba.ndh hai, Asrav kA rukanA sa.nvar hai, karmaba.ndhakA jha.DnA nirjarA hai, sampUrNa karmo.nkA nAsh honA mokSha hai, jIvo.nko sukh kA nimitta puNya hai aur duHkh kA nimitta pAp hai;aise sapta tattva aur nav padArtha hai.n. inakA agamake anusAr svarUp jAnakar shraddhAn karanevAle samyagdR^iShTi hai.n ..19.. ab vyavahAr–nishchayake bhed se samyaktvako do prakAr kA kahate hai.nH–

jIvAdIsaddahaNa.n sammatta.n jiNavarehi.n paNNatta.n.
vavahArA NichChayado appANa.n havai sammatta.n.. 20..
jIvAdInA.n shraddhAna.n samyaktatva.n jinavaraiH praj~naptam.
vyavahArAt nishchayataH Atmaiv bhavati samyaktvam.. 20..

arthaH––jin bhagavAnane jIv Adi padArtho.nke shraddhAnako vyavahAr–samyaktva kahA hai aur apane AtmAke hI shraddhAn ko nishchay–samyaktva kahA hai. bhAvArthaH––tattvArthakA shraddhAn vyavahArase samyaktva hai aur apane AtmasvarUpake anubhav dvArA usakI shraddhA, pratIti, ruchi, AcharaN so nishchayase samyaktva hai, yah samyaktva AtmAse bhinna vastu nahI.n hai AtmAhI kA pariNAm hai so AtmA hI hai. aise samyaktva aur AtmA ek hI vastu hai yah nishchayakA Ashay jAnanA ..20.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

jIvAdinA shraddhAnane samyaktva bhAkhyu.n Che jine;
vyavahArathI, paN nishchaye AtmA ja nij samyaktva Che. 20.

Page 27 of 394
PDF/HTML Page 51 of 418
single page version

darshanapAhuD][27

ab kahate hai.n ki yah samyagdarshan hI sab guNo.nme.n sAr hai use dhAraN karoH–
eva.n jiNapaNNatta.n da.nsaNarayaNa.n dhareh bhAveNa.
sAra.n guNarayaNattay sovANa.n paDham mokkhassa.. 21..
eva.n jinapraNIta.n darshanaratna.n dharat bhAvena.
sAra.n guNaratnatraye sopAna.n prathama.n mokShasya.. 21..

arthaH––aise pUrvokta prakAr jineshvar devakA kahA huA darshan hai so guNo.nme.n aur darshan– j~nAn–chAritra in tIn ratno.nme.n sAr hai –uttam hai aur mokSha mandir me.n cha.Dhneke liye pahalI sI.DhI hai, isaliye AchArya kahate hai.n ki –he bhavya jIvo.n! tum isako a.ntara.ng bhAv se dhAraN karo, bAhya kriyAdik se dhAraN karanA to paramArtha nahI.n hai, a.ntara.ng kI ruchi se dhAraN karanA mokShakA kAraN hai .. 21.. ab kahate hai.n ki –jo shraddhAn karatA hai usIke samyaktva hotA haiH–

ja.n sakkai ta.n kIrai ja.n cha Na sakkei ta.n cha saddahaNa.n.
kevalijiNehi.n bhaNiya.n saddahamANassa sammatta.n.. 22..
yat shaknoti tat kriyate yat cha na shaknuyAt tasya cha shraddhAnam.
kevalijinaiH bhaNita.n shraddhAnasya samyaktvam.. 22..

arthaH––jo karane ko samartha ho vah to kare aur jo karane ko samartha na ho vah shraddhAn kare kyo.nki kevalI bhagavAnane shraddhAn karanevAle ko samyaktva kahA hai. bhAvAthrH–yahA.N Ashay aisA hai ki yadi koI kahe ki –samyaktva hone ke bAdame.n sab paradravya–sa.nsArako hey jAnate hai.n. jisako hey jAne usako Cho.D.h.h muni banakar chAritrakA pAlan kare tab samyaktvI mAnA jAve, isake samAdhAnarUp yah gAthA hai. jisane sab paradravyako hey jAnakar –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– niyamasAr gAthA 154

e jinakathit darshanaratanane bhAvathI dhAro tame,
guN ratnatrayamA.n sAr ne je pratham shivasopAn Che. 21.

thaI je shake karavu.n ane nav thaI shake te shraddhavu.n;
samyaktva shraddhAva.ntane sarvaj~na jinadeve kahyu.n. 22.

Page 28 of 394
PDF/HTML Page 52 of 418
single page version

28][aShTapAhuD nijarUpako upAdey jAnA, shraddhAn kiyA tab mithyAbhAv to dUr huA, parantu jab tak [chAritrame.n prabal doSh hai tab tak] chAritra moh karmakA uday prabal hotA hai [aur] tabatak chAritra a.ngIkAr karane kI sAmarthya nahI.n hotI. jitanI sAmarthya hai utanA to kare aur sheShakA shraddhAn kare, isaprakAr shraddhAn karanevAle ko hI bhagavAn ne samyaktva kahA hai ..22.. ab Age kahate hai.n ki jo darshan–j~nAn–chAritra me.n sthit hai.n ve va.ndan karane yogya hai.nH–

da.nsaNaNANacharitte tavaviNaye 1NichchakAlasupasatthA.
e de du va.ndaNIyA je guNavAdI guNadharANa.n.. 23..
darshanaj~nAnachAritre tapovinaye nityakAl suprasvasthAH.
ai te tu vandanIyA ye guNavAdinaH guNadharANAm.. 23..

arthaH––darshan–j~nAn–chAritra, tap tathA vinay iname.n jo bhale prakAr sthit hai ve prashasta hai.n, sarAgane yogay hai.n athavA bhale prakAr svastha hai.n lIn hai.n aur gaNadhar AchArya bhI unake guNAnuvAd karate hai.n ataH ve va.ndane yogya hai.n. dUsare jo darshanAdik se bhraShTa hai.n aur guNavAno.nse matsarabhAv rakhakar vinayarUp nahI.n pravartate ve va.ndane yogya hai.n ..23.. ab kahate hai.n ki–jo yathAjAtarUp ko dekhakar matsarabhAvase vandanA nahI.n karate hai.n ve mithyAdR^iShTi hI hai.nH– –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 1 pAThAntar–NichkAlasupattA

dR^ig, j~nAn ne chAritra, tap, vinaye sadAy suniShTha je,
te jIv va.ndan yogya Che – guNadhar taNA guNavAdI je. 23.

Page 29 of 394
PDF/HTML Page 53 of 418
single page version

darshanapAhuD][29

sahajuppaNNa.n ruva.n daTTha.n jo maNNae Na machChario.
so sa.njamapaDivaNNo michChAdaTThI havai eso.. 24..
sahajotpanna.n rupa.n dR^iShTvA yaH manyate na matsarI.
saHsa.nyamapratipannaH mithyAdR^iShTiH bhavati eShaH.. 24..

arthaH––jo sahajotpanna yathAjAtarUp ko dekhakar nahI.n mAnate hai.n, usakA vinay satkAr prIti nahI.n karate hai.n aur matsar bhAv karate hai.n ve sa.nyamapratipanna hai.n, dIkShA grahaN kI hai phir bhI pratyakSha mithyAdR^iShTi hai.n. bhAvArthaH––jo yathAjAtarUp ko dekh kar matsar bhAvase usakA vinay nahI.n karate hai.n to j~nAt hotA hai ki –inake is rUp kI shraddhA–ruchi nahI.n hai. aisI shraddhA–ruchi binA to mithyAdR^iShTi hI hote hai.n. yahA.N Ashay aisA hai ki–jo shvetAmbarAdik hue ve digambar rUpake prati matsarabhAv rakhate hai.n aur usakA vinay nahI.n karate hai.n unakA niShedh hai..24.. Age isI ko dR^i.Dh.h.h karate hai.nH––

amarAN va.ndiyANa.n ruva.n daTThUN sIlasahiyA.nNa.
je gArav kara.nti ya sammattavivajjiyA ho.nti.. 25..
amaraiH va.nditAnA.n rupa.n dR^iShTavA shIlasahitAnAm.
ye gaurava.n kurvanti cha samyakttvavivarjitAH bhava.nti.. 25..

arthaH––devo.nse va.ndane yogya shIl sahit jineshvar devake yathAjAtarUp ko dekhakar jo goairav karate hai.n, vinayAdik nahI.n karate hai.n ve samyaktva se rahit hai.n. bhAvArthaH––jis yathAjAtarUpako dekhakar aNimAdik R^iddhiyo.nke dhArak dev bhI charaNo.nme.n girate hai.n usako dekhakar matsarabhAvase namaskAr nahI.n karate hai.n unake samyaktva kaise? ve samyaktva se rahit hI hai.n ..25.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

jyA.n rUp dekhI sAhajik, Adar nahI.n matsar vaDe,
sa.nyam taNo dhArak bhale te hoy paN kudR^iShTi Che. 24.
je amarava.ndit shIlayut muniotaNu rUp joIne,
mithyAbhimAn kare are! te jIv dR^iShTivihIn Che. 25.

Page 30 of 394
PDF/HTML Page 54 of 418
single page version

30][aShTapAhuD

ab Age kahate hai.n ki asa.nyamI va.ndane yogya nahI.n haiH–
assa.njada.n Na vande vatthavihINovi to Na va.ndijja.
doNNi vi ho.nti samANA ego vi Na sa.njado hodi.. 26..
asa.nyata.n na vandet vastravihIno.api sa na vandyate.
dvau api bhavataH samAnau ekaH api na sa.nyataH bhavati.. 26..

arthaH––asa.nyamI ko namaskAr nahI.n karanA chAhiye. bhAvasa.nyam nahI.n ho aur bAhyame.n vastra rahit ho vah bhI va.ndane yogya nahI.n hai kyo.nki yah dono.n hI sa.nyam rahit samAn hai.n, iname.n ek bhI sa.nyamI nahI.n hai. bhAvArthaH––jisane gR^ihasthakA bheSh dhAraN kiyA hai vah to asa.nyamI hai hI, parantu jisane bAhyame.n nagnarUp dhAraN kiyA hai aur a.ntara.ng me.n bhAvasa.nyam nahI.n hai to vah bhI asa.nyamI hI hai, isaliye yah dono.n hI asa.nyamI hI hai.n. ataH dono.n hI va.ndane yogya nahI.n hai.n. yahA.N Ashay aisA hai, arthAt, aisA nahI.n jAnanA chAhiye ki –jo AchArya yathAjAtarUpako darshan kahate Aye hai.n vah keval nagnarUp hI yathAjAtarUp hogA, kyo.nki AchArya to bAhya–abhya.ntar sab parigrahase rahit ho usako yathAjAtarUp kahate hai.n. abhya.ntar bhAvasa.nyam binA bAhya nagna honese to kuCh sa.nyam hotA nahI.n hai aisA jAnanA. yahA.N koI pUChe –bAhya bheSh shuddha ho, AchAr nirdoSh pAlan karanevAle ko abhya.ntar bhAvame.n kapaT ho usakA nishchay kaise ho, tathA sUkShmabhAv kevalIgamya hai.n, mithyAtva ho usakA nishchay kaise ho, nishchay binA va.ndanekI kyA rIti? usakA samAdhAn–– aise kapaTakA jab tak nishchay nahI.n ho tab tak AchAr shuddha dekhakar va.ndanA kare usame.n doSh nahI.n hai, aur kapaT kA kisI kAraN se nishchay ho jAye tab va.ndanA nahI.n kare.n, kevalIgamya mithyAtvakI vyavahArame.n charchA nahI.n hai, Chadmasthake j~nAnagamyakI charchA hai. jo apane j~nAnakA viShay hI nahI.n usakA bAdh–nirbAdh karane kA vyavahAr nahI.n hai. sarvaj~nabhagavAnakI bhI yahI Aj~nA hai. vyavahArI jIvako vyavahArakA hI sharaN hai ..26..

[noT – ek guNakA dUsare AnuSha.ngik guN dvArA nishchay karanA vyavahAr hai, usI kA nAm vyavahArI jIvako vyavahAr kA sharaN hai.]

Age is hI arthako dR^i.Dh.h.h karate hue kahate hai.nH–– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

va.ndo na aNasa.nyat, bhale ho nagna paN nahi va.ndya te;
banne samAnapaNu.n dhare, ekake na sa.nyamava.nt Che. 26.

Page 31 of 394
PDF/HTML Page 55 of 418
single page version

darshanapAhuD][31

Na vi deho va.ndijjai Na vi ya kulo Na viy jAisa.njutto.
ko va.ndami guNahINo Na hu savaNo Nev sAvao hoi.. 27..
nApi deho va.ndyate nApi cha kula.n nApi cha jAtisa.nyuktaH.
1kaH va.ndyate guNahInaH na khalu shramaNaH naiv shrAvakaH bhavati.. 27..

arthaH––deh ko bhI nahI.n va.ndate hai.n aur kulako bhI nahI.n va.ndate hai tathA jAtiyuktako bhI
nahI.n va.ndate hai.n kyo.nki guN rahit ho usako kaun va.nde? guN binA prakaT muni nahI.n, shrAvak bhI
nahI.n hai.

bhAvArthaH––lokame.n bhI aisA nyAy hai jo guNahIn ho usako koI shreShTha nahI.n mAnatA hai,
deh rUpavAn ho to kyA, kul ba.DA hoto kyA, jAti ba.DI hoto kyA. kyo.nki, mokShamArga me.n to
darshan–j~nAn–chAritra guN hai.n. inake binA jAti, kul, rUp Adi va.ndanIy nahI.n hai.n, inase muni
shrAvakapanA nahI.n AtA hai. muni–shrAvakapanA to samayadarshan–j~nAn–chAritra se hotA hai, isaliye
jinako dhAraN hai vahI va.ndane yogya hai.n. jAti, kul Adi va.ndane yogya nahI.n hai.n ..27..

ab kahate hai.n ki jo tap Adise sa.nyukta hai.n unako namaskAr karatA hU.NH–
va.ndami 2tavasAvaNNA sIla.n cha guNa.n cha ba.nbhachera.n cha.
siddhigamaNa.n cha tesi.n sammatteN3 suddhabhAveNa.. 28..
vande tapaH shramaNAn shIla.n cha guNa.n cha brahmacharya.n cha.
siddhigamana.n cha teShA.n samyaktven shuddhabhAvena.. 28..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1. ‘ka.n vandeguNahIna.n’ ShapAhuD me.n pATh hai .
2. ‘tav samaNNA’ ChAyA –[tapaH samApannAt] ‘tavasauNNA’ ‘tavasamANa.n’ ye tIn pATh mudrit ShaTprAbhR^itakI pustak
tathA usakIITappaNI me.n hai. 3. ‘sammatteNev’ aisA pATh hone se pAd bha.ng nahI.n hotA.
nahi deh va.ndya na va.ndya kul, nahi va.ndya jan jAti thakI;
guNahIn kyam va.ndAy? te sAdhu nathI, shrAvak nathI. 27.

samyaktvasa.nyukta shuddha bhAve va.ndu.n Chu.n munirAjane,
tas brahmacharya, sushIlane, guNane tathA shivagamanane. 28.

Page 32 of 394
PDF/HTML Page 56 of 418
single page version

32][aShTapAhuD

arthaH––AchArya kahate hai.n ki jo tap sahit shramaNapanA dhAraN karate hai.n unako tathA unake shIlako, unake guNako va brahmacharyako mai.n samyaktva sahit shuddhabhAv se namaskAr karatA hU.N kyo.nki unake un guNo.nse – samyaktva sahit shuddhabhAvase siddhi arthAt mokSha usake prati gaman hotA hai. bhAvArthaH––pahale kahA ki –dehAdik va.ndane yogya nahI.n hai, guN va.ndane yogya hai.n. ab yahA.N guN sahit kI va.ndanA kI hai. vahA.N jo tap dhAraN karake gR^ihasthapanA Cho.Dkar muni ho gaye hai.n unako tathA unake shIl–guN–brahmacharya samyaktva sahit shuddhabhAvase sa.nyuktaho.n unakI va.ndanA kI hai. yahA.N shIl shabdase uttaraguN aur guN shabdase mUlaguN tathA brahmacharya shabdase AtmasvarUp me.n magnatA samajhanA chAhiye ..28.. Age koI Asha.nkA karatA hai ki– sa.nyamI ko va.ndane yogya kahA to samavasaraNAdi vibhUti sahit tIrtha.nkar hai.n ve va.ndane yogya hai.n yA nahI.n? usakA samAdhAn karane ke liye gAthA kahate hai.n ki– jo tIrtha.nkar paramadev hai.n ve samyaktvasahit tap ke mAhAtmyase tIrtha.nkar padavI pAte hai.n ve va.ndane yogya hai.nH–

chausaTThi chamarasahio chautIsahi aisaehi.n sa.njutto.
aNavarabahusattahio kammakkhayakAraNINamitto.. 29..
chatuHShaShTichamarasahitaH chatustri.nshadbhiratishayaiH sa.nyuktaH.
1anavaratabahusattvahitaH karmakShayakAraNanimittaH2.. 29..

arthaH––jo chausaTh cha.nvaro.nse sahit hai.n, chau.ntIs atishay sahit hai.n, nirantar bahut prANiyo.nkA hit jinase hotA hai aise upadesh ke dAtA hai.n, aur karmake kShay kA kAraN hai.n aise tIrtha.nkar paramadev hai.n ve va.ndane yogya hai.n. bhAvArthaH––yahA.N chausaTh cha.Nvar chau.ntIs atishay sahit visheShaNo.nse to tIrtha.nkarakA prabhutva batAyA hai aur prANiyo.nkA hit karanA tathA karmakShayakA kAraN visheShaNase dUsare –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 1. aNucharabahusattahio (anucharabahusattvahitaH) mudrit ShaTprAbhR^itame.n yah pATh hai. 2. ‘nimitte’ mudrit ShaTprAbhR^itamejh aisA pATh hai.

chosaTh chamar sa.nyukta ne chotrIs atishay yukta je;
bahujIv hitakar satat, karmavinAshakAraN–hetu Che. 29.

Page 33 of 394
PDF/HTML Page 57 of 418
single page version

darshanapAhuD][33 upakAr karanevAlApanA batAyA hai, in dono.n hI kAraNo.nse jagatame.n va.ndane pUjane yogya hai.n. isaliye isaprakAr bhram nahI.n karanA ki–tIrtha.nkar kaise pUjya hai.n, yah tIrtha.nkar sarvaj~na vItarAg hai.n. unake samavasaraNAdik vibhUti rachakar indrAdik bhaktajan mahimA karate hai.n. inake kuCh prayojan nahI.n hai.n, svaya.n digambaratva ko dhAraN karate hue a.ntarikSha tiShThate hai.n aisA jAnanA ..29.. Age mokSha kisase hotA hai so kahate hai.nH–

NANeN da.nsaNeN va taveN chariyeN sa.njamaguNeNa.
chauhi.n pi samAjoge mokkho jiNasAsaNe diTTho.. 30..
j~nAnen darshanen cha tapasA chAritreN sa.nyamaguNena.
chaturNAmapi samAyoge mokShaH jinashAsane dR^iShTaH.. 30..

arthaH––j~nAn, darshan, tap, chAritra se in chAro.nkA samAyog hone par jo sa.nyamaguN ho usase jin shAsaname.n mokSha honA kahA hai ..30.. Age in j~nAn Adi ke uttarottar sArapanA kahate hai.nH–

NANa.n Narassa sAro sAro vi Narassa hoi sammatta.n.
sammattAo charaNa.n charaNAo hoi NivvANa.n.. 31..
j~nAna.n narasya sAraH sAraH api narasya bhavati samyaktvam.
samyaktvAt charaNa.n charaNAt bhavati nirvANam.. 31..

arthaH––pahile to is puruShake liye j~nAn sAr hai kyo.nki j~nAnase sab hey–upAdey jAne jAte hai.n phir us puruShake liye samyaktva nishchay se sAr hai kyo.nki samyaktva binA j~nAn mithyA nAm pAtA hai, samyaktvase chAritra hotA hai kyo.nki samyaktva binA chAritra bhI mithyA hI hai, chAritra se nirvAN hotA hai. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

sa.nyam thakI, vA j~nAn–darshan–charaN–tap Che chAr je;
e chAr kerA yogathI, mukti kahI jinashAsane. 30.

re! j~nAn narane sAr Che, samyaktva narane sAr Che;
samyaktvathI chAritra ne chAritrathI mukti lahe. 31.

Page 34 of 394
PDF/HTML Page 58 of 418
single page version

34][aShTapAhuD bhAvArthaH––chAritrase nirvAN hotA hai aur chAritra j~nAnapUrvak satyArtha hotA hai tathA j~nAn samyaktvapUrvak satyArtha hotA hai isaprakAr vichAr karane se samyaktvake sArapanA AyA. isaliye pahile to samyaktva sAr hai, pIChe j~nAn chAritra sAr hai.n. pahile j~nAnase padArtho.nko jAnate hai.n ataH pahile j~nAn sAr hai to bhI samyaktva binA usakA bhI sArapanA nahI.n hai, aisA jAnanA ..31.. Age isI artha ko dR^i.Dh.h.h karate hai.nH–

NANammi da.nsaNammi ya taveN charieN sammasahieNa.
1chouNha.n pi samAjoge siddhA jIvA Na sandeho.. 32..
j~nAne darshane cha tapasA chAritreN samyaktvasahitena.
chaturNAmapi samAyoge siddhA jIvA na sandehaH.. 32..

arthaH––j~nAn aur darshanake honepar samyaktva sahit tap karake chAritrapUrvak in chAro.n kA samAyog hone se jIv siddha hue hai.n, isame.n sa.ndeh nahI.n hai. bhAvArthaH––pahile jo siddha hue hai.n ve samyagdarshan, j~nAn, chAritra aur tap in chAro.n ke sa.nyog se hI hue hai.n yah jinavachan hai.n, isame.n sa.ndeh nahI.n hai ..32.. Age kahate hai.n ki –lokame.n samyagdarshanarUp ratna amolak hai vah dev–dAnavo.nse pUjya haiH–

kallANapara.nparayA laha.nti jIvA visuddhasammatta.n.
sammadda.nsaNarayaNa.n agdhedi surAsure loe.. 33..
kalyANapara.nparayA labha.nte jIvAH vishuddhasamyaktvam.
samyagdarshanaratna.n ardhyate surAsure loke.. 33..

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 1. pAThAntaraH– choNha.n

1dR^ig–j~nAnathI, samyaktvayut chAritrathI ne tap thakI,
–e chAranA yoge jIvo siddhi vare, sha.nkA nathI. 32.
kalyAN shreNI sAth pAme kvav samakit shuddhane;
sur–asur kerA lokamA.n samyaktvaratna pujAy Che. 33.

Page 35 of 394
PDF/HTML Page 59 of 418
single page version

darshanapAhuD][35

arthaH––jIv vishuddha samyaktva ko kalyANakI paramparA sahit pAte hai.n isaliye samyagdarshan ratna hai vah is sur–asuro.nse bhare hue lokame.n pUjya hai. bhAvArthaH––vishuddha arthAt pachchIs maladoSho.nse rahit niratichAr santhamyaktvase kalyANakI paramparA arthAt tIrtha.nkar pad pAte hai.n, isIliye yah samyaktva–ratna lokame.n sab dev, dAnav aur manuShyo.nse pUjya hotA hai. tIrtha.nkar prakR^itike ba.ndhake kAraN solahakAraN bhAvanA kahI hai.n uname.n pahalI darshanavishuddhi hai vahI pradhAn hai, yahI vinayAdik pa.ndrah bhAvanAo.nkA kAraN hai, isaliye samyagdarshan ke hI pradhAnapanA hai..33.. ab kahate hai.n ki jo uttam gotra sahit manuShyatvako pAkar samyaktvakI prApti se mokSha pAte hai.n yah samyaktva kA mahAtmya haiH–

laddhUN1 ya maNuyatta.n sahiya.n tah uttameN gotteNa.
laddhUN ya sammata.n akkhayasokkha.n2 cha lahadi mokkha.n cha.. 34..
labdhvA cha manujattva.n sahita.n tathA uttamen gotreNa.
labdhvA cha samyaktva.n akShayasukha.n cha mokSha.n cha.. 34..

arthaH––uttam gotra sahit manuShyapanA pratyakSha prApta karake aur vahA.N samyaktva prApta karake avinAshI sukharUp kevalaj~nAn prApta karate hai.n, tathA us sukh sahit mokSha prApta karate hai.n.

bhAvArthaH––yah sab samyaktvakA mahAtmya hai ..34.. ab prashna utpanna hotA hai ki –jo samyaktva ke prabhAv se mokSha prApta karate hai.n ve tatkAl hI prApta karate hai.n yA kuCh avasthAn bhI rahate hai.n? usake samAdhAnarUp gAthA kahate hai.nH– –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– 1. daTThUN pAThAntara. 2. ‘akkhayasokkha.n lahadi mokkha.n cha’ pAThAntar .

re! gotra uttamathI sahit manujatvane jIv pAmIne,
sa.nprApta karI samyaktva, akShay saukhya ne mukti lahe. 34.

Page 36 of 394
PDF/HTML Page 60 of 418
single page version

36][aShTapAhuD

viharadi jAv jiNi.ndo sahasadru sulakkhaNehi.n sa.njutto.
chautIs aisayajudo sA paDimA thAvarA bhaNiyA.. 35..
viharati yAvat jinendraH sahasrAShTa lakShaNaiH sa.nyuktaH.
chatustri.nshadatishayayutaH sA pratimA sthAvarA bhaNitA.. 35..

arthaH––kevalaj~nAn hone ke bAd jinendra jabatak is lok me.n Aryakha.nDame.n vihAr karate hai.n tabatak unakI yah pratimA arthAt sharIr sahit pratibimba usako ‘thAvar’ pratimA is nAm se kahate hai.n. ve jinendra kaise hai.n. ek hajAr ATh lakShaNo.nse sa.nyukta hai.n. vahA.N shrI vR^ikShako Adi lekar ekasau ATh to lakShaN hote hai.n. til musako Adi lekar nau sau vya.njan hote hai.n. chau.ntIs atishayo.nme.n das to janma se hI liye hue utpanna hote hai.nH––– 1 niHsvedatA, 2 nirmalatA, 3 shvetarudhiratA, 4 samachaturastra sa.nsathAn, 5 vajravR^iShkhAnArAch sa.nhanan, 6 surUpatA, 7 suga.ndhatA, 8 sulakShaNatA, 9 atulavIrya, 10 hitamit vachan–––aise das hote hai.n. ghAtiyA karmo.nke kShay hone par das hote hai.nH– 1 shatayojan subhikShatA, 2 AkAshagaman, 3 prANivadhakA abhAv, 4 kavalAhArakA abhAv, 5 upasagarakA abhAv, 6 chaturmukhapanA, 7 sarvavidyA prabhutva, 8 ChAyA rahitatva, 9 lochan nispa.ndan rahitatva, 10 kesh–nakh vR^iddhi rahitatva aise das hote hai.n. devo.n dvArA kiye hue chaudah hote hai.nH–––sakalArddhamAgadhI bhAShA, 2 sarvajIv maitrI bhAv, 3 sarvaR^ituphalapuShpa prAdurbhAv, 4 darpaNake samAn pR^ithvI honA, 5 ma.nd suga.ndh pavan kA chalanA, 6 sAre sa.nsAr me.n AnandakA honA, 7 bhUmI ka.nTakAdik rahit honA, 8 devo.n ddhArA ga.ndhodakakI varShA honA, 9 vihArake samay charaN kamalake nIche devo.n dvArA suvarNamayI kamalo.nkI rachanA honA, 10 bhUmi dhAnyaniShpatti sahit honA, 11 dishA–AAkAsh nirmal honA, 12 devo.nkA ahvAnan shabda honA, 13 dharmachakrA Age chalanA, 14 aShTa ma.ngal dravya honA–––aise chaudah hote hai.n. sab milakar chau.ntIs ho gaye. ATh prAtihArya hote hai.n, unake nAmaH–––1 ashokavR^ikSha 2 puShpavR^iShTi, 3 divyadhvanI, 4 chAmar, 5 si.nhAsan, 6 Chatra, 7 bhAma.nDal, 8 dundubhivAditra aise ATh hote hai.n. aise atishay sahit anantaj~nAn, anantadarshan, ananta, anantasukh, anantavIrya sahit––– tIrtha.nkar paramadev jabatak jIvo.nke sambodhan nimitta vihAr karate virAjate hai.n tabatak sthAvar pratimA kahalAte hai.n. aise sthAvar pratimA kahane se tIrtha.nkar kevalaj~nAn hone ke bAd me.n avasthAn batAyA hai aur dhAtupAShAN kI pratimA banA kar sthApit karate hai.n vah isIkA vyavahAr hai ..35.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

chotrIs atishayayukta, aShTa sahasra lakShaNadharapaNe;
jinachandra vihare jyA.n lagI, te bi.nb sthAvar ukta Che. 35.