Page 177 of 394
PDF/HTML Page 201 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൭൭ കേ ബീച മേം രഹാ, കൈസാ രഹാ? മാതാ കേ ദാ തോംസേ ചബായാ ഹുആ ഔര ദാ തോംകേ ലഗാ ഹുആ (രുകാ ഹുആ) ഝൂഠാ ഭോജന കേ ഖാനേ കേ പീഛേ ജോ ഉദര മേം ഗയാ ഉസകേ രസ രൂപീ ആഹാര സേ രഹാ..
അസുഈ അസിയാ ബഹുസോ മുണിവര ബാലത്തപത്തേണ.. ൪൧..
അശുചിഃ അശിതാ ബഹുശഃ മുനിവര! ബാലത്വപ്രാപ്തേന.. ൪൧..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനിവര! തൂ ബചപന കേ സമയമേം അജ്ഞാന അവസ്ഥാമേം അശുചി [അപവിത്ര] സ്ഥാനോംമേം
അശുചികേ ബീച ലേടാ ഔര ബഹുത ബാര അശുചി വസ്തു ഹീ ഖാഈ, ബചപന കോ പാകര ഇസപ്രകാര ചേഷ്ഠായേം
കീ.
ഭാവാര്ഥഃ––യഹാ ‘മുനിവര’ ഇസപ്രകാര സമ്ബോധന ഹൈ വഹ പഹലേകേ സമാന ജാനനാ; ബാഹ്യ
ബഡാ കാര്യ കിയാ, പരന്തു ഭാവോംകേ ബിനാ വഹ നിഷ്ഫല ഹൈ ഇസലിയേ ഭാവകേ സന്മുഖ രഹനാ, ഭാവോംകേ
ബിനാ ഹീ യഹ അപവിത്ര സ്ഥാന മിലേ ഹൈം.. ൪൧..
ആഗേ കഹതേ ഹൈ കി യഹ ദേഹ ഇസ പ്രകാര ഹൈ ഉസകാ വിചാര കരോഃ––
ഖരിസവസാപൂയ ൧രിവബ്ഭിസ ഭരിയം ചിംതേഹി ദേഹഉഡം.. ൪൨..
ഖരിസവസാപൂയകില്വിഷഭരിതം ചിന്തയ ദേഹകുടമ്.. ൪൨..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
മുനിവര! അശുചി ആരോഗീ ഛേ ബഹു വാര തേം ബാലത്വമാം. ൪൧.
പല–പിത്ത–ശോണിത–ആം൫ഥീ ദുര്ഗംധ ശബ സമ ജ്യാം സ്രവേ,
൪൦..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ഗര്ഭ സേ നികല കര ഇസപ്രകാര ബാലകപന ഭോഗാഃ––
൧ പാഠാന്തരഃ – ‘ഖിവ്സിസ’
Page 178 of 394
PDF/HTML Page 202 of 418
single page version
ശുക്ര (വീര്യ), ശ്രോണിത (രുധിര), പിത്ത (ഉഷ്ണ വികാര) ഔര (ആ തഡിയാ ) ആദി ദ്വാരാ തത്കാല മൃതകകീ തരഹ ദുര്ഗംധ ഹൈ തഥാ ഖരിസ (രുധിരസേ മിലാ അപക്വമല), വസാ (മേദ), പൂയ (ഖരാബ ഖൂന) ഔര രാധ, ഇന സബ മലിന വസ്തുഓം സേ പൂരാ ഭരാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ദേഹരൂപ ഘട കാ വിചാര കരോ. ഭാവാര്ഥഃ––യഹ ജീവ തോ പവിത്ര ഹൈ, ശുദ്ധജ്ഞാനമയീ ഹൈ ഔര യഹ ദേഹ ഇസപ്രകാര ഹൈ, ഇസമേം രഹനാ അയോഗ്യ ഹൈ–––ഐസാ ബതായാ ഹൈ.. ൪൨.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ കുടുമ്ബ സേ ഛൂടാ വഹ നഹീം ഛൂടാ, ഭാവ സേ ഛൂടേ ഹുഏകോ ഹീ ഛൂടാ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ഇയ ഭാവിഊണ ഉജ്ഝസു ഗംധം അബ്ഭംതരം ധീര.. ൪൩..
ഇതി ഭാവയിത്യാ ഉജ്ഝയ ഗ്രന്ഥമാഭ്യംന്തരം ധീര!.. ൪൩..
അര്ഥഃ––ജോ മുനി ഭാവോം സേ മുക്ത ഹുആ ഉസീ കോ മുക്ത കഹതേ ഹൈം ഔര ബാംധവ ആദി കുടുമ്ബ
തഥാ മിത്ര ആദി സേ മുക്ത ഹുആ ഉസകോ മുക്ത നഹീം കഹതേ ഹൈം, ഇസലിയേ ഹേ ധീര മുനി! തൂ ഇസപ്രകാര
ജാനകര അഭ്യന്തര കീ വാസനാ കോ ഛോഡ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജോ ബാഹ്യ ബാംധവ, കുടുമ്ബ തഥാ മിത്ര ഇനകോ ഛോഡകര നിര്ഗം്രഥ ഹുആ ഔര അഭ്യംതര
കഹതേ ഹൈം. അഭ്യന്തര വാസനാ ഛൂടനേ പര നിര്ഗ്രംഥ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ കി അഭ്യന്തര
മിഥ്യാത്വ കഷായ ഛോഡകര ഭാവമുനി ബനനാ ചാഹിയേ.. ൪൩..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ പഹിലേ മുനി ഹുഏ ഉന്ഹോംനേ ഭാവശുദ്ധി ബിനാ സിദ്ധി നഹീം പാഈ ഹൈ.
ഉനകാ ഉദാഹരണമാത്ര നാമ കഹതേ ഹൈം. പ്രഥമ ഹീ ബാഹുബലീ കാ ഉദാഹരണ കഹതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧൭൮] [അഷ്ടപാഹുഡ അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ ദേഹരൂപ ഘടകോ ഇസപ്രകാര വിചാര, കൈസാ ഹൈ ദേഹ ഘട? മാസ, ഹാഡ,
Page 179 of 394
PDF/HTML Page 203 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൭൯
അത്താവണേണ ജാദോ ബാഹുബലീ കിത്തിയം ൧ കാലം.. ൪൪..
ആതാപനേന ജാതഃ ബാഹുബലീ കിയന്തം കാലമ്.. ൪൪..
അര്ഥഃ––ദേഖോ, ബാഹുബലീ ശ്രീ ഋഷഭദേവകാ പുത്ര ദേഹാദിക പരിഗ്രഹകോ ഛോഡകര നിര്ഗ്രംഥ മുനി
ബന ഗയാ, തോ ഭീ മാനകഷായ സേ കലുഷ കുഛ സമയ തക ആതാപന യോഗ ധാരണകര സ്ഥിത ഹോ ഗയാ,
ഫിര ഭീ സിദ്ധി നഹീം പാഈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ബാഹുബലീ സേ ഭരതചക്രവര്തീ നേ വിരോധ കര യുദ്ധ ആരമ്ഭ കിയാ, ഭരത കാ അപമാന
കലുഷതാ രഹീ കി ഭരത കീ ഭൂമി പര മൈം കേസേ രഹൂ ? തബ കായോത്സര്ഗ യോഗസേ ഏക വര്ഷ തക ഖഡേ രഹേ
പരന്തു കേവലജ്ഞാന നഹീം പായാ. പീഛേ കലുഷതാ മിടീ തബ കേവലജ്ഞാന ഉത്പന്ന ഹുആ. ഇസലിയേ കഹതേ
ഹൈം കി ഐസേ മഹാന പുരുഷ ബഡീ ശക്തി കേ ധാരകകേ ഭീ ഭാവ ശുദ്ധി കേ ബിനാ സിദ്ധി നഹീം പാഈ തബ
അന്യ കീ ക്യാ ബാത? ഇസലിയേ ഭാവോംകോ ശുദ്ധ കരനാ ചാഹിയേ, യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൪൪..
ആഗേ മധുപിംഗല മുനി കാ ഉദാഹരണ ദേതേ ഹൈംഃ–––
സവണത്തണം ണ പത്തോ ണിയാണമിത്തേണ ഭവിയണുയ.. ൪൫..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
ആതാപനാ കരതാ രഹ്യാ ബാഹുബല മുനി ക്യാം ലഗീ? ൪൪.
തന–ഭോജനാദി പ്രവൃത്തിനാ തജനാര മുനി മധുപിംഗലേ,
൧ –‘കിത്തിയം’ പാഠാന്തര ‘കിതിയം’
Page 180 of 394
PDF/HTML Page 204 of 418
single page version
ശ്രമണത്വം ന പ്രാപ്തഃ നിദാനമാത്രേണ ഭവ്യനുത!.. ൪൫..
അര്ഥഃ––മധുപിംഗല നാമ കാ മുനി കൈസാ ഹുആ? ദേഹ ആഹാരാദി മേം വ്യാപാര ഛോഡകര ഭീ
നിദാനമാത്രസേ ഭാവശ്രമണപനേ കോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹുആ, ഉസകോ ഭവ്യ ജീവോംസേ നമനേ യോഗ്യ മുനി, തൂ ദേഖ.
ചാരണയുഗലനഗര കേ രാജാ സുയോധനകീ പുത്രീ സുലസാകേ സ്വയംവരമേം ആയാ ഥാ. വഹീം സാകേതപുരീ കാ
രാജാ സഗര ആയാ ഥാ. സഗര കേ മംത്രീ നേ മധുപിംഗലകോ കപടസേ നയാ സാമുദ്രിക ശാസ്ത്ര ബനാകര
ദോഷീ ബതായാ കി ഇസകേ നേത്ര പിംഗല ഹൈം
മധുപിംഗലനേ വിരക്ത ഹോകര ദീക്ഷാ ലേ ലീ.
മഹാകാലാസുര നാമകാ അസുരദേവ ഹുആ, തബ സഗരകോ മംത്രീ സഹിത മാരനേ കാ ഉപായ സോചനേ ലഗാ.
ഇസകോ ക്ഷീരകദമ്ബ ബ്രാഹ്മണകാ പുത്ര പാപീ പര്വത മിലാ, തബ ഉസകോ പശുഓം കീ ഹിംസാരൂപ യജ്ഞകാ
സഹായക ബന ഐസാ കഹാ. സഗര രാജാ കോ യജ്ഞ കാ ഉപദേശ കരകേ യജ്ഞ കരായാ, തേരേ യജ്ഞ മേം
സഹായക ബനൂ ഗാ. തബ പര്വത നേ സഗര സേ യജ്ഞ കരായാ–––പശു ഹോമേ. ഉസ പാപസേ സഗര സാതവേം
നരക ഗയാ ഔര കാലാസുര സഹായക ബനാ സോ യജ്ഞ കരനേവാലോം കോ സ്വര്ഗ ജാതേ ദിഖായേ. ഐസേ
മധുപിംഗല നാമക മുനിനേ നിദാനസേ മഹാകാലാസുര ബനകര മഹാപാപ കമായാ, ഇസലിയേ ആചാര്യ കഹതേ
ഹൈം കി മുനി ബന ജാനേ പര ഭീ ഭാവ ബിഗഡ ജാവേം തോ സിദ്ധികോ നഹീം പാതാ ഹൈ. ഇസകീ കഥാ
പുരാണോംസേ വിസ്താരസേ ജാനോ.. ൪൫..
Page 181 of 394
PDF/HTML Page 205 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൮൧
സോ ണത്ഥി വാസഠാണോ ജത്ഥ ണ ഢുരുഢുല്ലിഓ ജീവോ.. ൪൬..
തന്നാസ്തി വാസസ്ഥാനം യത്ര ന ഭ്രമിതഃ ജീവ!.. ൪൬..
അര്ഥഃ––അന്യ ഔര ഏക വിശിഷ്ഠ നാമക മുനി നിദാന കേ ദോഷസേ ദുഃഖകോ പ്രാപ്ത ഹുആ,
ഇസലിയേ ലോകമേം ഐസാ വാസസ്ഥാന നഹീം ഹൈ ജിസമേം യഹ ജീവ–മരണസഹിത ഭ്രമണകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹുആ.
ഭാവാര്ഥഃ––വിശിഷ്ഠ മുനികീ കഥാ ഐസേ ഹൈ–––ഗംഗാ ഔര ഗംധവതീ ദോനോം നദിയോംകാ ജഹാ
പംചാഗ്നിസേ തപ കരതാ ഥാ. വഹാ ഗുണഭദ്ര വീരഭദ്ര നാമകേ ദോ ചാരണ മുനി ആയേ. ഉസ വശ്ഷ്ഠി തപസ്വീ
കോ കഹാ––ജോ തൂ അജ്ഞാന തപ കരതാ ഹൈ ഇസമേം ജീവോംകീ ഹിംസാ ഹോതീ ഹൈ, തബ തപസ്വീ നേ പ്രത്യക്ഷ
ഹിംസാ ദേഖ ഔര വിരക്ത ഹോകര ജൈനദീക്ഷാ ലേ ലീ, മാസോപവാസസഹിത ആതാപന യോഗ സ്ഥാപിത
കിയാ, ഉസ തപ കേ മാഹാത്മ്യസേ സാത വ്യന്തര ദേവോംനേ ആകര കഹാ, ഹമകോ ആജ്ഞാ ദോ സോ ഹീ കരേം,
തബ വശിഷ്ഠനേ കഹാ, ‘അഭീ തോ മേരേ കുഛ പ്രയോജന നഹീം ഹൈ, ജന്മാംതരമേം തുമ്ഹേം യാദ കരൂ ഗാ’. ഫിര
വശിഷ്ഠനേ മഥുരാപുരീ മേം ആകര മാസോപവാസസഹിത ആതാപന യോഗ സ്ഥാപിത കിയാ.
ഉസകോ മഥുരാപുരീ കേ രാജാ ഉഗ്രസേനനേ ദേഖകര ഭക്തിവശ യഹ വിചാര കിയാ കി മൈം ഇനകോ
പാരണാ കരാഊ ഗാ. നഗര മേം ഘോഷണാ കരാ ദീ കീ ഇന മുനികോ ഔര കോഈ ആഹാര ന ദേ. പീഛേ പാരണാ കേ ദിന നഗര മേം ആയേ, വഹാ അഗ്നികാ ഉപദ്രവ ദേഖകര അംതരായ ജാനകര വാപിസ ചലേ ഗയേ. ഫിര മാസോപവാസ കിയാ, ഫിര പാരണാ ദിന നഗര മേം ആയേ തബ ഹാഥീ കാ ക്ഷോഭദേഖ അംതരായ ജാനകര വാപിസ ചലേ ഗയേ. ഫിര മാസോപവാസ കിയാ, ഫിര പീഛേ പാരണാകേ ദിന ഫിര നഗര മേം ആയേ. തബ രാജാ ജരാസിംധകാ പത്ര ആയാ, ഉസകേ നിമിത്ത സേ രാജാകാ ചിത്ത വ്യഗ്ര ഥാ ഇസലിയേ മുനികോ പഡഗാഹാ നഹീം, തബ അംതരായ മാന വാപിസ വനമേം ജാതേ ഹുഏ ലോഗോംകേ വചന സുനേ–രാജാ മുനികോ ആഹാര ദേ നഹീം ഔര അന്യ ദേനേ വാലോം കോ മനാ കര ദിയാ; ഐസേ വചന സുന രാജാപര ക്രോധ കര നിദാന കിയാ കി––ഇസ രാജാകാ പുത്ര ഹോകര രാജാകാ നിഗ്രഹ കര മൈം രാജ കരൂ , ഇസ തപകാ മേരേ യഹ ഫല ഹോ, ഇസപ്രകാര നിദാന സേ മരാ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 182 of 394
PDF/HTML Page 206 of 418
single page version
ഇസകോ ക്രൂര ദൃഷ്ടി ദേഖകര കാ സീകേ സംദൂക മേം രക്ഖാ ഔര വൃത്താന്തകേ ലേഖ സഹിത യമുനാ നദീമേം ബഹാ ദിയാ. കൌശാമ്ബീപുര മേം മംദോദരീ നാമകീ കലാലീ നേ ഉസകോ ലേകര പുത്രബുദ്ധിസേ പാലന കിയാ, കംസ നാമ രഖാ. ജബ വഹ ബഡാ ഹുആ തോ ബാലകോംകേ സാഥ ഖേലതേ സമയ സബകോ ദുഃഖ ദേനേ ലഗാ, തബ മംദോദരീ നേ ഉലാഹനോംകേ ദുഃഖ സേ ഇസകോ നികാല ദിയാ. ഫിര യഹ കംസ ശൌര്യപുര ഗയാ വഹാ വസുദേവ രാജാ കേ പയാദാ (സേവക) ബനകര രഹാ. പീഛേ ജരാസിംധ പ്രതിനാരായണ കാ പത്ര ആയാ കി ജോ പോദനപുര കേ രാജാ സിംഹരഥകോ ബാ ധ ലാവേ ഉസകോ ആധേ രാജ്യ സഹിത പുത്രീ വിവാഹിത കര ദൂ . തബ വസുദേവ വഹാ കംസ സഹിത ജാകര യുദ്ധ കരകേ ഉസ സിംഹരഥ കോ ബാ ധ ലായാ, ജരാസിംധകോ സൌംപ ദിയാ. ഫിര ജരാസിംധനേ ജീവംശയാ പുത്രീ സഹിത ആധാ രാജ്യ ദിയാ, തബ വസുദേവ നേ കഹാ– സിംഹരഥകോ കംസ ബാ ധകര ലായാ ഹൈ, ഇസകോ ദോ. ഫിര ജരാസിംധ നേ ഇസകാ കുല ജാനനേ കേ ലിയേ മംദോദരീ കോ ബുലാ കര കുലകാ നിശ്ചയ കരകേ ഇസകോ ജീവംശയാ ബ്യാഹ ദീ; തബ കംസ നേ മഥുരാ കാ രാജ്യ ലേകര പിതാ ഉഗ്രസേന രാജാ കോ ഔര പദ്മാവതീ മാതാ കോ ബംദീഖാനേ മേം ഡാല ദിയാ, പീഛേ കൃഷ്ണ നാരായണസേ മൃത്യുകോ പ്രാപ്ത ഹുആ. ഇസകീ കഥാ വിസ്താര പൂര്വക ഉത്തര പുരാണാദി സേ ജാനിയേ. ഇസപ്രകാര വിശഷ്ഠ മുനിനേ നിദാനസേ സിദ്ധികോ നഹീം പാഈ, ഇസലിയേ ഭാവലിംഗഹീസേ സിദ്ധി ഹൈ.. ൪൬.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ഭാവരഹിത ചൌരാസീ ലാഖ യോനിയോംമേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈഃ––
ഭാവവിരഓ വി സവണോ ജത്ഥ ണ ഢുരുഢുല്ലിഓ ജീവ.. ൪൭..
ഭാവവിരതഃ അപി ശ്രമണഃ യത്ര ന ഭ്രമിതഃ ൧ജീവഃ.. ൪൭..
അര്ഥഃ–ഇസ സംസാരമേം ചൌരാസീലാഖ യോനി, ഉനകേ നിവാസ മേം ഐസാ കോഈ ദേശ നഹീം ഹൈ ജിസമേം ഇസ ജീവനേ ദ്രവ്യലിംഗീ മുനി ഹോകര ഭീ ഭാവരഹിത ഹോതാ ഹുആ ഭ്രമണ നഹീം കിയാ ഹോ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧൮൨] [അഷ്ടപാഹുഡ രാജാ ഉഗ്രസേനകീ രാനീ പദ്മാവതീ കേ ഗര്ഭമേം ആയാ, മാസ പുരേ ഹോനേ പര ജന്മ ലിയാ തബ
൧ പാഠാന്തരഃ –ജീവോ.
Page 183 of 394
PDF/HTML Page 207 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൮൩
ഭാവാര്ഥഃ––ദ്രവ്യലിംഗ ധാരണ കര നിര്ഗരന്ധ മുനി ബനകര ശുദ്ധ സ്വരൂപകേ അനുഭവരൂപ ഭാവ ബിനാ യഹ ജീവ ചൌരാസീ ലാഖ യോനിയോം മേം ഭ്രമണ ഹീ കരതാ രഹാ, ഐസാ സ്ഥാന നഹീം രഹാ ജിസമേം മരണ നഹീം ഹുആ ഹോ. ആഗേ ചൌരാസീ ലാഖ യോനികേ ഭേദ കഹതേ ഹൈം–––പൃഥ്വീ, അപ, തേജ, വായു, നിത്യനിഗോദ ഔര ഇതരനിഗോദ യേ തോ സാത–സാത ലാഖ ഹൈം, സബ ബ്യാലീസ ലാഖ ഹുഏ, വനസ്പതി ദസ ലാഖ ഹൈം, ദോ ഇന്ദ്രിയ, തേഇന്ദ്രിയ, ചൌഇന്ദ്രിയ ദോ – ദോ ലാഖ ഹൈം, പംചേന്ദ്രിയ തിര്യംച ചാര ലാഖ, ദേവ ചാര ലാഖ, മനുഷ്യ ചൌദഹ ലാഖ. ഇസപ്രകാര ചൌരാസീ ലാഖ ഹൈം. യേ ജീവോംകേ ഉത്പന്ന ഹോനേ കേ സ്ഥാന ഹൈം.. ൪൭.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ദ്രവ്യമാത്രസേ ലിംഗീ നഹീം ഹോതാ ഹൈ ഭാവേസേ ഹോതാ ഹൈഃ––––
തമ്ഹാ കുണിജ്ജ ഭാവം കിം കീരഇ ദവ്വലിംഗേണ.. ൪൮..
തസ്മാത് കുര്യാഃ ഭാവം കിം ക്രിയതേ ദ്രവ്യലിംഗേന.. ൪൮..
അര്ഥഃ–– ലിംഗീ ഹോതാ ഹൈ സോ ഭാവലിംഗ ഹീ സേ ഹോതാ ഹൈ, ദ്രവ്യലിംഗസേ ലിംഗീ നഹീം ഹോതാ ഹൈ
യഹ പ്രകട ഹൈ; ഇസലിയേ ഭാവലിംഗ ഹീ ധാരണ കരാനാ, ദ്രവ്യലിംഗസേ ക്യാ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ?
ഭാവാര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി–––ഇസസേ അധിക ക്യാ കഹാ ജാവേ, ഭാവലിംഗ ബിനാ
കി കാഹേ കാ മുനി ഹൈ? കപടീ ഹൈ. ദ്രവ്യലിംഗ സേ കുഛ സിദ്ധി നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ഭാവലിംഗ ഹീ ധാരണ
കരനേ യോഗ്യ ഹൈ.. ൪൮..
ആഗേ ഇസീകോ ദൃഢ കരനേ കേ ലിയേ ദ്രവ്യലിംഗധാരകകോ ഉലടാ ഉപദ്രവ ഹുആ, ഉദാഹരണ കഹതേ
ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 184 of 394
PDF/HTML Page 208 of 418
single page version
ജിണലിംഗേണ വി ബാഹൂ പഡിഓ സോ രഉരവേ ണരഏ.. ൪൯..
ജിനലിംഗേനാപി ബാഹുഃ പതിതഃ സഃ രൌരവേ നരകേ.. ൪൯..
അര്ഥഃ––ദേഖോ, ബാഹു നാമക മുനി ബാഹ്യ ജിനലിംഗ സഹിത ഥാ തോ ഭീ അഭ്യന്തര കേ ദോഷസേ
സമസ്ത ദംഡക നാമക നഗര കോ ദഗ്ധ കര കിയാ ഔര സപ്തമ പൃഥ്വീകേ രൌരവ നാമക ബില മേം ഗിരാ.
ഭാവാര്ഥഃ––ദ്രവ്യലിംഗ ധാരണ കര കുഛ തപ കരേ, ഉസസേ കുഛ സാമര്ഥ്യ ബഢേ, തബ കുഛ കാരണ
ഭാവസഹിത ധാരണ കരനാ ശ്രേഷ്ഠ ഹൈ ഔര കേവല ദ്രവ്യലിംഗ തോ ഉപദ്രവ കാ കാരണ ഹോതാ ഹൈ. ഇസകാ
ഉദാഹരണ ബാഹു മുനി കാ ബതായാ. ഉസകീ കഥാ ഐസേ ഹൈ––––
ദക്ഷിണ ദിശാമേം കുമ്ഭകാരകടക നഗരമേം ദണ്ഡക നാമകാ രാജാ ഥാ. ഉസകേ ബാലക നാമകാ
ബാലക നാമകേ മംത്രീ കോ വാദമേം ജീത ലിയാ, തബ മംത്രീനേ ക്രോധ കരകേ ഏക ഭാ ഡകോ മുനികാ രൂപ
കരാകര രാജാകീ രാനീ സുവ്രതാകേ സാഥ ക്രീഡാ കരതേ ഹുഏ രാജാ കോ ദിഖാ ദിയാ ഔര കഹാ കി
ദേഖോ! രാജാകേ ഐസീ ഭക്തി ഹൈ ജോ അപനീ സ്ത്രീ ഭീ ദിഗമ്ബരകോ ക്രീഡാ കരനേകേ ലിയേ ദേ ദീ ഹൈ. തബ
രാജാനേ ദിഗമ്ബരോം പര ക്രോധ കരകേ പാ ചസൌ മുനിയോംകോ ഘാനീ മേം പിലവായാ. വേ മുനി ഉപസര്ഗ സഹകര
പരമസമാധിസേ സിദ്ധി കോ പ്രാപ്ത ഹുഏ.
ഫിര ഉസ നഗര മേം ബാഹു നാമകേ ഏക മുനി ആയേ. ഉനകോ ലോഗോംനേ മനാ കിയാ കി യഹാ കാ
രാജാ ദുഷ്ട ഹൈ ഇസലിയേ ആപ നഗര മേം പ്രവേശ മത കരോ. പഹിലേ പാ ചസൌ മുനിയോംകോ ഘാനീ മേം പേല ദിയാ ഹൈ, വഹ ആപകാ ഭീ വഹീ ഹാല കരേഗാ. തബ ലോഗോംകേ വചനോം സേ ബാഹു മുനികോ ക്രോധ ഉത്പന്ന ഹുആ, അശുഭ തൈജസസമുദ്ഘാതസേ രാജാകോ മംത്രീ സഹിത ഔര സബ നഗര കോ ഭസ്മ കര ദിയാ. രാജാ ഔര മംത്രീ സാതവേം നരക രൌരവ നാമക ബിലമേം ഗിരേ, വഹ ബാഹു മുനി ഭീ മരകര രൌരവ ബില മേം ഗിരേ. ഇസപ്രകാര ദ്രവ്യലിംഗ മേം ഭാവകേ ദോഷ സേ ഉപദ്രവ ഹോതേ ഹൈം, ഇസലിയേ ഭാവലിംഗ കാ പ്രധാന ഉപദേശ ഹൈ.. ൪൯.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧൮൪] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 185 of 394
PDF/HTML Page 209 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൮൫
ആഗേ ഇസ ഹീ അര്ഥപര ദീപായന മുനികാ ഉദാഹരണ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ദീവാവണോ ത്തി ണാമോ അണംതസംസാരിഓ ജാഓ.. ൫൦..
ദീപായന ഇതി നാമ അനന്തസാംസാരികഃ ജാതഃ.. ൫൦..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ജൈസേ പഹിലേ ബാഹു മുനി കഹാ വൈസേ ഹീ ഔര ഭീ ദീപായന നാമകാ
ദ്രവ്യശ്രമണ സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്ര സേ ഭ്രഷ്ട ഹോകര അനന്തസംസാരീ ഹുആ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––പഹിലേ കീ തരഹ ഇസകീ കഥാ സംക്ഷേപസേ ഇസപ്രകാര ഹൈ–––നൌംവേം ബലഭദ്ര നേ
സമയ തക ഹൈ? തബ ഭഗവാന നേ കഹാ കി രോഹിണീ കാ ഭാഈ ദീപായന തേരാ മാമാ ബാരഹ വര്ഷ പീഛേ
മദ്യ കേ നിമിത്ത സേ ക്രോധ കരകേ ഇസ പുരീകോ ദഗ്ധ കരഗാ. ഇസപ്രകാര ഭഗവാനകേ വചന സുന
നിശ്ചയകര ദീപായന ദീക്ഷാ ലേകര പൂര്വദേശമേം ചലാ ഗയാ. ബാരഹ വര്ഷ വ്യതീത കരനേകേ ലിയേ തപ
കരനാ ശുരു കിയാ ഔര ബലഭദ്ര നാരായണ നേ ദ്വാരികാ മേം മദ്യ നിഷേധ കീ ഘോഷണാ കരാ ദീ. മദ്യകേ
ബരതന തഥാ ഉസകീ സാമഗ്രീ മദ്യ ബനാനേ വാലോംനേ ബാഹര പര്വതാദി മേം ഫേംക ദീ. തബ ബരതനോംകീ
മദിരാ തഥാ മദ്യ കീ സാമഗ്രീ ജലകേ ഗര്തോംമേം ഫൈല ഗഈ.
ഫിര ബാരഹ വര്ഷ ബീതേ ജാനകര ദീപായന ദ്വാരികാ ആകര നഗര കേ ബാഹര ആതാപനയോഗ
ധാരണകര സ്ഥിത ഹുഏ. ഭഗവാനകേ വചന കീ പ്രതീതി ന രഖീ. പീഛേ ശംഭവകുമാരാദി ക്രീഡാ കരതേ ഹുഏ പ്യാസേ ഹോകര കുംഡോംമേം ജല ജാനകര പീ ഗയേ. ഇസ മദ്യകേ നിമിത്തസേ കുമാര ഉന്മത്ത ഹോ ഗയേ. വഹാ ദീപായന മുനികോ ഖഡാ ദേഖകര കഹനേ ലഗേ–––‘യഹ ദ്വാരികാ കോ ഭസ്മ കരനേ വാലാ ദീപായന ഹൈ;’ ഇസപ്രകാര കഹകര ഉസകോ പാഷാണാദിക സേ മാരനേ ലഗേ. തബ ദീപായന ഭൂമിപര ഗിര പഡാ, ഉസകോ ക്രോധ ഉത്പന്ന ഹോ ഗയാ, ഉസകേ നിമിത്ത സേ ദ്വാരികാ ജലകര ഭസ്മ ഹോ ഗഈ. ഇസപ്രകാര ഭാവശുദ്ധി കേ ബിനാ അനന്തസംസാരീ ഹുആ.. ൫൦.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 186 of 394
PDF/HTML Page 210 of 418
single page version
ണാമേണ സിവകുമാരോ പരീത്തസംസാരിഓ ജാഹോ.. ൫൧..
നാമനാ ശിവകുമാരഃ പരിത്യക്തസാംസാരികഃ ജാതഃ.. ൫൧..
അര്ഥഃ––ശിവകുമാര നാമക ഭാവശ്രമണ സ്ത്രീജനോംസേ വേഷ്ടിത ഹോതേ ഹുഏ ഭീ വിശുദ്ധ ബുദ്ധികാ
ധാരക ധീര സംസാര കോ ത്യാഗനേ വാലാ ഹുആ.
ഭാവാര്ഥഃ––ശിവകുമാര നേ ഭാവകീ ശുദ്ധതാ സേ ബ്രഹ്മസ്വര്ഗ മേം വിദ്യുന്മാലീ ദേവ ഹോകര വഹാ സേ
ഇസ ജമ്ബൂദ്വീപകേ പൂര്വ വിദേഹ മേം പുഷ്കലാവതീ ദേശകേ വീതശോകപുരമേം മഹാപദ്മ രാജാ വനമാലാ
രഹാ ഥാ. ഉസനേ മാര്ഗ മേം ലോഗോംകോ പൂജാ കീ സാമഗ്രീ ലേ ജാതേ ദേഖാ. തബ മിത്ര കോ പൂഛാ–––യേ
കഹാ ജാ രഹേ ഹൈം? മിത്ര നേ കഹാ, യേ സാഗരദത്ത നാമക ഋദ്ധിധാരീ മുനികോ പൂജനേ കേ ലിയേ വന മേം
ജാ രഹേം ഹൈം. തബ ശിവകുമാരനേ മുനി കേ പാസ ജാകര അപനാ പൂര്വ ഭവ സുന സംസാര സേ വിരക്ത ഹോ
ദീക്ഷാ ലേ ലീ ഔര ദൃഢധര നാമക ശ്രാവകകേ ഘര പ്രാസുക ആഹാര ലിയാ. ഉസകേ ബാദ സ്ത്രിയോംകേ
നികട അസിധാരാവ്രത പരമ ബ്രഹ്മചര്യ പാലതേ ഹുഏ ബാരഹ വര്ഷ തക തപ കര അന്ത മേം സംന്യാസമരണ
കരകേ ബ്രഹ്മകല്പമേം വിദ്യുന്മാലീ ദേവ ഹുആ. വഹാ സേ ചയ കര ജമ്ബുകുമാര ഹുആ സോ ദീക്ഷാ ലേ
കേവലജ്ഞാന പ്രാപ്ത കര മോക്ഷ ഗയാ. ഇസപ്രകാര ശിവകുമാര ഭാവമുനിനേ മോക്ഷ പ്രാപ്ത കിയാ. ഇസകീ
വിസ്താര സഹിത കഥാ ജമ്ബൂചാരിത്ര മേം ഹൈം, വഹാ ജാനിയേ. ഇസപ്രകാര ഭാവലിംഗ പ്രധാന ഹൈ.. ൫൧..
ആഗേ ശാസ്ത്ര ഭീ പഢേം ഔര സമ്യഗ്ദര്ശനാദിരൂപ ഭാവ വിശുദ്ധി ന ഹോ തോ സിദ്ധികോ പ്രാപ്ത നഹീം
കര സകതാ, ഉസകാ ഉദാഹരണ അഭവ്യസേനകാ കഹതേ ഹൈംഃ–– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧൮൬] [അഷ്ടപാഹുഡ ആഗേ ഭാവശുദ്ധിസഹിത മുനി ഹുഏ ഉന്ഹോംനേ സിദ്ധി പാഈ, ഉസകാ ഉദാഹരണ കഹതേ ഹൈംഃ––
Page 187 of 394
PDF/HTML Page 211 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൮൭
പഠിതഃ അഭവ്യസേനഃ ന ഭാവശ്രമണത്വം പ്രാപ്തഃ.. ൫൨..
അര്ഥഃ––അഭവ്യസേന നാമകേ ദ്രവ്യലിംഗീ മുനിനേ കേവലീ ഭഗവാന സേ ഉപദിഷ്ട ഗ്യാരഹ അംഗ പഢേ
ഔര ഗ്യാരഹ അംഗ കോ ‘പൂര്ണ ശ്രുതജ്ഞാന’ ഭീ കഹതേ ഹൈം, ക്യോംകി ഇതനേ പഢേ ഹുഏ കോ അര്ഥ അപേക്ഷാ ‘പൂര്ണ
ശ്രൃതജ്ഞാന’ ഭീ ഹോ ജാതാ ഹൈ. അഭവ്യസേന ഇതനാ പഢാ തോ ഭീ ഭാവശ്രമണപനേ കോ പ്രാപ്ത ന ഹുആ.
ഭാവാര്ഥഃ––യഹാ ഐസാ ആശയ ഹൈ കി കോഈ ജാനേഗാ ബാഹ്യക്രിയാ മാത്ര സേ തോ സിദ്ധി നഹീം ഹൈ
പഢനേ മാത്ര സേ ഭീ സിദ്ധി നഹീം ഹൈ–––അഭവ്യസേന ദ്രവ്യമുനി ഭീ ഹുആ ഔര ഗ്യാരഹ അംഗ ഭീ പഢേ തോ
ഭീ ജിനവചന കീ പ്രാപ്തി ന ഹുഈ, ഇസലിയേ ഭാവലിംഗ നഹീം പായാ. അഭവ്യസേന കീ കഥാ പുരാണോംമേം
പ്രസിദ്ധ ഹൈ, വഹാ സേ ജാനിയേ.. ൫൨..
ആഗേ ശാസ്ത്ര പഢേ ബിനാ ശിവഭൂതി മുനിനേ തുഷമാഷ ഭിന്ന കോ ഘോഖതേ ഹീ ഭാവകീ വിശുദ്ധി കോ
ണാമേണ യ സിവഭൂഈ കേവലണാണീ ഫുംഡ ജാഓ.. ൫൩..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
പഢിഓ അഭവ്വസേണോ ണ ഭാവസവണത്തണം പത്തോ.. ൫൨..
അംഗാനി ദശ ച ദ്വേ ച ചതുര്ദശപൂര്വാണി സകലശ്രുതജ്ഞാനമ്.
പഠിതശ്ച അഭവ്യസേനഃ ന ഭാശ്രമണത്വം പ്രാപതഃ.. ൫൨..
ഭണവാ ഛതാംയ അഭവ്യസേന ന പ്രാപ്ത ഭാവമുനിത്വനേ. ൫൨.
ശിവഭൂതിനാമക ഭാവശുദ്ധ മഹാനുഭാവ മുനിവരാ
൧ മുദ്രിത സംസ്കൃത സടീക പ്രതി മേം യഹ ഗാഥാ ഇസപ്രകാര ഹൈഃ–––
Page 188 of 394
PDF/HTML Page 212 of 418
single page version
നാമ്നാ ച ശിവഭൂതിഃ കേവലജ്ഞാനീ സ്ഫുടം ജാതഃ.. ൫൩..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ശിവഭൂതി മുനിനേ ശാസ്ത്ര നഹീം പഢേ ഥേ, പരന്തു തുഷ മാഷ ഐസേ
ഭാവാര്ഥഃ––കോഈ ജാനേഗാ കി ശാസ്ത്ര പഢനേസേ ഹീ സിദ്ധി ഹൈ തോ ഇസപ്രകാര ഭീ നഹീം ഹൈ.
ഇസകീ ഇസപ്രകാര ഹൈ–––കോഈ ശിവഭൂതി നാമക മുനി ഥാ. ഉസനേ ഗുരുകേ പാസ ശാസ്ത്ര പഢേ പരന്തു
ധാരണാ നഹീം ഹുഈ. തബ ഗുരു നേ യഹ ശബ്ദ പഢായാ കി ’മാ രുഷ മാ തുഷ’ സോ ഇസ ശബ്ദ കോ ഘോഖനേ
ലഗാ. ഇസകാ അര്ഥ യഹ ഹൈ കി രോഷ മത കരേ, തോഷ മത കരേ അര്ഥാത് രാഗദ്വേഷ മത കരേ, ഇസസേ സര്വ
സിദ്ധ ഹൈ.
ഫിര യഹ ഭീ ശുദ്ധ യാദ ന രഹാ തബ ‘തുഷമാഷ’ ഐസാ പാഠ ഘോഖനേ ലഗാ, ദോനോം പദോംകേ
കര രഹീ ഹൈ? ഉസനേ കഹാ–––തുഷ ഔര മാഷ ഭിന്ന ഭിന്ന കര രഹീ ഹൂ . തബ യഹ സുന കര മുനിനേ
‘തുഷമാഷ’ ശബ്ദ കാ ഭാവാര്ഥ യഹ ജാനാ കി യഹ ശരീര തോ തുഷ ഔര യഹ ആത്മാ മാഷ ഹൈ, ദോനോം
ഭിന്ന ഭിന്ന ഹൈം. ഇസപ്രകാര ഭാവ ജാനകര ആത്മാ കാ അനുഭവ കരനേ ലഗാ. ചിന്മാത്ര ശുദ്ധ ആത്മാകോ
ജാനകര ഉസമേം ലനി ഹുആ, തബ ഘാതി കര്മകാ നാശകര കേവലജ്ഞാന പ്രാപ്ത കിയാ. ഇസപ്രകാര
ഭാവോംകീ വിശുദ്ധതാ സേ സിദ്ധി ഹുഈ ജാനകര ഭാവ ശുദ്ധ കരനാ, യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൫൩..
ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ സാമാന്യരൂപ സേ കഹതേ ഹൈംഃ–––
കമ്മപയഡീണ ണിയരം ണാസഇ ഭാവേണ ദവ്വേണ.. ൫൪..
കര്മപ്രകൃതീനാം നികരം നാശയതി ഭാവേന ദ്രവ്യേണ.. ൫൪..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧൮൮] [അഷ്ടപാഹുഡ
൧ ––മാകര, ഐസാ പാഠ സുസംഗത ഹൈ.
Page 189 of 394
PDF/HTML Page 213 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൮൯
അര്ഥഃ––ഭാവസേ നഗ്ന ഹോതാ ഹൈ, ബാഹ്യ നഗ്നലിംഗസേ ക്യാ കാര്യ ഹോതാ ഹൈ? അര്ഥാത് നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ക്യോംകി ഭാവസഹിത ദ്രവ്യലിംഗ സേ കര്മപ്രവൃത്തികേ സമൂഹ കാ നാശ ഹോതാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ആത്മാ കേ കര്മ പ്രവൃത്തികേ നാശ സേ നിര്ജരാ തഥാ മോക്ഷ ഹോനാ കാര്യ ഹൈ. യഹ കാര്യ ദ്രവ്യലിംഗ സേ നഹീം ഹോതാ. ഭാവസഹിത ദ്രവ്യലിംഗ ഹോനേപര കര്മ നിര്ജരാ നാമക കാര്യ ഹോതാ ഹൈ. കേവല ദ്രവ്യലിംഗസേ തോ നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ ഭാവലിംഗ ദ്രവ്യലിംഗ ധാരണ കരനേകാ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൫൪.. ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ ദൃഢ കരേത ഹൈംഃ–––
ഇയ ണാഊണ യ ണിയ്യം ഭാവിജ്ജഹി അപ്പയം ധീര.. ൫൫..
ഇതി ജ്ഞാത്വാ നിത്യം ഭാവയേഃ ആത്മാനം ധീര!.. ൫൫..
അര്ഥഃ––ഭാവരഹിത നഗ്നത്വ അകാര്യ ഹേ, കുഛ കാര്യകാരീ നഹീം ഹൈ. ഐസാ ജിന ഭഗവാന നേ
കഹാ ഹൈ. ഇസപ്രകാര ജാനകര ഹൈ ധീര! ധൈര്യവാന മുനേ! നിരന്തര നിത്യ ആത്മാ കീ ഹീ ഭാവനാ കര.
ഭാവാര്ഥഃ––ആത്മാകീ ഭാവനാ ബിനാ കേവല നഗ്നത്വ കുഛ കാര്യ കരനേ വാലാ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ
ഹോതാ ഹൈ.. ൫൫..
ആഗേ ശിഷ്യ പൂഛതാ ഹൈ കി ഭാവലിംഗകോ പ്രധാന കര നിരൂപണ കിയാ വഹ ഭാവലിംഗ കൈസാ ഹൈ?
അപ്പാ അപ്പമ്മി രഓ സ ഭാവലിംഗീ ഹവേ സാഹൂ.. ൫൬..
–ഈമ ജാണീനേ ഹേ ധീര! നിത്യേ ഭാവ തും നിജ ആത്മനേ. ൫൫.
ദേഹാദി സംഗ വിഹീന ഛേ, വര്ജ്യാ സകള മാനാദി ഛേ,
Page 190 of 394
PDF/HTML Page 214 of 418
single page version
ആത്മാ ആത്മനി രതഃ സ ഭാവലിംഗീ ഭവേത് സാധു.. ൫൬..
അര്ഥഃ––ഭാവലിംഗീ സാധു ഐസാ ഹോതാ ഹൈ–––ദേഹാദിക പരിഗ്രഹോംസേ രഹിത ഹോതാ ഹൈ തഥാ മാന
കഷായസേ രഹിത ഹോതാ ഹൈ ഔര ആത്മാമേം ലീന ഹോതാ ഹൈ, വഹീ ആത്മാ ഭാവലിംഗീ ഹൈ.
ഹൈ. ഉസമേം കര്മകേ നിമിത്ത സേ
ചേതനാഭാവമേം ലീന ഹോ വഹ ‘ഭാവലിംഗ’ ഹൈ, ജിസകോ ഇസപ്രകാര കേ ഭാവ ഹോം വഹ ഭാവലിംഗ സാധു ഹൈ..
൫൬..
ആലംബണം ച മേ ആദാ അവസേസാഇം വോസരേ.. ൫൭..
ആലംബനം ച മേ ആത്മാ അവശേഷാനി വ്യുത്സൃജാമി.. ൫൭..
അര്ഥഃ––ഭാവലിംഗ മുനി കേ ഇസപ്രകാര കേ ഭാവ ഹോതേ ഹൈ––––മൈം പരദ്രവ്യ ഔര പരഭാവോംസേ
മമത്വ
Page 191 of 394
PDF/HTML Page 215 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൯൧ മുനികേ ഹോതേ ഹൈം, യേ അനേക ഹൈം തോ ഭീ ആത്മാ ഹീ ഹൈ, ഇസലിയേ ഇനസേ ഭീ അഭേദകാ അനുഭവ കരതാ ഹൈഃ––––
ആദാ പച്ചക്ഖാണേ ആദാ മേ സംവരേ ജോഗേ.. ൫൮..
ആത്മാ പ്രത്യാഖ്യാനേ ആത്മാ മേ സംവരേ യോഗേ.. ൫൮..
അര്ഥഃ––ഭാവലിംഗീ മുനി വിചാരതേ ഹൈം കി––മേരേ ജ്ഞാനഭാവ പ്രകട ഹൈ ഉസമേം ആത്മാ കീ ഹീ
ഭാവനാ ഹൈ, ജ്ഞാന കോഈ ഭിന്ന വസ്തു നഹീം ഹൈ, ജ്ഞാന ഹൈ വഹ ആത്മാ ഹീ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ഹീ ദര്ശനമേം ഭീ
ആത്മാ ഹീ ഹൈ. ജ്ഞാനമേം സ്ഥിര രഹനാ ചാരിത്ര ഹൈ, ഇസമേം ഭീ ആത്മാ ഹീ ഹൈ. പ്രത്യാഖ്യാന (അര്ഥാത്
ഹൈ, ഇസ ഭാവമേം ഭീ മേരാ ആത്മാ ഹീ ഹൈ, ഔര ‘യോഗ’ കാ അര്ഥ ഏകാഗ്രചിംതാരൂപ സമാധി–ധ്യാന ഹൈ,
ഇസ ഭാവമേം ഭീ മേരാ ആത്മാ ഹീ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജ്ഞാനാദിക കുഛ ഭിന്ന പദാര്ഥ തോ ഹൈം നഹീം, ആത്മാ കേ ഹീ ഭാവ ഹൈം, സംജ്ഞാ,
ആത്മാ ഹീ ഹൈം ഇസലിയേ ഭാവലിംഗീ മുനികേ അഭേദ അനുഭവ മേം വികല്പ നഹീം ഹൈ, അതഃ നിര്വികല്പ
അനുഭവ സേ സിദ്ധി ഹൈ യഹ ജാനകര ഇസപ്രകാര കരതാ ഹൈ.. ൫൮..
ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ ദൃഢ കരതേ ഹുഏ കഹതേ ഹൈംഃ–––
സേസാ മേ ബാഹിരാ ഭാവാ സവ്വേ സംജോഗലക്ഖണാ.. ൫൯..
പചഖാണമാം ആത്മാ ജ, സംവര–യോഗമാം പണ ആതമാ. ൫൮.
മാരോ സുശാശ്വത ഏക ദര്ശനജ്ഞാനലക്ഷണ ജീവ ഛേ;
Page 192 of 394
PDF/HTML Page 216 of 418
single page version
ശേഷാഃ മേ ബാഹ്യാഃ ഭാവാഃ സര്വേ സംയോഗലക്ഷണാഃ.. ൫൯..
അര്ഥഃ––ഭാവലിംഗീ മുനി വിചാരതാ ഹൈ കി–––ജ്ഞാന, ദര്ശന ലക്ഷണരൂപ ഔര ശാശ്വത് അര്ഥാത്
നിത്യ ഐസാ ആത്മാ ഹൈ വഹീ ഏക മേരാ ഹൈ. ശേഷ ഭാവ ഹൈം വേ മുഝസേ ബാഹ്യ ഹൈം, വേ സബ ഹീ സംയോഗസ്വരൂപ
ഹൈം, പരദ്രവ്യ ഹൈം.
കേ ഹൈം.. ൫൯..
ലഹു ചഉഗഇ ചഇഉണം ജഇ ഇച്ഛഹ സാസയം സുക്ഖം.. ൬൦..
ലഘു ചതുര്ഗതി ച്യുത്വാ യദി ഇച്ഛസി ശാശ്വതം സൌഖ്യമ്.. ൬൦..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനിജനോ! യദി ചാര ഗതിരൂപ സംസാരസേ ഛൂടകര ശീഘ്ര ശാശ്വത സുഖരൂപ മോക്ഷ
തുമ ചാഹോ തോ ഭാവസേ ശുദ്ധ ജൈസേ ഹോ വൈസേ അതിശയ വിശുദ്ധ നിര്മല ആത്മാകോ ഭാവോ.
സോ ജരമരണവിണാസം കുണഇ ഫുഡം ലഹഇ ണിവ്വാണം.. ൬൧..
ജോ ശീഘ്ര ചഉഗതിമുക്ത ഥഈ ഇച്ഛേ സുശാശ്വത സൌഖ്യനേ. ൬൦.
ജേ ജീവ ജീവസ്വഭാവനേ ഭാവേ, സുഭാവേ പരിണമേ,
Page 193 of 394
PDF/HTML Page 217 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൯൩
സഃ ജരാമരണവിനാശം കരോതി സ്ഫുടം ലഭതേ നിര്വാണമ്.. ൬൧..
അര്ഥഃ––ജോ ഭവ്യപുരുഷ ജീവകോ ഭാതാ ഹുആ, ഭലേ ഭാവസേ സംയുക്ത ഹുആ ജീവകേ സ്വഭാവകോ
ജാനകര ഭാവേ, വഹ ജരാ–മരണകാ വിനാശ കര പ്രഗട നിര്വാണ കോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––‘ജീവ’ ഐസാ നാമ തോ ലോക മേം പ്രസിദ്ധ ഹൈ, പരന്തു ഇസകാ സ്വഭാവ കൈസാ ഹൈ?
ഹൈ. ഇസലിയേ ഇസകാ യഥാര്ഥ സ്വരൂപ ജാനകര ഭാവനാ കരതേ ഹൈം വേ സംസാര സേ നിവൃത്ത ഹോകര മോക്ഷ
പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം.. ൬൧..
ആഗേ ജീവകാ സ്വരൂപ സര്വജ്ഞ ദേവനേ കഹാ ഹൈ വഹ കഹതേ ഹൈംഃ––
സോ ജീവോ ണായവ്വോ കമ്മക്ഖയകരണണിമ്മിത്തോ.. ൬൨..
സഃ ജീവഃ ജ്ഞാതവ്യഃ കര്മക്ഷയകരണനിമിത്തഃ.. ൬൨..
അര്ഥഃ––ജിന സര്വജ്ഞദേവ നേ ജീവകാ സ്വരൂപ ഇസപ്രകാര കഹാ ഹൈ–––ജീവ ഹൈ വഹ
ചേതനാസഹിത ഹൈ ഔര ജ്ഞാനസ്വഭാവ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജീവ കീ ഭാവനാ കരനാ, ജോ കര്മകേ ക്ഷയകേ നിമിത്ത
ജാനനാ ചാഹിയേ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജീവകാ ചേതനാസഹിത വിശേഷണ കരനേ സേ തോ ചാര്വാക ജീവകോ ചേതനാ സഹിത നഹീം
മാനതാ ഹൈ ഉസകാ നിരാകരണ ഹൈ. ജ്ഞാനസ്വഭാവ വിശേഷണസേ സാ ഖ്യമതീ ജ്ഞാന കോ പ്രധാന ധര്മ മാനതാ ഹൈ, ജീവകോ ഉദാസീന നിത്യ ചേതനാരൂപ മാനതാ ഹൈ ഉസകാ നിരാകരണ ഹൈ ഔര നൈയായികമതീ ഗുണ– ഗുണീകാ ഭേദ മാനകര ജ്ഞാന കോ സദാ ഭിന്ന മാനതാ ഹൈ ഉസകാ നിരാകരണ ഹൈ. ഐസേ ജീവകേ സ്വരൂപകോ ഭാനാ കര്മകേ ക്ഷയകാ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ, അന്യ പ്രകാര മിഥ്യാഭാവ ഹൈ.. ൬൨.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 194 of 394
PDF/HTML Page 218 of 418
single page version
തേ ഹോംതി ഭിണ്ണദേഹാഃ സിദ്ധാ വചിഗോയരമദീദാ.. ൬൩..
തേ ഭവന്തി ഭിന്നദേഹാഃ സിദ്ധാഃ വചോഗോചരാതീതാഃ.. ൬൩..
അര്ഥഃ––ജിന ഭവ്യജീവോംകേ ജീവ നാമക പദാര്ഥ സദ്ഭാവരൂപ ഹൈ ഔര സര്വഥാ അഭാവരൂപ നഹീം
ഹൈ, വേ ഭവ്യജീവ ദേഹ സേ ഭിന്ന തഥാ വചനഗോചരാതീത സിദ്ധ ഹോതേ ഹൈം.
ഭാവാഥര്ഃ––ജീവ ദ്രവ്യപര്യായസ്വരൂപ ഹൈ, കഥംചിത് അസ്തിസ്വരൂപ ഹൈ, കഥംചിത് നാസ്തിസ്വരൂപ
ഹൈ, ഇസകാ കദാചിത് അഭാവ ദേഖകര ജീവകാ സര്വഥാ അഭാവ മാനതേ ഹൈം. ഉനകോ സമ്ബോധന കരനേ കേ
ലിയേ ഐസാ കഹാ ഹൈ കി ജീവകാ ദ്രവ്യദൃഷ്ടി സേ നിത്യ സ്വഭാവ ഹൈ. പര്യായ കാ അഭാവ ഹോനേ പര സര്വഥാ
അഭാവ നഹീം മാനതാ ഹൈ വഹ ദേഹ സേ ഭിന്ന ഹോകര സിദ്ധ പരമാത്മാ ഹോതാ ഹൈ, വേ സിദ്ധ വചനഗോചര
നഹീം ഹൈ. ജോ ദേഹ കോ നഷ്ട ഹോതേ ദേഖകര ജീവകാ സര്വഥാ നാശ മാനതേ ഹൈം വേ മിഥ്യാദൃഷ്ടി ഹൈം, വേ
സിദ്ധ പരമാത്മാ കൈസേ ഹോ സകതേ ഹൈം? അര്ഥാത് നഹീം ഹോതേ ഹൈം.. ൬൩..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ജീവകാ സ്വരൂപ വചനകേ അഗോചര ഹൈ ഓര അനുഭവഗമ്യ ഹൈ വഹ
ജാണ അലിംഗഗ്ഗഹണം ജീവമണിദ്ദിട്ഠസംഠാണം.. ൬൪..
ജാനീഹി അലിംഗഗ്രഹണം ജീവം അനിര്ദിഷ്ട സംസ്ഥാനമ്.. ൬൪..
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– സിദ്ധ – മുക്ത–പരമാത്മദശാകോ പ്രാപ്ത.
തേ ദേഹവിരഹിത വചനവിഷയാതീത സിദ്ധപണും ലഹേ. ൬൩.
ജീവ ചേതനാഗുണ, അരസരൂപ, അഗംധശബ്ദ, അവ്യക്ത ഛേ,
൧൯൪] [അഷ്ടപാഹുഡ ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ പുരുഷ ജീവകാ അസ്തിത്വ മാനതേ ഹൈം വേ സിദ്ധ ഹോതേ ഹൈംഃ–––
Page 195 of 394
PDF/HTML Page 219 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൯൫
അര്ഥഃ––ഹേ ഭവ്യ! തൂ ജീവകാ സ്വരൂപ ഇസപ്രകാര ജാന – കൈസാ ഹൈ? അരസ അര്ഥാത് പാ ച പ്രകാര കേ ഖട്ടേ, മീഠേ, കഡുവേ, കഷായലേ ഔര ഖാരേ രസസേ രഹിത ഹൈ. കാലാ, പീലാ, ലാല, സഫേദ ഔര ഹരാ ഇസപ്രകാര അരൂപ അര്ഥാത് പാ ച പ്രകാര കേ രൂപ സേ രഹിത ഹൈ. ദോ പ്രകാര കീ ഗംധ സേ രഹിത ഹൈ. അവ്യക്ത അര്ഥാത് ഇന്ദ്രിയോംകേ ഗോചര – വ്യക്ത നഹീം ഹൈ. ചേതനാ ഗുണവാലാ ഹൈ. അശബ്ദ അര്ഥാത് ശബ്ദ രഹിത ഹൈ. അലിംഗഗ്രഹണ അര്ഥാത് ജിസകാ കോഈ ചിന്ഹ ഇന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ഗ്രഹണ മേം നഹീം ആതാ ഹൈ. അനിര്ദിഷ്ട സംസഥാന അര്ഥാത് ചൌകോര, ഗോല ആദി കുഛ ആകാര ഉസകാ കഹാ നഹീം ജാതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജീവ ജാനോ. ഭാവാര്ഥഃ––രസ, രൂപ, ഗംധ, ശബ്ദ യേ തോ പുദ്ഗലകേ ഗുണ ഹൈം, ഇനകാ നിഷേധരൂപ ജീവ കഹാ; അവ്യക്ത, അലിംഗഗ്രഹണ, അനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാന കഹാ, ഇസപ്രകാര യേ ഭീ പുദ്ഗലകേ സ്വഭാവ കീ അപേക്ഷാ സേ നിഷേധരൂപ ഹീ ജീവ കഹാ ഔര ചേതനാ ഗുണ കഹാ തോ യഹ ജീവകാ വിധിരൂപ കഹാ. നിഷേധ അപേക്ഷാ തോ വചനകേ അഗോചര ജാനനാ ഔര വിധി അപേക്ഷാ സ്വസംവേദനഗോചര ജാനനാ. ഇസപ്രകാര ജീവകാ സ്വരൂപ ജാനകര അനുഭവഗോചര കരനാ. യഹ ഗാഥാ സമയസാര മേം ൪൬, പ്രവചനസാരമേം ൧൭൨, നിയമസാരമേം ൪൬, പംചാസ്തികായമേം ൧൨൭, ധവലാ ടീകാ പു൦ ൩ പൃ൦ ൨, ലഘു ദ്രവ്യസംഗ്രഹ ഗാഥാ ൫ ആദി മേം ഭീ ഹൈ. ഇസകാ വ്യാഖ്യാന ടീകാകരനേ വിശേഷ കഹാ ഹൈ വഹ വഹാ സേ ജാനനാ ചാഹിയേ.. ൬൪.. ആഗേ ജീവകാ സ്വഭാവ ജ്ഞാനസ്വരൂപ ഭാവനാ കഹാ, വഹ ജ്ഞാന കിതനേ പ്രകാരകാ ഭാനാ യഹ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ഭാവണഭാവിയസഹിഓ ദിവസിവസുഹഭായണോ൧ ഹോഇ.. ൬൫..
ഭാവനാ ഭാവിതസഹിതഃ ദിവശിവസുഖഭാജനം ഭവതി.. ൬൫..
അര്ഥഃ––ഹേ ഭവ്യജന! തൂ യഹ ജ്ഞാന പാ ച പ്രകാരസേ ഭാ, കൈസാ ഹൈ യഹ ജ്ഞാന? അജ്ഞാന കാ നാശ
കരനേ വാലാ ഹൈ, കൈസാ ഹോകര ഭാ? ഭാവനാ സേ ഭാവിത ജോ ഭാവ ഉസ സഹിത ഭാ, ശീഘ്ര ഭാ, ഇസസേ
തോ ദിവ (സ്വര്ഗ) ഔര ശിവ (മോക്ഷ) കാ പാത്ര ഹോഗാ.
ഭാവാര്ഥഃ––യദ്യപി ജ്ഞാന ജാനനേകേ സ്വഭാവസേ ഏക പ്രകാരകാ ഹൈ തോ ഭീ കര്മകേ
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧ ‘ഭായേണ’ പാഠാന്തര ‘ഭായണോ’
Page 196 of 394
PDF/HTML Page 220 of 418
single page version
ക്ഷയോപശമ ഔര ക്ഷയകീ അപേക്ഷാ പാ ച പ്രകാരകാ ഹൈ. ഉസമേം മിഥ്യാത്വഭാവ കീ അപേക്ഷാ സേ മതി, ശ്രുത, അവധി യേ തീന മിഥ്യാജ്ഞാന ഭീ കഹലാതേ ഹൈം, ഇസലിയേ മിഥ്യാജ്ഞാനകാ അഭാവ കരനേ കേ ലിയേ മനി, ശ്രുത, അവധി, മനഃപര്യയ ഔര കേവലജ്ഞാന സ്വരൂപ പാ ച പ്രകാരകാ സമ്യജ്ഞാന ജാനകര ഉനകോ ഭാനാ. പരമാര്ഥ വിചാര സേ ജ്ഞാന ഏക ഹീ പ്രകാര കാ ഹൈ. യഹ ജ്ഞാനകീ ഭാവനാ സ്വര്ഗ–മോക്ഷകീ ദാതാ ഹൈ.. ൬൫.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി പഢനാ, സുനനാ ഭീ ഭാവ ബിനാ കുഛ നഹീം ഹൈഃ–––
ഭാവോ കാരണ ഭൂദ്ദോ സായാരണയാര ഭൂദാണം.. ൬൬..
ഭാവഃ കാരണഭൂതഃ സാഗാരാനഗാരഭൂതാനാമ്.. ൬൬..
അര്ഥഃ––ഭാവരഹിത പഢനേ സുനനേ സേ ക്യാ ഹോതാ ഹൈ? അര്ഥാത് കുഛ ഭീ കാര്യകാരീ നഹീം ഹൈ,
ഇസലിയേ ശ്രാവകത്വ തഥാ മുനിത്വ ഇനകാ കാരണഭൂത ഭാവ ഹീ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––മോക്ഷമാര്ഗ മേം ഏകദേശ, സര്വദേശ വ്രതോംകീ പ്രവൃത്തിരൂപ മുനി–ശ്രാവകപനാ ഹൈ, ഉന
നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ഐസാ ഉപദേശ ഹൈ കി ഭാവ ബിനാ പഢനേ–സുനനേ ആദിസേ ക്യാ ഹോതാ ഹൈ? കേവലഖേദ
മാത്ര ഹൈ, ഇസലിയേ ഭാവസഹിത ജോ കരോ വഹ സഫല ഹൈ. യഹാ ഐസാ ആശയ ഹൈ കി കോഈ ജാനേ കി–
–പഢനാ–സുനനാ ഹീ ജ്ഞാന ഹൈ തോ ഇസപ്രകാര നഹീം ഹൈ, പഢകര–സുനകര ആപകോ ജ്ഞാമസ്വരൂപ ജാനകര
അനുഭവ കരേ തബ ഭാവ ജാനാ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ബാരബാര ഭാവനാസേ ഭാവ ലഗാനേ പര ഹീ സിദ്ധി ഹൈ..
൬൬..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി യദി ബാഹ്യ നഗനപനേസേ ഹീ സിദ്ധി ഹോതോ നഗ്ന തോ സബ ഹീ ഹോതേ ഹൈംഃ–––
പരിണാമേണ അസുദ്ധാ ണ ഭാവസവണത്തണം പത്താ.. ൬൭..
സാഗാര–അണഗാരത്വനാ കാരണസ്വരൂപേ ഭാവ ഛേ. ൬൬.
ഛേ നഗ്ന തോ തിര്യംച–നാരക സര്വ ജീവോ ദ്രവ്യഥീ;
൧൯൬] [അഷ്ടപാഹുഡ