Page 197 of 394
PDF/HTML Page 221 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൯൭
പരിണാമേന അശുദ്ധാഃ ന ഭാവശ്രമണത്വം പ്രാപ്താഃ.. ൬൭..
അര്ഥഃ––ദ്രവ്യസേ ബാഹ്യമേം തോ സബ പ്രാണീ നഗ്ന ഹോതേ ഹൈം. നാരകീ ജീവ ഔര തിര്യംച ജീവ തോ
നിരന്തര വസ്ത്രാദിസേ രഹിത നഗ്ന ഹീ രഹതേ ഹൈം. ‘സകലസംഘാത’ കഹനേസേ അന്യ മനുഷ്യ ആദി ഭീ
കാരണ പാകര നഗ്ന ഹോതേ ഹൈം തോ ഭീ പരിണാമോംസേ അശുദ്ധ ഹൈം, ഇസലിയേ ഭാവശ്രമണപനേകോ പ്രാപ്ത നഹീം
ഹുഏ.
ഭാവാര്ഥഃ––യദി നഗ്ന രഹനേസേ ഹീ മുനിലിംഗ ഹോ തോ നാരകീ തിര്യംച ആദി സബ ജീവസമൂഹ
ഭാവ ഹോനേ പര ദ്രവ്യ സേ നഗ്ന ഭീ ഹോ തോ ഭാവമുനിപനാ നഹീം പാതാ ഹൈ.. ൬൭..
ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ ദൃഢ കരനേകേ ലിയേ കേവല നഗ്നപനേ കീ നിഷ്ഫലതാ ദിഖാതേ ഹൈംഃ––
ണഗ്ഗോ ണ ലഭതേ ബോഹിം ജിണഭാവണവജ്ജിഓ സൂദൂരം.. ൬൮..
നഗ്നഃ ന ലഭതേ ബോധിം ജിനഭാവനാവര്ജിതഃ സുചിരം.. ൬൮..
അര്ഥഃ––നഗ്ന സദാ ദുഃഖ പാതാ ഹൈ, നഗ്ന സദാ സംസാര–സമുദ്രമേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ ഔര നഗ്ന
ബോധി അര്ഥാത് സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രരൂപ സ്വാനുഭവകോ നഹീം പാതാ ഹൈ, കൈസാ ഹൈ വഹ നഗ്ന––––
ജോ ജിനഭാവനാസേ രഹിത ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––‘ജിനഭാവനാ’ ജോ സമ്യഗ്ദര്ശന – ഭാവനാ ഉസസേ രഹിത ജോ ജീവ ഹൈ വഹ നഗ്ന
സംസാരസമുദ്രമേം ഭ്രമണ കരതാ ഹുആ സംസാരമേം ഹീ ദുഃഖകോ പാതാ ഹൈ തഥാ വര്തമാനമേം ഭീ ജോ പുരുഷ നഗ്ന
ഹോതാ ഹൈ വഹ ദുഃഖഹീ കോ പാതാ ഹൈ. സുഖ തോ ഭാവമുനി നഗ്ന ഹോം വേ ഹീ പാതേ ഹൈം.. ൬൮..
ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ ദൃഢ കരനേ കേ ലിയേ കഹതേ ഹൈം–––ജോ ദ്രവ്യനഗ്ന ഹോകര മുനി കഹലാവേ
ഉസകാ അപയശ ഹോതാ ഹൈഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 198 of 394
PDF/HTML Page 222 of 418
single page version
പേസുണ്ണഹാസമച്ഛരമായാബഹുലേണ സവണേണ.. ൬൯..
പൈശൂന്യഹാസ മത്സരമായാബഹുലേന ശ്രമണേന.. ൬൯..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തേരേ ഐസേ നഗ്നപനേ സേ തഥാ മുനിപനേസേ ക്യാ സാധ്യ ഹൈ? കൈസാ ഹൈ––പൈശൂന്യ
അര്ഥാത് ദൂസരേ കാ ദോഷ കഹനേകാ സ്വഭാവ, ഹാസ്യ അര്ഥാത് ദൂസരേകീ ഹ സീ കരനാ, മത്സര അര്ഥാത് അപനേ
ബരാബരവാലേസേ ഈര്ഷ്യാ രഖകര ദൂസരേകോ നീചാ കരനേകീ ബുദ്ധി, മായാ അര്ഥാത് കുടില പരിണാമ, യേ ഭാവ
ഉസമേം പ്രചുരതാ സേ പായേ ജാതേ ഹൈം, ഇസലിയേ പാപസേ മലിന ഹൈ ഔര അയശ അര്ഥാത് അപകീര്തികാ ഭാജന
ഹൈ.
ഹോനാ യോഗ്യ ഹൈ.. ൬൯..
ഭാവമലേണ യ ജീവോ ബാഹിരസംഗമ്മി മയലിയഇ.. ൭൦..
ഭാവമലേന ച ജീവഃ ബാഹ്യസംഗേ മലിനയതി.. ൭൦..
അര്ഥഃ––ഹേ ആത്മന് തൂ അഭ്യന്തര ഭാവദോഷോംസേ അത്യന്ത ശുദ്ധ ഐസാ ജിനവര ലിംഗ അര്ഥാത് ബാഹ്യ
നിര്ഗന്ഥ ലിംഗ പ്രഗട കര, ഭാവശുദ്ധികേ ബിനാ ദ്രവ്യലിംഗ ബിഗഡ ജായേഗാ, ക്യോംകി ഭാവമലിന ജീവ
ബാഹ്യ പരിഗ്രഹ മേം മലിന ഹോതാ ഹൈ.
–ബഹു ഹാസ്യ–മത്സര–പിശുനതാ–മായാഭര്യാ ശ്രമണത്വഥീ? ൬൯.
ഥഈ ശുദ്ധ ആംതര–ഭാവ മളവിണ, പ്രഗട കര ജിനലിംഗനേ;
Page 199 of 394
PDF/HTML Page 223 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൧൯൯ ഹോംതോ ബാഹ്യ പരിഗ്രഹകീ സംഗതി ദ്രവ്യലിംഗ ഭീ ബിഗാഡേ, ഇസലിയേ പ്രധാനരൂപസേ ഭാവലിംഗഹീകാ ഉപദേശ ഹൈ, വിശുദ്ധ ഭാവോംകേ ബിനാ ബാഹ്യഭേഷ ധാരണ കരനാ യോഗ്യ നഹീം ഹൈ.. ൭൦.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ഭാവരഹിത നഗ്ന മുനി ഹൈ വഹ ഹാസ്യകാ സ്ഥാന ഹൈഃ––
ണിപ്ഫലണിഗ്ഗുണയാരോ ണഡസവണോ ണഗ്ഗരൂവേണ.. ൭൧..
നിഷ്ഫലനിര്ഗുണകാരഃ നടശ്രമണഃ നഗ്നരൂപേണ.. ൭൧..
അര്ഥഃ––ധര്മ അര്ഥാത് അപനാ സ്വഭാവ തഥാ ദസലക്ഷണസ്വരൂപമേം ജിസകാ വാസ നഹീം ഹൈ വഹ
ജീവ ദോഷോംകാ ആവാസ ഹൈ അഥവാ ജിസമേം ദോഷ രഹതേ ഹൈം വഹ ഇക്ഷുകേ ഫൂല സമാന ഹൈം, ജിസകേ ന തോ
കുഛ ഫല ഹീ ലഗതേ ഹൈം ഔര ന ഉനമേം ഗംധാദിക ഗുണ ഹീ പായേ ജാതേ ഹൈം. ഇസലിയേ ഐസാ മുനി തോ
നഗ്നരൂപ കരകേ നടശ്രമണ അര്ഥാത് നാചനേ വാലേ ഭാ ഡകേ സ്വാംഗ കേ സമാന ഹൈം.
ഭാവാര്ഥഃ––ജിസകേ ധര്മകീ വാസനാ നഹീം ഹൈ ഉസമേം ക്രോധാദിക ദോഷ ഹീ രഹതേ ഹൈം. യദി വഹ
മോക്ഷരൂപ ഫല നഹീം ലഗതേ ഹൈം. സമ്യഗ്ജ്ഞാനാദി ഗുണ ജിസമേം നഹീം ഹൈം വഹ നഗ്ന ഹോനേ പര ഭാ ഡ ജൈസാ
സ്വാംഗ ദീഖതാ ഹൈ. ഭാ ഡ ഭീ നാചേ തബ ശ്രൃങ്ഗാരാദിക കരകേ നാചേ തോ ശോഭാ പാവേ, നഗ്ന ഹോകര നാചേ
തബ ഹാസ്യ കോ പാവേ, വൈസേ ഹീ കേവല ദ്രവ്യനഗ്ന ഹാസ്യകാ സ്ഥാന ഹൈ.. ൭൧..
ആഗേ ഇസീ അര്ഥകേ സമര്ഥനരൂപ കഹതേ ഹൈം കി–––––ദ്രവ്യലിംഗീ ബോധി–സമാധി ജൈസീ
ണ ലഹംതി തേ സമാഹിം ബോഹിം ജിണസാസണേ വിമലേ.. ൭൨..
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേ ഈക്ഷുഫൂലസമാന നിഷ്ഫള–നിര്ഗുണീ, നടശ്രമണ ഛേ. ൭൧.
ജേ രാഗയുത ജിനഭാവനാവിരഹിത–ദരവനിര്ഗ്രംഥ ഛേ,
൧ ‘ഉച്ഛു’ പാഠാന്തര ‘ഇച്ഛു’
Page 200 of 394
PDF/HTML Page 224 of 418
single page version
ന ലഭംതേ തേ സമാധിം ബോധിം ജിനശാസനേ വിമലേ.. ൭൨..
അര്ഥഃ––ജോ മുനി രാഗ അര്ഥാത് അഭ്യംതര പരദ്രവ്യസേ പ്രീതി, വഹീ ഹുആ സംഗ അര്ഥാത് പരിഗ്രഹ
ഉസസേ യുക്ത ഹൈം ഔര ജിനഭാവനാ അര്ഥാത് ശുദ്ധസ്വരൂപകീ ഭാവനാസേ രഹിത ഹൈം വേ ദ്രവ്യനിര്ഗ്രംഥ ഹൈം തോ ഭീ
നിര്മല ജിനശാസന മേം ജോ സമാധി അര്ഥാത് ധര്മ–ശുക്ലധ്യാന ഔര ബോധി അര്ഥാത് സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–
ചാരിത്രസ്വരൂപ മോക്ഷമാര്ഗ കോ നഹീം പാതേ.
ഭാവാര്ഥഃ––ദ്രവ്യലിംഗീ അഭ്യന്തരകാ രാഗ നഹീം ഛോഡതാ ഹൈ, പരമാത്മാകാ ധ്യാന നഹീം കരതാ ഹൈ,
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി പഹിലേ മിഥ്യാത്വ ആദിക ദോഷ ഛോഡകര ഭാവസേ നഗ്ന ഹോ, പീഛേ ദ്രവ്യമുനി
പച്ഛാ ദവ്വേണ മുണീ പയഡദി ലിംഗം ജിണാണാഏ.. ൭൩..
പശ്ചാത് ദ്രവ്യേണമുനിഃ പ്രകട്യതി ലിംഗം ജിനാജ്ഞയാ.. ൭൩..
അര്ഥഃ––പഹിലേ മിഥ്യാത്വ ആദി ദോഷോംകോ ഛോഡകര ഔര ഭാവസേ അംതരംഗ നഗ്ന ഹോ, ഏകരൂപ
ശുദ്ധാത്മാകാ ശ്രദ്ധാന – ജ്ഞാന – ആചരണ കരേ, പീഛേ മുനി ദ്രവ്യസേ ബാഹ്യലിംഗ ജിന–ആജ്ഞാസേ പ്രകട
കരേ, യഹ മാര്ഗ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ഭാവ ശുദ്ധ ഹുഏ ബിനാ പഹിലേ ഹീ ദിഗമബരരൂപ ധാരണ കരലേ തോ പീഛേ ഭാവ ബിഗഡേ
ജിന ആജ്ഞാ യഹീ ഹൈ കി ഭാവ ശുദ്ധ കരകേ ബാഹ്യ മുനിപനാ പ്രകട കരോ..൭൩..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ശുദ്ധ ഭാവ ഹീ സ്വര്ഗ – മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ, മലിനഭാവ സംസാര കാ കാരണ
ഹൈഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൦൦] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 201 of 394
PDF/HTML Page 225 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൦൧
കമ്മമലമലിണചിത്തോ തിരിയാലയഭായണോ പാവോ.. ൭൪..
കര്മമലമലിനചിത്തഃ തിര്യംഗാലയഭാജനം പാപഃ.. ൭൪..
അര്ഥഃ––ഭാവ ഹീ സ്വര്ഗ – മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ, ഔര ഭാവ രഹിത ശ്രമണ പാപസ്വരൂപ ഹൈ,
തിര്യംചഗതികാ സ്ഥാന ഹൈ തഥാ കര്മമലസേ മലിന ചിത്തവാലാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ഭാവസേ ശുദ്ധ ഹൈ വഹ തോ സ്വര്ഗ–മോക്ഷകാ പാത്ര ഹൈ ഔര ഭാവേസ മലിന ഹൈ വഹ
ആഗേ ഫിര ഭാവകേ ഫലകാ മാഹാത്മ്യ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ചക്കഹരരായലച്ഛീ ലബ്ഭഇ ബോഹീ സുഭാവേണ.. ൭൫..
ചക്രധരരാജലക്ഷ്മീഃ ലഭ്യതേ ബോധിഃ സുഭാവേന.. ൭൫..
അര്ഥഃ––സുഭാവ അര്ഥാത് ഭലേ ഭാവസേ, മംദകഷായരൂപ വിശുദ്ധഭാവസേ, ചക്രവര്തീ ആദി
രാജാഓംകീ വിപുല അര്ഥാത് ബഡീ ലക്ഷ്മീ പാതാ ഹൈ. കൈസീ ഹൈ–––ഖചര (വിദ്യാധര), അമര (ദേവ)
ഭാവാര്ഥഃ––വിശുദ്ധ ഭാവോംകാ യഹ മാഹാത്മ്യ ഹൈ.. ൭൫..
ആഗേ ഭാവോംകേ ഭേദ കഹതേ ഹൈംഃ–––
പാപീ കരമമളമലിനമന, തിര്യംചഗതിനും പാത്ര ഛേ. ൭൪.
Page 202 of 394
PDF/HTML Page 226 of 418
single page version
അസുഹം ച അട്ടരഉദ്ദം സുഹ ധമ്മം ജിണവരിംദേഹിം.. ൭൬..
അശുഭശ്ച ആര്ത്തരൌദ്രം ശുഭഃ ധര്മ്യം ജിനവരേന്ദ്രൈഃ.. ൭൬..
അര്ഥഃ––ജിനവരദേവനേ ഭാവ തീന പ്രകാരകാ കഹാ ഹൈ––––൧ ശുഭ, ൨ അശുഭ ഔര ൩ ശുദ്ധ.
ആര്ത്ത ഔര രൌദ്ര യേ അശുഭ ധ്യാന ഹൈ തഥാ ധര്മധ്യാന ശുഭ ഹൈ.. ൭൬..
ഇദി ജിണവരേഹിം ഭണിയം ജം സേയം തം സമായരഹ.. ൭൭..
ഇതി ജിനവരൈഃ ഭണിതം യഃ ശ്രേയാന് തം സമാചര.. ൭൭..
അര്ഥഃ––ശുദ്ധ ഹൈ വഹ അപനാ ശുദ്ധസ്വഭാവ അപനേ ഹീ മേം ഇസപ്രകാര ജിനവരദേവനേ കഹാ ഹൈ, വഹ
ജാനകര ഇനമേം ജോ കല്യാണരൂപ ഹോ ഉസകോ അംഗീകാര കരോ.
ഇസപ്രകാര യഹ കഥംചിത് ഉപാദേയ ഹൈ ഇസസേ മംദകഷായരൂപ വിശുദ്ധി ഭാവകീ പ്രാപ്തി ഹൈ. ശുദ്ധ ഭാവ ഹൈ
വഹ സര്വഥാ ഉപാദേയ ഹൈ ക്യോംകി യഹ ആത്മാ കാ സ്വരൂപ ഹീ ഹൈ. ഇസപ്രകാര ഹേയ ജാനകര ത്യാഗ ഔര
ഗ്രഹണ കരനാ ചാഹിയേ, ഇസീലിയേ ഐസാ കഹാ ഹൈ കി ജോ കല്യാണകാരീ ഹോ വഹ അംഗീകാര കരനാ യഹ
ജിനദേവകാ ഉപദേശ ഹൈ.. ൭൭..
ത്യാം ‘അശുഭ’
ആത്മാ വിശുദ്ധ സ്വഭാവ ആത്മ മഹീം രഹേ തേ ‘ശുദ്ധ’ ഛേ;
Page 203 of 394
PDF/HTML Page 227 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൦൩
പാവഇ തിഹുവണസാരം ബോഹീ ജിണസാസണേ ജീവോ.. ൭൮..
ആപ്നോതി ത്രിഭുവനസാരം ബോധിം ജിനശാസനേ ജീവഃ.. ൭൮..
അര്ഥഃ––യഹ ജീവ ‘പ്രഗലിതമാനകഷായ’ അര്ഥാത് ജിസകാ മാനകഷായ പ്രകര്ഷതാസേ ഗല ഗയാ
ഹൈ, കിസീ പരദ്രവ്യസേ അഹംകാരരൂപ ഗര്വ നഹീം കരതാ ഹൈ ഔര ജിസകേ മിഥ്യാത്വകാ ഉദയരൂപ മോഹ ഭീ
നഷ്ട ഹോ ഗയാ ഹൈ ഇസീലിയേ ‘സമചിത്ത’ ഹൈ, പരദ്രവ്യമേം മമകാരരൂപ മിഥ്യാത്വ ഔര ഇഷ്ട–അനിഷ്ട
ബുദ്ധിരൂപ രാഗ–ദ്വേഷ ജിസകേ നഹീം ഹൈ, വഹ ജിനശാസനമേം തീന ഭുവനമേം സാര ഐസീ ബോധി അര്ഥാത്
രത്നത്രയാത്മക മോക്ഷമാര്ഗ കോ പാതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––മിഥ്യാത്വഭാവ ഔര കഷായഭാവ കാ സ്വരൂപ അന്യ മതോം മേം യഥാര്ഥ നഹീം ഹൈ. യഹ
മോക്ഷമാര്ഗ തീനലോക മേം സാര ജിനമത കേ സേവന ഹീ സേ പാതാ ഹൈ, അന്യത്ര നഹീം ഹൈ.
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജിനശാസനമേം ഐസാ മുനി ഹീ തീര്ഥംകര–പ്രകൃതി ബാ ധതാ ഹൈഃ–––
തിത്ഥയരണാമകമ്മം ബംധഇ അഇരേണ കാലേണ.. ൭൯..
തീര്ഥംകരനാമകര്മ, ബധ്നാതി അചിരേണ കാലേന.. ൭൯..
അര്ഥഃ––ജിസകാ ചിത്ത ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹൈ ഐസാ ശ്രമണ അര്ഥാത് മുനി ഹൈ യഹ സോലഹകാരണ ഭാവനാകോ ഭാകര ‘തീര്ഥംകര’ നാമ പ്രകൃതികോ ഥോഡേ ഹീ സമയമേം ബാ ധ ലേതാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേ ജീവ ത്രിഭുവനസാര ബോധി ലഹേ ജിനേശ്വരശാസനേ. ൭൮.
വിഷയേ വിരത മുനി സോള ഉത്തമ കാരണോനേ ഭാവീനേ,
Page 204 of 394
PDF/HTML Page 228 of 418
single page version
സഹിത] വിഷയോംസേ വിരക്തഭാവ ഹോകര സോലഹകാരണ ഭാവനാഭാവേ തോ അചിംത്യ ഹൈ മഹിമാ ജിസകീ ഐസീ തീനലോകസേ പൂജ്യ ‘തീര്ഥംകര’ നാമ പ്രകൃതികോ ബാ ധതാ ഹൈ ഔര ഉസകോ ഭോഗകര മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ. യേ സോലഹകാരണ ഭാവനാകേ നാമ ഹൈം, ൧– ദര്ശനവിശുദ്ധി, ൨– വിനയസംപന്നതാ, ൩– ശീലവ്രതേഷ്വനതിചാര, ൪– അഭീക്ഷ്ണജ്ഞാനോപയോഗ, ൫– സംവേഗ, ൬– ശക്തിതസ്ത്യാഗ, ൭– ശക്തിതസ്തപ, ൮–സാധുസമാധി, ൯– വൈയാവൃത്ത്യകരണ, ൧൦– അര്ഹദ്ഭക്തി, ൧൧– ആചാര്യഭക്തി, ൧൨– ബഹുശ്രുതഭക്തി, ൧൩– പ്രവചനഭക്തി, ൧൪– ആവശ്യകാപരിഹാണി, ൧൫– സന്മാര്ഗപ്രഭാവനാ, ൧൬– പ്രവചനവാത്സല്യ, ഇസപ്രകാര സോലഹകാരണ ഭാവനാ ഹൈം. ഇനകാ സ്വരൂപ തത്ത്വാര്ഥസൂത്രകീ ടീകാസേ ജാനിയേ. ഇനമേം സമ്യഗ്ദര്ശന പ്രധാന ഹൈ, യഹ ന ഹോ ഔര പന്ദ്രഹ ഭാവനാകാ വ്യവഹാര ഹോ തോ കാര്യകാരീ നഹീം ഔര യഹ ഹോ തോ പന്ദ്രഹ ഭാവനാ കാ കാര്യ യഹീ കര ലേ, ഇസപ്രകാര ജാനനാ ചാഹിയേ.. ൭൯.. ആഗേ ഭാവകീ വിശുദ്ധതാ നിമിത്ത ആചരണ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ധരഹി മണമത്തദുരിയം ണാണംകുസഏണ മുണിപവര.. ൮൦..
ധര മനോമത്തദുരിതം ജ്ഞാനാംകുശേന മുനിപ്രവര!.. ൮൦..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനിവര! മുനിയോംമേം ശ്രേഷ്ഠ! തൂ ബാരഹ പ്രകാര കേ തപകാ ആചരണ കര ഔര തേരഹ
പ്രകാര കീ ക്രിയാ മന–വചന–കായസേ ഭാ ഔര ജ്ഞാനരൂപ അംകുശസേ മനരൂപ മതവാലേ ഹാഥീകോ അപനേ
വശ മേം രഖ.
ഭാവാര്ഥഃ––യഹ മനരൂപ ഹാഥീ ബഹുത മദോന്മത ഹൈ, വഹ തപശ്ചരണ ക്രിയാദികസഹിത ജ്ഞാനരൂപ
അംകുശ ഹീ സേ വശ മേം ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ദേതേ ഹൈം, അന്യപ്രകാരസേ വശമേം നഹീം ഹോതാ ഹൈ. യേ ബാരഹ തപോം കേ നാമ ഹൈം ൧– അനശന, ൨– അവമൌദര്യ, ൩– വൃത്തിപരിസംഖ്യാന, ൪– രസപരിത്യാഗ, ൫–വിവിക്തശയ്യാസന, ൬– കായക്ലേശ യേ തോ ഛഹ പ്രകാര കേ ബാഹ്യ തപ ഹൈം, ഔര ൧– പ്രായശ്ചിത, ൨– വിനയ, ൩– വൈയാവൃത്ത, ൪–സ്വാധ്യായ ൫–വ്യുത്സര്ഗ ൬– ധ്യാന യേ ഛഹ പ്രകാര കേ അഭ്യംതര തപ ഹൈം, ഇനകാ സ്വരൂപ തത്ത്വാര്ഥസൂത്രകീ ടീകാസേ ജാനനാ ചാഹിയേ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൦൪] [അഷ്ടപാഹുഡ ഭാവാര്ഥഃ––യഹ ഭാവക മഹാത്മ്യ ഹേ, [സര്വജ്ഞ വീതരാഗ കഥിത തത്വജ്ഞാന സഹിത–സ്വസന്മുഖതാ
Page 205 of 394
PDF/HTML Page 229 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൦൫ തേരഹ ക്രിയാ ഇസപ്രകാര ഹൈം–––പ ച പരമേഷ്ഠീ കോ നമസ്കാര യേ പാ ച ക്രിയാ, ഛഹ ആവശ്യക ക്രിയാ, ആഗേ ദ്രവ്യ – ഭാവരൂപ സാമാന്യരൂപസേ ജിനലിംഗകാ സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈംഃ–––
ഭാവം ഭാവിയപുവ്വം ജിണലിംഗം ണിമ്മലം സുദ്ധം.. ൮൧..
ഭാവഭാവയിത്വാ പൂര്വം ജിനലിംഗം നിര്മലം ശുദ്ധമ്.. ൮൧..
അര്ഥഃ––നിര്മല ശുദ്ധ ജിനലിംഗ ഇസപ്രകാര ഹൈ––––ജഹാ പാ ച പ്രകാര കേ വസ്ത്ര കാ ത്യാഗ
ഹൈ, ഭൂമി പര ശയന ഹൈ, ദോ പ്രകാര കാ സംയമ ഹൈ, ഭിക്ഷാ ഭോജന ഹൈ, ഭാവിതപൂര്വ അര്ഥാത് പഹിലേ ശുദ്ധ
ആത്മാ കാ സ്വരൂപ പരദ്രവ്യ സേ ഭിന്ന സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രമയീ ഹുആ, ഉസേ ബാരമ്ബാര ഭാവനാ സേ
അനുഭവ കിയാ ഇസപ്രകാര ജിസമേം ഭാവ ഹൈ, ഐസാ നിര്മല അര്ഥാത് ബാഹ്യമലരഹിത ശുദ്ധ അര്ഥാത്
അന്തര്മലരഹിത ജിനലിംഗ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––യഹാ ലിംഗ ദ്രവ്യ–ഭാവസേ ദോ പ്രകാരകാ ഹൈ. ദ്രവ്യ തോ ബാഹ്യ ത്യാഗ അപേക്ഷാ ഹൈ
ബനാ, ൨– ബോംഡുജ അര്ഥാത് കപാസ സേ ബനാ, ൩– രോമജ അര്ഥാത് ഊന സേ ബനാ, ൪– ബല്കലജ അര്ഥാത്
വൃക്ഷ കീ ഛാല സേ ബനാ, ൫– ചര്മജ അര്ഥാത് മൃഗ ആദികകേ ചര്മസേ ബനാ, ഇസപ്രകാര പാ ച പ്രകാര
കഹേ. ഇസപ്രകാര നഹീം ജാനനാ കി ഇനകേ സിവായ ഔര വസ്ത്ര ഗ്രാഹ്യ ഹൈം – യേ തോ ഉപലക്ഷണ മാത്ര കഹേം
ഹൈം, ഇസലിയേ സബഹീ വസ്ത്രമാത്ര കാ ത്യാഗ ജാനനാ.
ഭൂമി പര സോനാ, ബൈഠനാ ഇസമേം കാഷ്ഠ – തൃണ ഭീ ഗിന ലേനാ. ഇന്ദ്രിയ ഔര മന കോ വശ മേം
കരനാ, ഛഹകായ ജീവോംകീ രക്ഷാ കരനാ–––ഇസപ്രകാര ദോ പ്രകാരകാ സംയമ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧നിഷിധിക്രിയാ ഔര ൨ആസികാക്രിയാ. ഇസപ്രകാര ഭാവ ശുദ്ധ ഹോനേകേ കാരണ കഹേ..൮൦..
൧ നിഷിധികാ–––ജിനമംദിര മേം പ്രവേശ കരതേ ഹീ ഗൃഹസ്ഥ യാ വ്യംതരാദിദേവ കോഈ ഉപസിഥത ഹൈ–––ഐസാ മാനകര ആജ്ഞാര്ഥ ‘നിഃസഹീ’ ശബ്ദ
തീന ബാര ബോലനേ മേം ആതാ ഹൈ, അഥവാ സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രമേം സ്ഥിര രഹനാ ‘നിഃസഹീ’ ഹൈ.
൨ ധര്മസ്ഥാന സേ ബാഹര നികലതേ സമയ വിനയസഹ ത്രിയാദി കീ ആജ്ഞാ മാംഗനേ കേ അര്ഥ മേം ‘ആസികാ’ ശബ്ദ ബോലേ, അഥവാ പാപക്രിയാ സേ
മനമോഡനാ ‘ആസികാ’ ഹൈ.
Page 206 of 394
PDF/HTML Page 230 of 418
single page version
ഭിക്ഷാ–ഭോജന കരനാ ജിസമേം കൃത, കാരിത, അനുമോദനാ കാ ദോഷ ന ലഗേ – ഛയാലിസ ദോഷ ടലേ, –ബത്തീസ അംതരായ ടലേ ഐസീ വിധികേ അനുസാര ആഹാര കരേ. ഇസപ്രകാര തോ ബാഹ്യലിംഗ ഹൈ ഔര പഹിലേ കഹാ വൈസേ ഹോ വ ‘ഭാവലിംഗ’ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ദോ പ്രകാരകാ ശുദ്ധ ജിനലിംഗ കഹാ ഹൈ, അന്യ പ്രകാര ശ്വേതാമ്ബരാദിക കഹതേ ഹൈഹ വഹ ജിനലിംഗ നഹീം ഹൈ.. ൮൧.. ആഗേ ജിനധര്മ കീ മഹിമാ കഹതേ ഹൈംഃ––––
തഹ ധമ്മാണം പവരം ജിണധമ്മം ഭാവിഭവമഹണം.. ൮൨..
തഥാ ധര്മാണാം പ്രവരം ജിനധര്മം ഭാവിഭവമഥനമ്.. ൮൨..
അര്ഥഃ––ജൈസേ രത്നോം മേം പ്രവര (ശ്രേഷ്ഠ) ഉത്തമ വജ്ര (ഹീരാ) ഹൈ ഔര ജൈസേ തരുഗണ (ബഡേ വൃക്ഷ)
ഭാവാര്ഥഃ––‘ധര്മ’ ഐസാ സാമാന്യ നാമ തോ ലോക മേം പ്രസിദ്ധ ഹൈ ഔര ലോക അനേക പ്രകാര സേ
കരാനേവാലാ ജിനധര്മ ഹീ ഹൈ, അന്യ സബ സംസാര കേ കാരണ ഹൈ. വേ ക്രിയാകാംഡാദിക സംസാര ഹീ മേം
രഖതേ ഹൈം , കദാചിത് സംസാര കേ ഭോഗോംകീ പ്രാപ്തി കരാതേ ഹൈം തോ ഭീ ഫിര ഭോഗോം മേം ലീന ഹോതാ ഹൈ,
തബ ഏകേന്ദ്രിയാദി പര്യായ പാതാ ഹൈ തഥാ നരക കോ പാതാ ഹൈ. ഐസേ അന്യ ധര്മ നാമമാത്ര ഹൈം, ഇസലിയേ
ഉത്തമ ജിനധര്മ ഹീ ജാനനാ.. ൮൨..
ആഗേ ശിഷ്യ പൂഛതാ ഹൈ കി ജിനധര്മ കോ ഉത്തമ കഹാ, തോ ധര്മകാ ക്യാ സ്വരൂപ ഹൈ? ഉസകാ
സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈം കി ‘ധര്മ’ ഇസപ്രകാര ഹൈഃ––––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൦൬] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 207 of 394
PDF/HTML Page 231 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൦൭
മോഹക്ഖോഹവിഹീണോ പരിണാമോ അപ്പണോ ധമ്മോ.. ൮൩..
മോഹക്ഷോഭവിഹീനഃ പരിണാമഃ ആത്മനഃ ധര്മഃ.. ൮൩..
അര്ഥഃ––ജിനശാസന മേം ജിനേന്ദ്ര ദേവനേ ഇസപ്രകാര കഹാ ഹൈ കി–––പൂജാ ആദിക മേം ഔര
വ്രത സഹിത ഹോനാ ഹൈ വഹ തോ ‘പുണ്യ’ ഹീ ഹൈ തഥാ മോഹ കേ ക്ഷോഭ സേ രഹിത ജോ ആത്മാകാ പരിണാമ
വഹ ‘ധര്മ’ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ലൌകിക ജന തഥാ അന്യമതീ കഈ കഹതേ ഹൈം കി പൂജാ ആദിക ശുഭ ക്രിയാഓം മേം
ഇസപ്രകാര കഹാ ഹൈ കി ––– പൂജാദിക മേം ഔര വ്രത സഹിത ഹോനാ ഹൈ വഹ തോ ‘പുണ്യ’ ഹൈ, ഇസമേം
പൂജാ ഔര ആദി ശബ്ദ സേ ഭക്തി, വംദനാ, വൈയാവൃത്യ ആദിക സമഝനാ, യഹ തോ ദേവ – ഗുരു –
ശാസ്ത്ര കേ ലിയേ ഹോതാ ഹൈ ഓര ഉപവാസ ആദിക വ്രത ഹൈം വഹ ശുഭ ക്രിയാ ഹൈ, ഇനമേം ആത്മാ കാ രാഗ
സഹിത ശുഭ പരിണാമ ഹൈ ഉസസേ പുണ്യകര്മ ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഇനകോ പുണ്യ കഹതേ ഹൈം. ഇസകാ ഫല
സ്വര്ഗാദിക ഭോഗോം കീ പ്രാപ്തി ഹൈ.
മോഹകേ ക്ഷോഭസേ രഹിത ആത്മാകേ പരിണാമ ധര്മ സമഝിയേ. മിഥ്യാത്വ തോ അതത്ത്വാര്ഥ ശ്രദ്ധാന ഹൈ,
ഹാസ്യ, രതി യേ ചാര തഥാ പുരുഷ, സത്രീ, നപുംസക യേ തീന വികാര, ഐസീ സാത പ്രകൃതി രാഗരൂപ ഹൈം.
ഇനകേ നിമിത്ത സേ ആത്മാ കാ ജ്ഞാന–ദര്ശനസ്വഭാവ വികാരസഹിത, ക്ഷോഭരൂപ ചലാചല, വ്യാകുല ഹോതാ
ഹൈ ഇസലിയേ ഇന വികാരോം സേ രഹിത ഹോ തബ ശുദ്ധദര്ശനജ്ഞാനരൂപ നിശ്ചയ ഹോ വഹ ആത്മാ കാ ‘ധര്മ’
ഹൈ. ഇസ ധര്മ സേ ആത്മാകേ ആഗാമീ കര്മ കാ ആസ്രവ രുകകര സംവര ഹോതാ ഹൈ ഔര പഹിലേ ബ ധേ ഹുഏ
കര്മോം കീ നിര്ജരാ ഹോതീ ഹൈ. സംപൂര്ണ നിര്ജരാ ഹോ ജായ തബ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ തഥാ ഏകദേശ മോഹ കേ ക്ഷോഭ
കീ ഹാനി ഹോതീ ഹൈ ഇസലിയേ ശുഭ പരിണാമോംകോ ഭീ ഉപചാര സേ ധര്മ കഹതേ ഹൈം ഔര ജോ കേവല ശുഭ
പരിണാമ ഹീ കോ ധര്മ മാനകര സംതുഷ്ട ഹൈം ഉനകീ ധര്മകീ പ്രാപ്തി നഹീം ഹൈ, യഹ ജിനമതകാ ഉപദേശ
ഹൈ.. ൮൩..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ‘പുണ്യ’ ഹീ കോ ‘ധര്മ’ ജാനകര ശ്രദ്ധാന കരതാ ഹൈ ഉസകേ കേവല
ഭോഗ കാ നിമിത്ത ഹൈ, കര്മക്ഷയ കാ നിമിത്ത നഹീം ഹൈഃ––––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 208 of 394
PDF/HTML Page 232 of 418
single page version
പുണ്ണം ഭോയണിമിത്തം ണ ഹു സോ കമ്മക്ഖയണിമിത്തം.. ൮൪..
പുണ്യം ഭോഗനിമിത്തം ന ഹി തത് കര്മക്ഷയനിമിത്തമ്.. ൮൪..
അര്ഥഃ––ജോ പുരുഷ പുണ്യ കോ ധര്മ ജാനകര ധദ്ധാന കരതേ ഹൈം, പ്രതീത കരതേ ഹൈം, രൂചി കരതേ
ഹൈം ഔര സ്പര്ശ കരതേ ഹൈം ഉനകേ ‘പുണ്യ’ ഭോഗകാ നിമിത്ത ഹൈ. ഇസസേ സ്വര്ഗാദിക ഭോഗ പാതാ ഹൈ ഔര
വഹ പുണ്യ കര്മ കേ ക്ഷയ കാ നിമിത്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ, യഹ പഗട ജാനനാ ചാഹിയേ.
ഭാവാര്ഥഃ––ശുഭ ക്രിയാരൂപ പുണ്യകോ ധര്മ ജാനകര ഇസകാ ശ്രദ്ധാന, ജ്ഞാന, ആചരണ കരതാ ഹൈ
ക്ഷയ രൂപ സംവര, നിര്ജരാ, മോക്ഷ നഹീം ഹോതാ ഹൈ.. ൮൪..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ––– ജോ ആത്മാ കാ സ്വഭാവരൂപ ധര്മ ഹൈ വഹ ഹീ മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ
സംസാരതരണഹേദൂ ധമ്മോ ത്തി ജിണേഹിം ണിദ്ദിട്ഠം.. ൮൫..
സംസാരതരണഹേതുഃ ധര്മ ഇതി ജിനൈഃ നിര്ദിഷ്ടമ്.. ൮൫..
അര്ഥഃ––യദി ആത്മാ രാഗാദിക സമസ്ത ദോഷോംസേ രഹിത ഹോകര ആത്മാ ഹീ മേം രത ഹോ ജായ തോ
ഐസേ ധര്മ കോ ജിനേശ്വരദേവ നേ സംസാരസമുദ്ര സേ തരനേ കാ കാരണ കഹാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജോ പഹിലേ കഹാ ഥാ കി മോഹകേ ക്ഷോഭസേ രഹിത ആത്മാകാ പരിണാമ ഹൈ സോ ധര്മ
ഹൈ, സോ ഐസാ ധര്മ ഹീ സംസാര സേ പാര കേ മോക്ഷകാ കാരണ ഭഗവാനനേ കഹാ ഹൈ, യഹ നിയമ ഹൈ.. ൮൫.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേ ഭോഗ കേരൂം നിമിത്ത ഛേ, ന നിമിത്ത കര്മക്ഷയ തണും. ൮൪.
രാഗാദി ദോഷ സമസ്ത ഛോഡീ ആതമാ നിജരത രഹേ
൨൦൮] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 209 of 394
PDF/HTML Page 233 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൦൯
ആഗേ ഇസീ അര്ഥ കോ ദൃഢ കരനേ കേ ലിയേ കഹതേ ഹൈം കി––– ജോ ആത്മാ കേ ലിയേ ഇഷ്ട നഹീം കരതാ ഹൈ ഔര സമസ്ത പുണ്യകാ ആചരണ കരതാ ഹൈ തോ ഭീ സിദ്ധി കോ നഹീം പാതാ ഹൈഃ––
തഹ വിണ പാവദി സിദ്ധിം സംസാരത്ഥോ പുണോ ഭണിദോ.. ൮൬..
തഥാപി ന പ്രാപ്നോതി സിദ്ധിം സംസാരസ്ഥഃ പുനഃ ഭണിതഃ.. ൮൬..
അര്ഥഃ––അഥവാ ജോ പുരുഷ ആത്മാകാ ഇഷ്ട നഹീം കരതാ ഹൈ, ഉസകാ സ്വരൂപ നഹീം ജാനതാ ഹൈ,
അംഗീകാര നഹീം കരതാ ഹൈ ഔര സബ പ്രകാരകേ സമസ്ത പുണ്യകോ കരതാ ഹൈ, തോ ഭീ സിദ്ധി (മോക്ഷ) കോ
ഭാവാര്ഥഃ––ആത്മിക ധര്മ ധാരണ കിയേ ബിനാ സബ പ്രകാരകേ പുണ്യ കാ ആചരണ കരേ തോ ഭീ
ആസക്ത ഹോകര രഹേ, വഹാ സേ ചയ ഏകേന്ദ്രിയാദിക ഹോകര സംസാര ഹീ മേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ.. ൮൬..
ആഗേ, ഇസ കാരണസേ ആത്മാ ഹീ കാ ശ്രദ്ധാന കരോ, പ്രയത്നപൂര്വക ജാനോ, മോക്ഷ പ്രാപ്ത കരോ,
ജേണ യ ലഹേഹ മോക്ഖം തം ജാണിജ്ജഹ പയത്തേണ.. ൮൭..
യേന ച ലഭധ്വം മോക്ഷം തം ജാനീത പ്രയത്നേന.. ൮൭..
അര്ഥഃ––പഹിലേ കഹാ ഥാ കി ആത്മാ കാ ധര്മ തോ മോക്ഷ ഹൈ, ഉസീ കാരണ സേ കഹതേ ഹൈം ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തോപണ ലഹേ നഹി സിദ്ധിനേ, ഭവമാം ഭമേ–ആഗമ കഹേ. ൮൬.
ആ കാരണേ തേ ആത്മനീ ത്രിവിധേ തമേ ശ്രദ്ധാ കരോ,
Page 210 of 394
PDF/HTML Page 234 of 418
single page version
കി––––ഹേ ഭവ്യജീവോം! തുമ ഉസ ആത്മാ കോ പ്രയത്നപൂര്വക സബ പ്രകാര കേ ഉദ്യമ കരകേ യഥാര്ഥ ജാനോ, ഉസ ആത്മാ കാ ശ്രദ്ധാന കരോ, പ്രതീതി കരോ, ആചരണ കരോ. മന–വചന–കായ സേ ഐസേ കരോ ജിസസേ മോക്ഷ പാവോ. ഭാവാര്ഥഃ––ജിസകോ ജാനനേ ഔര ശ്രദ്ധാന കരനേ സേ മോക്ഷ ഹോ ഉസീകോ ജാനനാ ഔര ശ്രദ്ധാന കരനാ മോക്ഷ പ്രാപ്തി കരാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ആത്മാകോ ജാനനേ കാ കാര്യ സബ പ്രകാരകേ ഉദ്യമ പൂര്വക കരനാ ചാഹിയേ, ഇസീ സേ മോക്ഷ കീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ, ഇസലിയേ ഭവ്യജീവോം കോ യഹീ ഉപദേശ ഹൈ.. ൮൭.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ബാഹ്യ–––ഹിംസാദിക ക്രിയാ കേ ബിനാ ഹീ അശുദ്ധ ഭാവസേ തംദുല മത്സ്യതുല്യ ജീവ ഭീ സാതവേം നരക കോ ഗയാ, തബ അന്യ ബഡേ ജീവോം കീ ക്യാ കഥാ?
ഇയ ണാഉം അപ്പാണം ഭാവഹ ജിണഭാവണം ണിച്ചം.. ൮൮..
ഇതി ജ്ഞാത്വാ ആത്മാനം ഭാവയ ജിനഭാവനാം നിത്യമ്.. ൮൮..
അര്ഥഃ––ഹേ ഭവ്യജീവ! തൂ ദേഖ, ശാലസിക്ഥ (തന്ദുല നാമകാ മത്സ്യ) വഹ ഭീ അശുദ്ധ
ഭാവാര്ഥഃ––അശുദ്ധഭാവ കേ മഹാത്മ്യ സേ തന്ദുല മത്സ്യ ജൈസാ അല്പജീവ ഭീ സാതവേം നരക കോ
ശുദ്ധ ഹോനേ പര അപനേ ഔര ദൂസരേ കേ സ്വരൂപ കാ ജാനനാ ഹോതാ ഹൈ. അപനേ ഔര ദൂസരേ കേ സ്വരൂപ കാ
ജ്ഞാന ജിനദേവ കീ ആജ്ഞാ കീ ഭാവനാ നിരന്തര ഭാനേ സേ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജിനദേവ കീ ആജ്ഞാ കീ
ഭാവനാ നിരന്തര കരനാ യോഗ്യ ഹൈ.
തന്ദുല മത്സ്യ കീ കഥാ ഐസേ ഹൈ––––കാകന്ദീപുരീ കാ രാജാ സൂരസേന ഥാ വഹ മാംസഭക്ഷീഹോ
ഗയാ. അത്യന്ത ലോലുപീ, മാംസ ഭക്ഷണകാ അഭിപ്രായ രഖതാ ഥാ. ഉസകേ ‘പിതൃപ്രിയ’ നാമകാ രസോഈദാര ഥാ. വഹ അനേക ജീവോം കാ മാംസ നിരന്തര ഭക്ഷണ കരതാ ഥാ. ഉസകോ സര്പ ഡസ ഗയാ തോ മരകര സ്വയംഭൂരമണ സമുദ്ര മേം മഹാമത്സ്യ ഹോ ഗയാ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേഥീ നിജാത്മാ ജാണീ നിത്യ തും ഭാവ രേ! ജിനഭാവനാ. ൮൮.
൨൧൦] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 211 of 394
PDF/HTML Page 235 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൧൧ രാജാ സൂരസേന ഭീ മര കര വഹാ ഹീ ഉസീ മഹാമത്സ്യ കേ കാന മേം തംദുല മത്സ്യ ഹോ ഗയാ. വഹാ മഹാമത്സ്യ മുഖമേം അനേക ജീവ ആവേം, ബാഹര നികല ജാവേം, തബ തംദുല മത്സ്യ ഉനകോ ദേഖകര വിചാര കരേ കി യഹ മഹാമത്സ്യ അഭാഗാ ഹൈ ജോ മു ഹ മേം ആയേ ഹുഏ ജീവോം കോ ഖാതാ നഹീം ഹൈ. യദി മേരാ ശരീര ഇതനാ ബഡാ ഹോതാ തോ ഇസ സമുദ്ര കേ സബ ജീവോം കോ ഖാ ജാതാ. ഐസേ ഭാവോംകേ പാപസേ ജീവോം കോ ഖായേ ബിനാ ഹീ സാതവേം നരകമേം ഗയാ ഔര മഹാമത്സ്യ തോ ഖാനേവാലാ ഥാ സോ വഹ തോ നരക മേം ജായ ഹീ ജായ. ഇസലിയേ അശുദ്ധഭാവ സഹിത ബാഹ്യ പാപ കരനാ തോ നരക കാ കാരണ ഹൈ ഹീ, പരന്തു ബാഹ്യ ഹിംസാദിക പാപകേ കിയേ ബിനാ കേവല അശുദ്ധഭാവ ഭീ ഉസീകേ സമാന ഹൈ, ഇസലിയേ ഭാവോംമേം അശുഭ ധ്യാന ഛോഡകര ശുഭ ധ്യാന കരനാ യോഗ്യ ഹൈ. യഹാ ഐസാ ഭീ ജാനനാ കി പഹിലേ രാജ പായാ ഥാ സോ പഹിലേ പുണ്യ കിയാ ഥാ ഉസകാ ഫല ഥാ,പീഛേ കുഭാവ ഹുഏ തബ നരക ഗയാ ഇസലിയേ ആത്മജ്ഞാന കേ ബിനാ കേവല പുണ്യ ഹീ മോക്ഷ കാ സാധന നഹീം ഹൈ.. ൮൮.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ഭാവരഹിത കേ ബാഹ്യ പരിഗ്രഹകാ ത്യാഗാദി സബ നിഷ്പ്രയോജന ഹൈഃ–––
സയലോ ണാണജ്ഝയണോ ണിരത്ഥഓ ഭാവരഹിയാണം.. ൮൯..
സകലം ജ്ഞാനാധ്യയനം നിരര്ഥകം ഭാവരഹിതാനാമ്ര്.. ൮൯..
അര്ഥഃ––ജോ പുരുഷ ഭാവ രഹിത ഹൈം, ശുദ്ധ ആത്മാകീ ഭാവനാസേ രഹിത ഹൈം ഔര ബാഹ്യ ആചരണസേ
സന്തുഷ്ട ഹൈം, ഉനകേ ബാഹ്യ പരിഗ്രഹകാ ത്യാഗ ഹൈ വഹ നിരര്ഥക ഹൈ. ഗിരി (പര്വത), ദരീ (പര്വത കീ
ഭാവാര്ഥഃ––ബാഹ്യ ക്രിയാകാ ഫല ആത്നജ്ഞാന സഹിത ഹോ തോ സഫല ഹോ, അന്യായ സബ നിരര്ഥക
ഹൈ. പുണ്യകാ ഫല ഹോ തോ ഭീ സംസാരകാ ഹീ കാരണ ഹൈ, മോക്ഷഫല നഹീം ഹൈ.. ൮൯.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 212 of 394
PDF/HTML Page 236 of 418
single page version
ബിനാ ബാഹ്യ ഭേഷകാ ആഡമ്ബര മത കരോഃ–––
മാ ജണരംജണകരണം ബാഹിരവയവേസ തം കുണസു.. ൯൦..
മാ ജനരംജനകരണം ബഹിര്വ്രതവേഷ ത്വംകാര്ഷീഃ.. ൯൦..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ ഇന്ദ്രിയോംകീ സേനാ ഹൈ ഉസകാ ഭംജന കര, വിഷയോംമേം മത രമ, മനരൂപ
ബംദര കോ പ്രയത്നപൂര്വക ബഡാ ഉദ്യമ കരകേ ഭംജന കര, വശീഭൂത കര ഔര ബാഹ്യവ്രത കാ ഭേഷ ലോകമേം
രംജന കരനേ വാലാ മത ധാരണ കര.
ഭാവാര്ഥഃ––ബാഹ്യ മുനികാ ഭേഷ ലോകകാ രംജന കരനേ വാലാ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ;
ബാഹ്യ യത്ന കരേ തോ ശ്രേഷ്ഠ ഹൈ. ഇന്ദ്രിയ ഔര മന കോ വശ മേം കിയേ ബിനാ കേവല ലോകരംജനമാത്ര ഭേഷ
ധാരണ കരനേ സേ കുഛ പരമാര്ഥ സിദ്ധി നഹീം ഹൈ.. ൯൦..
ആഗേ ഫിര ഉപദേശ കഹതേ ഹൈംഃ––
ചേഇയപവയണഗുരുണം കരേഹി ഭത്തിം ജിണാണാഏ.. ൯൧..
ചൈത്യപ്രവചനഗുരുണാം കുരു ഭക്തിം ജിനാജ്ഞയാ.. ൯൧..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ നവ ജോ ഹാസ്യ, രതി, അരതി, ശോക, ഭയ, ജുഗുപ്സാ, സ്ത്രീവേദ, പുരുഷവേദ, നപുംസകവേദ–––––യേ നോ കഷായവര്ഗ തഥ മിഥ്യാത്വ ഇനകോ ഭാവശുദ്ധി ദ്വാരാ ഛോഡ ഔര നിആജ്ഞാ സേ ചൈത്യ, പ്രവചന, ഗുരു ഇനകീ ഭക്തി കര.. ൯൧.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
നഹി കര തും ജനരംജനകരണ ബഹിരംഗ–വ്രതവേശീ ബനീ. ൯൦.
മിഥ്യാത്വ നേ നവ നോകഷായ തും ഛോഡ ഭാവവിശുദ്ധിഥീ;
൨൧൨] [അഷ്ടപാഹുഡ ആഗേ ഉപദേശ കരതേ ഹൈം കി ഭാവശുദ്ധി കേ ലിയേ ഇന്ദ്രിയാദിക കോ വശ കരോ, ഭാവശുദ്ധികേ
Page 213 of 394
PDF/HTML Page 237 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൧൩
ആഗേ ഫിര കഹതേ ഹൈംഃ––
ഭാവഹി അണുദിണു അതുലം വിസുദ്ധ ഭാവേണ സുയണാണം.. ൯൨..
ഭാവയ അനുദിനം അതുലം വിശുദ്ധഭാവേന ശ്രുതജ്ഞാനമ്.. ൯൨..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ ജിസ ശ്രുതജ്ഞാനകോ തീര്ഥംകര ഭഗവാനനേ കഹാ ഔര ഗണധര ദേവോംനേ ഗൂംഥാ
അര്ഥാത് ശാസ്ത്രരൂപ രചനാ കീ ഉസകീ സമ്യക് പ്രകാര ഭാവ ശുദ്ധ കര നിരന്തര ഭാവനാ കര. കൈസാ ഹൈ
വഹ ശ്രുതജ്ഞാന? അതുല ഹൈ, ഇസകേ ബരാബര അന്യ മതകാ കഹാ ഹുആ ശ്രുതജ്ഞാന നഹീം ഹൈ.. ൯൨..
ഐസാ കരനേ സേ ക്യാ ഹോതാ ഹൈ്ര സോ കഹതേ ഹൈംഃ–––
അര്ഥഃ––പൂര്വോക്ത പ്രകാര ഭാവ ശുദ്ധ കരനേ പര ജ്ഞാനരൂപ ജലകോ പീകര സിദ്ധ ഹോതേ ഹൈം. കൈസേ ഹൈം സിദ്ധ? നിര്മഥ്യ അര്ഥാത് മഥാ ന ജാവേ ഐസേ തൃഷാദാഹ ശോഷ സേ രഹിത ഹൈം, ഇസ പ്രകാര സിദ്ധ ഹോതേ ഹൈ; ജ്ഞാനരൂപ ജല പീനേ കാ യഹ ഫല ഹൈ. സിദ്ധ ശിവാലയ അര്ഥാത് മുക്തിരൂപ മഹലമേം രഹനേവാലേ ഹൈം, ലോകകേ ശിഖര പര ജിനകാ വാസ ഹൈ. ഇസീലിയേ കൈസേ ഹൈം? തീന ഭുവനകേ ചുഡാമണി ഹൈം, മുകുടമണി ഹൈം തഥാ തീന ഭുവന മേം ഐസാ സുഖ നഹീം ഹൈ, ഐസേ പരമാനംദ അവിനാശീ സുഖകോ വേ ഭോഗതേ ഹൈം. ഇസപ്രകാര വേ തീന ഭുവന കേ മുകുടമണി ഹൈം. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
പ്രതിദിന തും ഭാവ വിശുദ്ധഭാവേ തേ അതുല ശ്രുതജ്ഞാനനേ. ൯൨.
൧ പാഠാന്തരഃ– പാഊണ. ൨ പാഠാന്തരഃ– പ്രാപ്യ.
Page 214 of 394
PDF/HTML Page 238 of 418
single page version
ഇസലിയേ ഐസേ കഹാ ഹൈ കി പരമാനന്ദരൂപ സിദ്ധ ഹോതേ ഹൈം.. ൯൩..
ആഗേ ഭാവ ശുദ്ധി കേ ലിയേ ഫിര ഉപദേശ കരതേ ഹൈംഃ–––
സുത്തേണ അപ്പമത്തോ സംജമഘാദം പമോത്തൂണ.. ൯൪..
സൂത്രേണ അപ്രമത്തഃ സംയമഘാതം പ്രമുച്യ.. ൯൪..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ ദസ ദസ ദോ അര്ഥാത് ബാഈസ ജോ സുപരീഷഹ അര്ഥാതാതിശയ കര സഹനേ
യോഗ്യ കോ സൂത്രേണ അര്ഥാത് ജൈസേ ജിനവചനമേം കഹേ ഹൈം ഉസീ രീതി സേ നിഃപ്രമാദീ ഹോകര സംയമകാ ഘാത
ദൂരകര ഔര അപനീ കായസേ സദാകാല നിരംതര സഹന കര.
ഭവാര്ഥഃ––ജൈസേ സംയമ ന ബിഗഡേ ഔര പ്രമാദകാ നിവാരണ ഹോ വൈസേ നിരന്തര മുനി ക്ഷുധാ, തൃഷാ ആദിക ബാഈസ പരീഷഹ സഹന കരേ. ഇനകോ സഹന കരനേകാ പ്രയോജന സൂത്രമേം ഐസാ കഹാ ഹൈ കി––– ഇനകേ സഹന കരനേ സേ കര്മ കീ നിര്ജരാ ഹോതീ ഹൈ ഔര സംയമ കേ മാര്ഗ സേ ഛൂടനാ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, പരിണാമ ദൃഢ ഹോതേ ഹൈം.. ൯൪.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി–––ജോ പരീഷഹ സഹനേമേം ദൃഢ ഹോതാ ഹൈ വഹ ഉപസര്ഗ ആനേ പര ഭീ ദൃഢ രഹതാ ഹൈ, ച്യുത നഹീം ഹോതാ, ഉസകാ ദൃഷ്ടാംത കഹതേ ഹൈംഃ––––
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
അപ്രമത്ത രഹീ, സൂത്രാനുസാര, നിവാരീ സംയമഘാതനേ. ൯൪.
പഥ്ഥര രഹ്യോ ചിര പാണീമാം ഭേദായ നഹി പാണീ വഡേ,
൨൧൪] [അഷ്ടപാഹുഡ ഭാവാര്ഥഃ––ശുദ്ധ ഭാവ കരകേ ജ്ഞാനരൂപ ജല പീനേ പര തൃഷാദാഹ ശോഷ മിട ജാതാ ഹൈ,
൧ ‘മുദകേണ’ പാഠാന്തര ‘മുദഏണ’.
Page 215 of 394
PDF/HTML Page 239 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൧൫
തഥാ സാധുരപി ന ഭിദ്യതേ ഉപസര്ഗ പരീഷഹേഭ്യഃ.. ൯൫..
അര്ഥഃ––ജൈസേ പാഷാണ ജലമേം ബഹുത കാലതക രഹനേ പര ഭീ ഭേദകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ വൈസേ
ഹീ സാധു ഉപസര്ഗ – പരീഷഹോംസേ നഹീം ഭിദതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––പാഷാണ ഐസാ കഠോര ഹോതാ ഹൈ കി യദി വഹ ജലമേം ബഹുത സമയ തക രഹേ തോ ഭീ ഉസമേം ജല പ്രവേശ നഹീം കരതാ ഹൈ, വൈസേ ഹീ സാധുകേ പരിണാമ ഭീ ഐസേ ദൃഢ ഹോതേ ഹൈം കി––ഉപസര്ഗ – പരീഷഹ ആനേ പര ഭീ സംയമകേ പരിണാമ സേ ച്യുത നഹീം ഹോതാ ഹൈ ഔര പഹിലേ കഹാ ജോ സംയമ കാ ഘാത ജൈസേ ന ഹോ വൈസേ പരീഷഹ സഹേ. യദി കദാചിത് സംയമകാ ഘാത ഹോതാ ജാനേ തോ ജൈസേ ഘാത ന ഹോ വൈസേ കരേ.. ൯൫.. ആഗേ, പരീഷഹ ആനേ പര ഭാവ ശുദ്ധ രഹേ ഐസാ ഉപായ കഹതേ ഹൈംഃ––
ഭാവരഹിഏണ കിം പുണ ബാഹിരലിംഗേണ കായവ്വം.. ൯൬..
ഭാവരഹിതേന കിം പുനഃ ബാഹ്യലിംഗേന കര്ത്തവ്യമ്.. ൯൬..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ അനുപ്രേക്ഷാ അര്ഥാത് അനിത്യ ആദി ബാരഹ അനുപ്രേക്ഷാ ഹൈം ഉനകീ ഭാവനാ കര ഔര അപര അര്ഥാത് അന്യ പാ ച മഹാവ്രതോം കീ പച്ചീസ ഭാവനാ കഹീ ഹൈ ഉനകീ ഭാവനാ കര, ഭാവരഹിത ജോ ബാഹ്യലിംഗ ഹൈ ഉസസേ ക്യാ കര്ത്തവ്യ ഹൈ? അര്ഥാത് കുഛ ഭീ നഹീം. ഭാവാര്ഥഃ––കഷ്ട ആനേ പര ബാരഹ അനുപ്രേക്ഷാഓംകാ ചിന്തന കരനാ യോഗ്യ ഹൈ. ഇനകേ നാമ യേ ഹൈം–––൧ അനിത്യ, ൨ അശരണ, ൩ സംസാര, ൪ ഏകത്വ, ൫ അന്യത്വ, ൬ അശുചിത്വ, ൭ ആസ്രവ, ൮ സംവര, ൯ നിര്ജരാ, ൧൦ ലോക, ൧൧ ബോധിദുര്ലഭ, ൧൨ ധര്മ––––ഇനകാ ഔര പച്ചത്സ ഭാവനാഓംകാ ഭാനാ ബഡാ ഉപായ ഹൈ. ഇനകാ ബാരമ്ബാര വിന്തന കരനേ സേ കഷ്ട മേം പരിണാമ ബിഗഡതേ നഹീം ഹൈം, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൯൬..
ആഗേ ഫിര ഭാവ ശുദ്ധ രഖനേ കോ ജ്ഞാനകാ അഭ്യാസ കരതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 216 of 394
PDF/HTML Page 240 of 418
single page version
ജീവസമാസാഇം മുണീ ചഉദസഗുണഠാണണാമാഇം.. ൯൭..
ജീവസമാസാന് മുനേ! ചതുര്ദശഗുണസ്ഥാനനാമാനി.. ൯൭..
അര്ഥഃ––ഹേ മുനേ! തൂ സബ പരിഗ്രഹാദികസേ വിരക്ത ഹോ ഗയാ ഹൈ, മഹാവ്രത സഹിത ഹൈ തോ ഭീ
ലക്ഷണ ഭേദഇത്യാദികോം കീ ഭാവനാ കര.
ഭാവാര്ഥഃ––പദാര്ഥോം കേ സ്വരൂപകാ ചിന്തന കരനാ ഭാവശുദ്ധികാ ബഡാ ഉപായ ഹൈ ഇസലിയേ യഹ
ആഗേ ഭാവ ശുദ്ധികേ ലിയേ അന്യ ഉപായ കഹതേ ഹൈംഃ––––
മേഹൂണസണ്ണാസത്തോ ഭമിഓ സി ഭവണ്ണവേ ഭീമേ.. ൯൮..
മൈഥുനസംജ്ഞാസക്തഃ ഭ്രമിതോസി ഭവാര്ണവേ ഭീമേ.. ൯൮..
അര്ഥഃ––ഹേ ജീവ! തൂ പഹിലേ ദസ പ്രകാരകാ അബ്രഹ്മ ഹൈ ഉസകോ ഛോഡകര നവ പ്രകാരകാ
ബ്രഹ്മചര്യ ഹൈ ഉസകോ പ്രഗടകര, ഭാവോംമേം പ്രത്യക്ഷ കര. യഹ ഉപദേശ ഇസലിയേ ദിയാ ഹൈ കി തൂ മൈഥൂനസംജ്ഞാ
ജോ കാമസേവനകീ അഭിലാഷാ ഉസമേം ആസക്ത ഹോകര അശുദ്ധ ഭാവോംസേ ഇസ ഭീമ (ഭയാനക)
ഭാവാര്ഥഃ––യഹ പ്രാണീ മൈഥുനസംജ്ഞാ മേം ആസക്ത ഹോകര ഗൃഹസ്ഥപനാ ആദിക അനേക ഉപായോംസേ
സ്ത്രീസേവനാദിക അശുദ്ധഭാവോംസേ അശുഭ കാര്യോം മേം പ്രവര്തതാ ഹൈ, ഉസസേ ഇസ ഭയാനക സംസാരസമുദ്ര മേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ കി–––ദസ പ്രകാരകേ അബ്രഹ്മകോ ഛോഡകര നവ പ്രകാരകേ ബ്രഹ്മചര്യകോ അംഗീകാര കരോ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
മുനി! ഭാവ ജീവസമാസനേ, ഗുണസ്ഥാന ഭാവ തും ചൌദനേ. ൯൭.
അബ്രഹ്മ ദശവിധ ടാളീ തും പ്രഗടാവ നവവിധ ബ്രഹ്മനേ;
൨൧൬] [അഷ്ടപാഹുഡ