Page 257 of 394
PDF/HTML Page 281 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൫൭
ഭാവാര്ഥഃ––ദര്ശനകാ ഘാതക ദര്ശനാവരണ കര്മ ഹൈ, ജ്ഞാനകാ ഘാതക ജ്ഞാനാവരണ കര്മ ഹൈ, സുഖകാ ഘാതക മോഹനീയ കര്മ ഹൈ, വീര്യകാ ഘാതക അന്തരായ കര്മ ഹൈ. ഇനകാ നാശ കൌന കരതാ ഹൈ? സമ്യക്പ്രകാര ജിനഭാവനാ ഭാകര അര്ഥാത് ജിനആജ്ഞാ മാനകര ജീവ–അജീവ ആദി തത്ത്വകാ യഥാര്ഥ നിശ്ചയ കര ശ്രദ്ധാവാന് ഹുആ ഹോ വഹ ജീവ കരതാ ഹൈ. ഇസലിയേ ജിന ആജ്ഞാ മാനകര യഥാര്ഥ ശ്രദ്ധാന കരോ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൧൪൯..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ഇന ഘാതിയാ കര്മോംകാ നാശ ഹോനേ പര ‘അനന്തചതുഷ്ടയ’ പ്രകട ഹോതേ ഹൈംഃ– ––
ണട്ഠേ ഘാഇയഉക്കേ ലോയാലോയം പയാസേദി.. ൧൫൦..
നഷ്ടേ ഘാതിചതുഷ്കേ ലോകാലോകം പ്രകാശയതി.. ൧൫൦..
അര്ഥഃ––പൂര്വോക്ത ചാര ഘാതിയാ കര്മോംകാ നാശ ഹോനേ പര അനന്ത ജ്ഞാന–ദര്ശന–സുഖ ഔര ബല (–വീര്യ) യേ ചാര ഗുണ പ്രഗട ഹോതേ ഹൈം. ജബ ജീവകേ യേ ഗുണകീ പൂര്ണ നിര്മല ദശാ പ്രകട ഹോതീ ഹൈ തബ ലോകാലോകകോ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ഘാതിയാ കര്മോംകാ നാശ ഹോനേ പര അനന്തദര്ശന, അനന്തജ്ഞാന, അനന്തസുഖ ഔര അനന്തവീര്യ യേ അനന്തചതുഷ്ടയ പ്രകട ഹോതേ ഹൈം. അനന്ത ദര്ശന–ജ്ഞാനസേ ഛഹ ദ്രവ്യോംസേ ഭരേ ഹുഏ ഇസ ലോകമേം അനന്താനന്ത ജീവോംകോ, ഇനസേ ഭീ അനന്താനന്തഗുണേ പുദ്ഗലോംകോ തഥാ ധര്മ–അധര്മ–ആകാശ യേ തീനോ ദ്രവ്യ ഔര അസംഖ്യാത കാലാണു ഇന സബ ദ്രവ്യോംകീ അതീത, അനാഗത ഔര വര്തമാനകാല സംബന്ധീ അനന്തപര്യായോംകോ ഭിന്ന–ഭിന്ന ഏക സമയ മേം സ്പഷ്ട ദേഖതാ ഹൈ ഔര ജാനതാ ഹൈ. അനന്തസുഖ സേ അത്യംതതൃപ്തിരൂപ ഹൈ ഔര അനന്തശക്തി ദ്വാരാ അബ കിസീ ഭീ നിമിത്ത സേ അവസ്ഥാ പലടതീ (ബദലതീ) നഹീം ഹൈ. ഐസേ അനന്തചതുഷ്ടയരൂപ ജീവ കാ നിജ സ്വഭാവ പ്രകട ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജീവകേ സ്വരൂപകാ ഐസാ പരമാര്ഥ സേ ശ്രദ്ധാന കരനാ വഹ ഹീ സമ്യഗ്ദര്ശന ഹൈ.. ൧൫൦.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 258 of 394
PDF/HTML Page 282 of 418
single page version
ഹൈം, ഉനമേം സേ കുഛ പ്രകട കര കഹതേ ഹൈംഃ–––
അപ്പോ വി യ പരമപ്പോ കമ്മവിമുക്കോ യ ഹോഇ ഫുഡം.. ൧൫൧..
ആത്മാ അപി ച പരമാത്മാ കര്മവിമുക്തഃ ച ഭവതി സ്ഫുടമ്.. ൧൫൧..
അര്ഥഃ––പരമാത്മാ ജ്ഞാനീ ഹൈ, ശിവ ഹൈ, പരമേഷ്ഠീ ഹൈ, സര്വജ്ഞ ഹൈ, വിഷ്ണു ഹൈ, ചതുര്മുഖ ബ്രഹ്യാ ഹൈ,
ബുദ്ധ ഹൈ, ആത്മാ ഹൈ, പരമാത്മാ ഹൈ ഔര കര്മരഹിത ഹൈ, യഹ സ്പഷ്ട ജാനോ.
ഭാവാര്ഥഃ––‘ജ്ഞാനീ കഹനേ സേ സാംഖ്യമതീ ജ്ഞാനരഹിത ഉദാസീന ചൈതന്യമാത്ര മാനതാ ഹൈ ഉസകാ
മാനതേ ഹൈം വൈസാ നഹീം ഹൈ. ‘പരമേഷ്ഠീ’ ഹൈ സോ പരമ (ഉത്കൃഷ്ട) പദസേ സ്ഥിത ഹൈ അഥവാ ഉത്കൃഷ്ട
വൈസേ നഹീം ഹൈ. ‘സര്വജ്ഞ’ ഹൈ അര്ഥാത് സബ ലോകാലോകകോ ജാനതാ ഹൈ, അന്യ കിതനേ ഹീ കിസീ ഏക
പ്രകരണ സംബന്ധീ സബ ബാത ജാനതാ ഹൈ ഉസകോ ഭീ സര്വജ്ഞ കഹതേ ഹൈം വൈസേ നഹീം ഹൈ. ‘വിഷ്ണു’ ഹൈ അര്ഥാത്
ജിസകാ ജ്ഞാന സബ ജ്ഞേയോം മേം വ്യാപക ഹൈ––അന്യമതീ വേദാംതീ ആദി കഹതേ ഹൈം കി പദാര്ഥോംമേം ആപ ഹൈ
തോ ഐസാ നഹീം ഹൈ.
‘ചതുര്മുഖ’ കഹനേ സേ കേവലീ അരഹംത കേ സമവസരണ മേം വാര മുഖ ചാരോം ദിശാഓം മേം ദിഖതേ
ഹൈം ഐസാ അതിശയ ഹൈ, ഇസലിയേ ചതുര്മുഖ കഹതേ ഹൈം–––അന്യമതീ ബ്രഹ്യാ കോ ചതുര്മുഖ കഹതേ ഹൈം വൈസാ ബ്രഹ്യാ കോഈ നഹീം ഹൈ. ‘ബുദ്ധ’ ഹൈ അര്ഥാത് സബകാ ജ്ഞാതാ ഹൈ–––ബൌദ്ധമതീ ക്ഷണിക കോ ബുദ്ധ കഹതേ ഹൈം വൈസാ നഹീം ഹൈ. ‘ആത്മാ’ ഹൈ അപനേ സ്വഭാവ ഹീ മേം നിരന്തര പ്രവര്തതാ ഹൈ––അന്യമതീ വേദാന്തീ സബമേം പ്രവര്തതേ ഹുഏ ആത്മാകോ മാനതേ ഹൈം വൈസാ നഹീം ഹൈ. ‘പരമാത്മാ’ ഹൈ അര്ഥാത് ആത്മാ കോ പൂര്ണരൂപ ‘അനന്തചതുഷ്ടയ’ ഉസകേ പ്രഗട ഹോ ഗയേ ഹൈം, ഇസലിയേ പരമാത്മാ ഹൈ. കര്മ ജോ ആത്മാ കേ സ്വഭാവ കേ ഘാതക ഘാതിയാകര്മോംസേ രഹിത ഹോ ഗയേ ഹൈം ഇസലിയേ ‘കര്മ വിമുക്ത’ ഹൈം, അഥവാ കുഛ കരനേ യോഗ്യ കാമ ന രഹാ ഇസലിയേ ഭീ കര്മവിമുക്ത ഹൈം. സാംഖ്യമതീ, നൈയായിക സദാ ഹീ കര്മരഹിത മാനതേ ഹൈം വൈസാ നഹീം ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൫൮] [അഷ്ടപാഹുഡ ആഗേ ജിസകേ അനന്തചതുഷ്ടയ പഗട ഹോതേ ഹൈം ഉസകോ പരമാത്മാ കഹതേ ഹൈം. ഉസകേ അനേക നാമ
Page 259 of 394
PDF/HTML Page 283 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൫൯ സാംഖ്യമതീ, നൈയായിക സദാ ഹീ കര്മരഹിത മാനതേ ഹൈം വൈസാ നഹീം ഹൈ. ഐസേ പരമാത്മാ കേ സാര്ഥക നാമ ഹൈം. അന്യമതീ അപനേ ഇഷ്ട കാ നാമ ഏക ഹീ കഹതേ ഹൈം, ഉനകാ സര്വഥാ ഏകാന്തകേ അഭിപ്രായകേ ദ്വാരാ അര്ഥ ബിഗഡതാ ഹൈ ഇസലിയേ യഥാര്ഥ നഹീം ഹൈ. അരഹന്തകേ യേ നാമ നയവിവക്ഷാ സേ സത്യാര്ഥ ഹൈം , ഐസാ ജാനോ.. ൧൫൧.. ആഗേ ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ഐസാ ദേവ മുഝേ ഉത്തമ ബോധി ദേവേഃ–––
തിഹുവണഭവണപദീവീ ദേഉ മമം ഉത്തമം ബോഹിം.. ൧൫൨..
ത്രിഭുവനഭവനപ്രദീപഃ ദദാതു മഹ്യം ഉത്തമാം ബോധിമ്.. ൧൫൨..
അര്ഥഃ––ഇസപ്രകാര ഘാതിയാ കര്മോംസേ രഹിത, ക്ഷുധാ തൃഷാ ആദി പൂവോക്ത അഠാരഹ ദോഷോം സേ രഹിത, സകല (ശരീരസഹിത) ഔര തീന ഭുവനരൂപീ ഭവന കോ പ്രകാശിത കരനേ കേ ലിയേ പ്രകൃഷ്ട ദീപകതുല്യ ദേവ ഹൈ, വഹ മുഝേ ഉത്തമ ബോധി (–സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്ര) കീ പ്രാപ്തി ദേവേ, ഇസപ്രകാര ആചാര്യ നേ പ്രാര്ഥനാ കീ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––യഹാ ഔര തോ പൂര്വോക്ത പ്രകാര ജാനനാ, പരന്തു ‘സകല’ വിശേഷണകാ യഹ ആശയ ഹൈ കി ––മോക്ഷമാര്ഗ കീ പ്രവൃത്തി കരനേ കേ ജോ ഉപദേശ ഹൈം വഹ വചനകേ പ്രവര്തേ ബിനാ നഹീം ഹോതേ ഹൈം ഔര വചന കീ പ്രവൃത്തി ശരീര ബിനാ നഹീം ഹോതീ ഹൈ, ഇസലിയേ അരഹംതകാ ആയുകര്മകേ ഉദയ സേ ശരീര സഹിത അവസ്ഥാന രഹതാ ഹൈ ഔര സുസ്വര ആദി നാമകര്മകേ ഉദയ സേ വചന കീ പ്രവൃത്തി ഹോതീ ഹൈ. ഇസ തരഹ അനേക ജീവോംകാ കല്യാണ കരനേ വാലാ ഉപദേശ ഹോതാ രഹതാ ഹൈ. അന്യമതിയോംകേ ഐസാ അവസ്ഥാന (ഐസീ സ്ഥിത) പരമാത്മാ കേ സംഭവ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ഉപദേശ കീ പ്രവൃത്തി നഹീം ബനതീ ഹൈ, തബ മോക്ഷമാര്ഗകാ ഉപദേശ ഭീ നഹീം ബനതാ ഹൈ. ഇസപ്രകാര ജാനനാ ചാഹിയേ.. ൧൫൨..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ അരഹംത ജിനേശ്വര കേ ചരണോംകോ നമസ്കാര കരതേ ഹൈം വേ സംസാര കീ ജന്മരൂപ ബേലകോ കാടതേ ഹൈംഃ–––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 260 of 394
PDF/HTML Page 284 of 418
single page version
തേ ജമ്മവേല്ലിമൂലം ഖണംതി വരഭാവസത്ഥേണ.. ൧൫൩..
തേ ജന്മവല്ലീമൂലം ഖനംതി വരഭാവശസ്ത്രേണ.. ൧൫൩..
അര്ഥഃ––ജോ പുരുഷ പരമ ഭക്തി അനുരാഗ സേ ജിനവര കേ ചരണകമലോംകോ നമസ്കാര കരതേ ഹൈം വേ ശ്രേഷ്ഠഭാവരൂപ ‘ശസ്ത്ര’ സേ ജന്മ അര്ഥാത് സംസാരരൂപീ ബേലകേ മൂല ജോ മിഥ്യാത്വ ആദി കര്മ, ഉനകോ നഷ്ട കര ഡാലതേ ഹൈം (ഖോദ ഡാലതേ ഹൈം). ഭാവാര്ഥഃ––അപനീ ശ്രദ്ധാ–രുചി–പ്രതീതി സേ ജോ ജിനേശ്വരദേവകോ നമസ്കാരകരതാ ഹൈ, ഉനകേ സത്യാര്ഥസ്വരൂപ സര്വജ്ഞ–വീതരാഗപന കോ ജാനകര ഭക്തികേ അനുരാഗസേ നമസ്കാര കരതാ ഹൈ തബ ജ്ഞാത ഹോതാ ഹൈ കി സമ്യഗ്ദര്ശനകീ പ്രാപ്തികാ യഹ ചിന്ഹ ഹൈ, ഇസലിയേ മാലൂമ ഹോതാ ഹൈ കി ഇസകേ മിഥ്യാത്വകാ നാശ ഹോ ഗയാ, അബ ആഗാമീ സംസാരകീ വൃദ്ധി ഇസകേ നഹീം ഹോഗീ, ഇസപ്രകാര ബതായാ ഹൈ.. ൧൫൩.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ജിനസമ്യക്ത്വ കോ പ്രാപ്ത പരുഷ ഹൈ സോ വഹ ആഗാമീ കര്മ സേ ലിപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈഃ–––
തഥാ ഭാവേന ന ലിപ്യതേ കഷായവിഷയൈഃ സത്പുരുഷഃ.. ൧൫൪..
അര്ഥഃ––ജൈസേ കമലിനീ കാ പത്ര അപനേ സ്വഭാവസേ ഹീ ജലസേ ലിപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ, വൈസേ ഹീ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി സത്പുരുഷ ഹൈ വഹ അപനേ ഭാവസേ ഹീ ക്രോധാദിക കഷായ ഔര ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംമേം ലിപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേ ജന്മവേലീമൂളനേ വര ഭാവശസ്ത്ര വഡേ രഖണേ. ൧൫൩.
ജ്യമ കമലിനീനാ പത്രനേ നഹി സലിലലേപ സ്വഭാവഥീ,
൨൬൦] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 261 of 394
PDF/HTML Page 285 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൬൧
ഭാവാര്ഥ––സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി പുരുഷ കേ മിഥ്യാത്വ ഔര അനന്താനുബന്ധീ കഷായ കാ തോ സര്വഥാ അഭാവ ഹീ ഹൈ, അന്യ കഷായോംകാ യഥാസംഭവ അഭാവ ഹൈ. മിഥ്യാത്വ അനന്താനുബന്ധീകേ അഭാവ സേ ഐസാ ഭാവ ഹോതാ ഹൈ. യദ്യപി പരദ്രവ്യമാത്ര കേ കര്തൃത്വകീ ബുദ്ധി തോ നഹീം ഹൈ, പരന്തു ശേഷ കഷായോംകേ ഉദയ സേ കുഛ രാഗ– ദ്വേഷ ഹോതാ ഹൈ, ഉസകോ കര്മകേ ഉദയ കേ നിമിത്തസേ ഹുഏ ജാനതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസമേം ഭീ കര്തൃത്വബുദ്ധി നഹീം ഹൈ, തോ ഭീ ഉന ഭാവോംകോ രോഗകേ സമാന ഹുഏ ജാനകര അച്ഛാ നഹീം സമഝതാ ഹൈ. ഇസപ്രകാര അപനേ ഭാവോംസേ ഹീ കഷായ–വിഷയോംസേ പ്രീതി–ബുദ്ധി നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ഉനസേ ലിപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ജലകമലവത് നിര്ലേപ രഹതാ ഹൈ. ഇസസേ ആഗാമീ കര്മകാ ബന്ധ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, സംസാരകീ വൃദ്ധി നഹീം ഹോതീ ഹൈ, ഐസാ ആശയ ഹൈ..൧൫൪.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ പൂര്വോക്ത ഭാവ സഹിത സമ്യഗ്ദൃഷി്൧ സത്പരുഷ ഹൈം വേ ഹീ സകല ശീല സംയമാദി ഗുണോംസേ സംയുക്ത ഹൈം , അന്യ നഹീം ഹൈംഃ–––
അര്ഥഃ––പൂവോക്ത ഭാവ സഹിത സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി പുരുഷ ഹൈം ഔര ശീല സംയമ ഗുണോംസേ സകല കലാ
അര്ഥാത് സംപൂര്ണ കലാവാന ഹോതേ ഹൈം, ഉനഹീ കോ ഹമ മുനി കഹതേ ഹൈം. ജോ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി നഹീം ഹൈം,
മലിനചിത്ത സഹിത മിഥ്യാദൃഷ്ടി ഹൈം ഔര ബഹുത ദോഷോംകാ ആവാസ (സ്ഥാന) ഹൈ വഹ തോ ഭേഷ ധാരണ
ഭാവാര്ഥഃ––ജോ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ഹൈ ഔര ശീല (–ഉത്തരഗുണ) തഥാ സംയമ (–മൂലഗുണ) സഹിത
ഹൈ വഹ മുനി ഹൈ. ജോ മിഥ്യാദൃഷ്ടി ഹൈ അര്ഥാത് ജിസകാ ചിത്ത മിഥ്യാത്വ സേ മലിന ഹൈ ഔര ജിസമേം ക്രോധാദി വികാരരൂപ ബഹുത ദോഷ പായേ ജാതേ ഹൈം, വഹ തോ മുനി കാ ഭേഷ ധാരണ കരതാ ഹൈ തോ ഭീ ശ്രാവകകേ സമാന ഭീ നഹീം ഹൈ, ശ്രാവക സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ഹോ ഔര ഗൃഹസ്ഥാചാരകേ പാപ സഹിത ഹോ തോ ഭീ ഉസകേ ബരാബര വഹ–കേവല ഭേഷ മാത്രകോ ധാരണ കരനേ വാലാ മുനി––നഹീം ഹൈ, ഐസാ ആചാര്യ നേ കഹാ ഹൈ.. ൧൫൫.. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧ പാഠാന്തരഃ – ചി യ.
൨ പാഠാന്തരഃ – താന് അപി
Page 262 of 394
PDF/HTML Page 286 of 418
single page version
–
ദുജ്ജയപബല ബലുദ്ധര കസായഭഡ ണിജ്ജിയാ ജേഹിം.. ൧൫൬..
ദുര്ജയപ്രബലബലോദ്ധതകഷായഭടാഃ നിര്ജിതാ യൈഃ.. ൧൫൬..
അര്ഥഃ––ജിന പുരുഷോംനേ ക്ഷമാ ഔര ഇന്ദ്രിയോംകാ ദമന വഹ ഹീ ഹുആ വിസ്ഫുരതാ അര്ഥാത് സജായാ ഹുആ മലിനതാ രഹിത ഉജ്ജ്വല തീക്ഷണ ഖഡ്ഗ, ഉസസേ ജിനകോ ജീതനാ കഠിന ഹൈ ഐസേ ദുര്ജയ, പ്രബല തഥാ ബലസേ ഉദ്ധത കഷായരൂപ സുഭടോം കോ ജീതേ, വേ ഹീ ധീരവീര സുഭട ഹൈം, അന്യ സംഗ്രാമാദിക മേം ജീതനേബാലേ തോ ‘കഹനേ കേ സുഭട’ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ––യുദ്ധ മേം ജീതനേവാലേ ശൂരവീര തോ ലോകമേം ബഹുത ഹൈം, പരന്തു കഷായോം കോ ജീതനേവാലേ വിരലേ ഹൈം, വേ മുനിപ്രധാന ഹൈം ഔര വേ ഹീ ശൂരവീരോം മേം പ്രധാന ഹൈം. ജോ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ഹോകര കഷായോംകോ ജീതകര ചാരിത്രവാന് ഹോതേ ഹൈം വേ മോക്ഷ പാതേ ഹൈം, ഐസാ ആശയ ഹൈ.. ൧൫൬..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ആപ ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രരൂപ ഹോതേ ഹൈം വേ അന്യകോ ഭീ ഉന സഹിത കരതേ ഹൈം, ഉനകോ ധന്യ ഹൈഃ–––
വിസയമയരഹരപഡിയാ ഭവിയാ ഉത്താരിയാ ജേഹിം.. ൧൫൭..
വിഷയമകരധരപതിതാഃ ഭവ്യാഃ ഉത്താരിതാഃ യൈഃ.. ൧൫൭..
അര്ഥഃ––ജിന സത്പരുഷോം നേ വിഷയരൂപ മകരധര (സമുദ്ര) മേം പഡേ ഹുഏ ഭവ്യജീവോംകോ – ദര്ശന ഔര ജ്ഞാനരൂപീ മുഖ്യ ദോനോം ഹാഥോംസേ – പാര ഉതാര ദിയാ, വേ മുനിപ്രധാന ഭഗവാന് ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
ക്വത്യാ സുദുര്ജയ–ഉഗ്രബള–മദമത്ത–സുഭട–കഷായനേ. ൧൫൬.
ഛേ ധന്യ തേ ഭഗവംത, ദര്ശന ജ്ഞാന–ഉത്തമ കര വഡേ,
൨൬൨] [അഷ്ടപാഹുഡ ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ഹോകര ജിനനേ കഷായരൂപ സുഭട ജീതേ വേ ഹീ ധീരവീര ഹൈംഃ––
Page 263 of 394
PDF/HTML Page 287 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൬൩ ഇന്ദ്രാദിക സേ പുജ്യ ജ്ഞാനീ ധന്യ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ––ഇസ സംസാര–സമുദ്രസേ ആപ തിരേം ഔര ദൂസരോംകോ തിരാ ദേവേം വഹ മുനി ധന്യ ഹൈം. ധനാദിക സാമഗ്രീസഹിതകോ ‘ധന്യ’ കഹതേ ഹൈം, വഹ തോ ‘കഹനേ കേ ധന്യ’ ഹൈം.. ൧൫൭.. ആഗേ ഫിര ഐസേ മുനിയോംകീ മഹിമാ കരതേ ഹൈംഃ––––
വിസയവിസപുപ്ഫഫുല്ലിയ ലുണംതി മുണി ണാണസത്ഥേഹിം.. ൧൫൮..
വിഷയവിഷപുഷ്പപുഷ്പിതാം ലുനംതി മുനയഃ ജ്ഞാനശസ്ത്രൈഃ.. ൧൫൮..
അര്ഥഃ––മായാ (കപട) രൂപീ ബേല ജോ മോഹരൂപീ വൃക്ഷ പര ചഢീ ഹുഈ ഹൈ തഥാ വിഷയരൂപീ വിഷ കേ ഫൂലോംസേ ഫൂല രഹീ ഹൈ ഉസകോ മുനി ജ്ഞാനരൂപീ ശസ്ത്ര സേ സമസ്തതയാ കാട ഡാലതേ ഹൈം അര്ഥാത് നിഃശേഷ കര ദേതേ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ––യഹ മായാകഷായ ഗൂഢ ഹൈ, ഇസകാ വിസ്താര ഭീ ബഹുത ഹൈ, മുനിയോം തക ഫൈലതീ ഹൈ, ഇസലിയേ ജോ മുനി ജ്ഞാനസേ ഇസകോ കാട ഡാലതേ ഹൈം വേ ഹീ സച്ചേ മുനി ഹൈം, വേ ഹീ മോക്ഷ പാതേ ഹൈം.. ൧൫൮.. ആഗേ ഫിര ഉന മുനിയോംകേ സാമര്ഥ്യ കോ കഹതേ ഹൈംഃ–––
തേ സവ്വദുരിയഖംഭം ഹണംതി ചാരിത്തഖഗ്ഗേണ.. ൧൫൯..
തേ സര്വദുരിതസ്തംഭം ഘ്നംതി ചാരിത്രഖഡ്ഗേന.. ൧൫൯..
അര്ഥഃ––ജോ മുനി മോഹ–മദ–ഗൌരവ സേ രഹിത ഹൈം ഔര കരുണാഭാവ സഹിത ഹൈം, വേ ഹീ ചാരിത്രരൂപീ ഖഡ്ഗസേ പാപരൂപീ സ്തംഭകോ ഹനതേ ഹൈം അര്ഥാത് മൂലസേ കാട ഡാലതേ ഹൈം. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 264 of 394
PDF/HTML Page 288 of 418
single page version
സംബംധസേ ഗര്വ ഹോനേ കോ ‘മദ’ കഹതേ ഹൈം. ‘ഗൌരവ’ തീന പ്രകാര കാ ഹൈ–––ഋദ്ധി ഗൌരവ, സാത ഗൌരവ ഔര രസഗൌരവ. ജോ കുഛ തപോബലസേ അപനീ മഹംതതാ ലോകമേം ഹോ ഉസകാ അപനേകോ മദ ആവേ, ഉസമേം ഹര്ഷ മാനേ വഹ ‘ഋദ്ധിഗൌരവ’ ഹൈ. യദി അപനേ ശരീരമേം രോഗാദിക ഉത്പന്ന ന ഹോം തോ സുഖ മാനേ തഥാ പ്രമാദ യുക്ത ഹോകര അപനാ മഹംതപനാ മാനേ ‘സാതഗൌരവ’ ഹൈ. യദി മിഷ്ട–പുഷ്ട രസീലാ ആഹാരാദിക മിലേ തോ ഉസകേ നിമിത്തസേ പ്രമത്ത ഹോകര ശയനാദിക കരേ ‘രസഗൌരവ’ ഹൈ. മുനി ഇസപ്രകാര ഗൌരവ സേ തോ രഹിത ഹൈം ഔര പരജീവോം കീ കരുണാസേ സഹിത ഹൈം; ഐസാ നഹീം ഹൈ കി പരജീവോംസേ മോഹമമത്വ നഹീം ഹൈ ഇസലിയേ നിര്ദയ ഹോകര ഉനകോ മാരതേ ഹൈം, പരന്തു ജബ തക രാഗ അംശ രഹതാ ഹൈ തബ തക പര ജീവോം കീ കരുണാ ഹീ കരതേ ഹൈം, ഉപകാരബുദ്ധി രഹതീ ഹൈ. ഇസപ്രകാര ജ്ഞാനീ മുനി പാപ ജോ അശുഭകര്മ ഉസകാ ചാരിത്ര കേ ബല സേ നാശ കരതേ ഹൈം.. ൧൫൯.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ഇസപ്രകാര മൂലഗുണ ഔര ഉത്തരഗുണോം സേ മംഡിത മുനി ഹൈം വേ ജിനമത മേം ശോഭാ പാതേ ഹൈംഃ–––
താരാവലിപരിയരിഓ പുണ്ണിമഇംദുവ്വ പവണപഹേ.. ൧൬൦..
താരാവലീപരികരിതഃ പൂര്ണിമേന്ദുരിവ പവനപഥം.. ൧൬൦..
ചംദ്രമാ ശോഭാ പാതാ ഹൈ, വൈസേ ഹീ ജിനമതരൂപ ആകാശമേം ഗുണോംകേ സമൂഹരൂപീ മണിയോംകീ മാലാ സേ മുനീന്ദ്രരൂപീ ചംദ്രമാ ശോഭാ പാതാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
സഘളാ ദുരിതരൂപ ഥംഭനേ ഘാതേ ചരണ–തരവാരഥീ. ൧൫൯.
താരാവലീ സഹ ജേ രീതേ പൂര്ണേന്ദു ശോഭേ ആഭമാം,
൨൬൪] [അഷ്ടപാഹുഡ ഭാവാര്ഥഃ––പരദ്രവ്യസേ മമത്വഭാവകോ ‘മോഹ’ കഹതേ ഹൈം. ‘മദ’–––ജാതി ആദി പരദ്രവ്യ
Page 265 of 394
PDF/HTML Page 289 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൬൫
ഭാവാര്ഥഃ––അട്ഠാഈസ മൂലഗുണ, ദശലക്ഷണ ധര്മ, തീന ഗുപ്തി ഔര ചൌരാസീ ലാഖ ഉത്തരഗുണോംകീ മാലാസഹിത മുനി ജിനമതമേം ചന്ദ്രമാകേ സമാന ശോഭാ പാതാ ഹൈ, ഐസേ മുനി അന്യമത മേം നഹീം ഹൈം.. ൧൬൦.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജിനകേ ഇസപ്രകാര വിശുദ്ധ ഭാവ ഹൈം വേ സത്പുരുഷ തീര്ഥംകര ആദി പദകേ സുഖോംകോ പാതേ ഹൈംഃ––––
ചാരണമുണിരിദ്ധീഓ വിസുദ്ധ ഭാവാ ണരാ പത്താ.. ൧൬൧..
ചാരണമുന്യര്ദ്ധീ; വിശുദ്ധഭാവാ നരാഃ പ്രാപ്താഃ.. ൧൬൧..
അര്ഥഃ––വിശുദ്ധഭാവ വാലേ ഐസേ നര മുനി ഹൈം വഹ ചക്രധര (–ചക്രവര്തീ, ഛഹ ഖംഡകാ രാജേന്ദ്ര) രാമ (–ബലഭദ്ര) കേശവ (–നാരായണ, അര്ദ്ധചക്രീ) സുരബര (ദേവോംകാ ഇന്ദ്ര) ജിന (തീര്ഥംകര പംചകല്യാണക സഹിത, തീനലോകസേ പൂജ്യ പദ) ഗണധര (ചാര ജ്ഞാന ഔര സപ്തഋദ്ധികേ ധാരക മുനി) ഇനകേ സുഖോംകോ തഥാ ചാരണമുനി (ജിനകേ ആകാശഗാമിനീ ആദി ഋദ്ധിയാ പാഈ ജാതീ ഹൈം) കീ ഋദ്ധിയോംകോ പ്രാപ്ത ഹുഏ. ഭാവാര്ഥഃ––പഹിലേ ഇസപ്രകാര നിര്മല ഭാവോംകേ ധാരക പുരുഷ ഹുഏ വേ ഇസ പ്രകാരകേ പദോം കേ സുഖോംകോ പ്രാപ്ത ഹുഏ, അബ ജോ ഐസേ ഹോംഗേ വേ പായേംഗേ, ഐസാ ജാനോ.. ൧൬൧.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി മോക്ഷകാ സുഖ ഭീ ഐസേ ഹീ പാതേ ഹൈംഃ–––
പത്താ വരസിദ്ധിസുഹം ജിണഭാവണഭാവിയാ ജീവാ.. ൧൬൨..
ചാരണമുനീംദ്രസുഋദ്ധിനേ സുവിശുദ്ധഭാവ നരോ ലഹേ. ൧൬൧.
ജിനഭാവനാപരിണത ജീവോ വരസിദ്ധി സുഖ അനുപമ ലഹേ,
Page 266 of 394
PDF/HTML Page 290 of 418
single page version
പ്രാപ്തോ വരസിദ്ധിസുഖം ജിനഭാവനാഭാവിതാ ജീവാഃ.. ൧൬൨..
അര്ഥഃ––ജോ ജിന ഭാവനാ സേ ഭാവിത ജീവ ഹൈം വേ ഹീ സിദ്ധി അര്ഥാത് മോക്ഷ കേ സുഖകോ പാതേ ഹൈം. കൈസാ ഹൈ സിദ്ധിസുഖ? ‘ശിവ’ ഹൈ, കല്യാണരൂപ ഹൈ, കിസീപ്രകാര ഉപദ്രവ സഹിത നഹീം ഹൈ, ‘അജരാമരലിംഗ’ ഹൈ അര്ഥാത് ജിസകാ ചിന്ഹ വൃദ്ധ ഹോനാ ഔര മരനാ ഇന ദോനോംസേ രഹിത ഹൈ, ‘അനുപമ’ ഹൈ, ജിസകോ സംസാരകേ സുഖകീ ഉപമാ നഹീം ലഗതീ ഹൈ, ‘ഉത്തമ’ (സര്വോത്തമ) ഹൈ, ‘പരമ’ (സര്വോത്കൃഷ്ട) ഹൈ, മഹാര്ഘ്യ ഹൈ അര്ഥാത് മഹാന് അര്ഘ്യ–പൂജ്യ പ്രശംസാ കേ യോഗ്യ ഹൈ, ‘വിമല’ ഹൈ കര്മകേ മല തഥാ രാഗാദിക മലകേ രഹിത ഹൈ. ‘അതുല’ ഹൈ, ഇസകേ ബരാബര സംസാരകാ സുഖ നഹീം ഹൈ, ഐസേ സുഖകോ ജിന–ഭക്ത പാതാ ഹൈ, അന്യകാ ഭക്ത നഹീം പാതാ ഹൈ.. ൧൬൨.. ആഗേ ആചാര്യ പ്രാര്ഥനാ കരതേ ഹൈം കി ജോ ഐസേ സിദ്ധ സുഖ കോ പ്രാപ്ത ഹുഏ സിദ്ധ ഭഗവാന വേ മുഝേ ഭാവോം കീ ശുദ്ധതാ ദേവേംഃ––––
ദിംതു വരഭാവസുദ്ധിം ദംസണ ണാണേ ചരിത്തേ യ.. ൧൬൩..
അര്ഥഃ––സിദ്ധ ഭഗവാന മുഝേ ദര്ശന, ജ്ഞാന മേം ഔര ചാരിത്ര മേം ശ്രേഷ്ഠ ഉത്തമഭാവ കീ ശുദ്ധതാ ദേവേം. കൈസേ ഹൈം സിദ്ധ ഭഗവാന്? തീന ഭുവന സേ പൂജ്യ ഹൈം, ശുദ്ധ ഹൈം, അര്ഥാത് ദ്രവ്യകര്മ ഔര നോകര്മ രൂപ മല സേ രഹിത ഹൈം, നിരംജന ഹൈം അര്ഥാത് രാഗാദി കര്മസേ രഹിത ഹൈം, ജിനകേ കര്മകീ ഉത്പത്തി നഹീം ഹൈ, നിത്യ ഹൈ–––പ്രാപ്ത സ്വഭാവകാ ഫിര നാശ നഹീം ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ആചാര്യ നേ ശുദ്ധഭാവകാ ഫല സിദ്ധ അവസ്ഥാ ഔര ജോ നിശ്ചയ ഇസ ഫലകോ പ്രാപ്ത ഹുഏ സിദ്ധ, ഇനസേ യഹീ പ്രാര്ഥനാ കീ ഹൈ കി ശുദ്ധഭാവ കീ പൂര്ണതാ ഹമാരേ ഹോവേ.. ൧൬൩.. ആഗേ ഭാവകേ കഥന കാ സംകോച കരേത ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൬൬] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 267 of 394
PDF/HTML Page 291 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൬൭
അണ്ണേ വി യ വാവാരാ ഭാവമ്മി പരിഠ്ഠിയാ സവ്വേ.. ൧൬൪..
അന്യേ അപി ച വ്യാപാരാഃ ഭാവേ പരിസ്ഥിതാഃ സര്വേ.. ൧൬൪..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ബഹുത കഹനേ സേ ക്യാ? ധര്മ, അര്ഥ, കാമ, മോക്ഷ ഔര അന്യ കോ കുഛ വ്യാപാര ഹൈ വഹ സബ ഹീ ശുദ്ധഭാവമേം സമസ്തരൂപസേ സ്ഥിത ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––പുരുഷകേ ചാര പ്രയോജന പ്രധാന ഹൈം––ധര്മ, അര്ഥ, കാമ, മോക്ഷ. അന്യ ഭീ ജോ കുഛ മംത്രസാധനാദിക വ്യാപാര ഹൈം വേ ആത്മാകേ ശുദ്ധ ചൈതന്യപരിണാമസ്വരൂപ ഭാവമേം സ്ഥിത ഹൈം. ശുദ്ധഭാവസേ സബ സിദ്ധി ഹൈ, ഇസപ്രകാര സംക്ഷേപസേ കഹനാ ജാനോ, അധിക ക്യാ കഹേം? .. ൧൬൪.. ആഗേ ഇസ ഭാവപാഹുഡകോ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ഇസകേ പഢനേ–സുനനേ വ ഭാവനാ കരനേകാ (ചിന്തനകാ) ഉപദേശ കരതേ ഹൈംഃ–––
ജോ പഢഇ സുണഇ ഭാവഇ സോ പാവഇ അവിചലം ഠാണം.. ൧൬൫..
യഃ പഠതി ശ്രൃണോതി ഭാവയതി സഃ പ്രാപ്നോതി അവിചലം സ്ഥാനമ്.. ൧൬൫..
അര്ഥഃ––ഇസപ്രകാര ഇസ ഭാവപാഹുഡ കാ സര്വബുദ്ധ – സര്വജ്ഞദേവനേ ഉപദേശ ദിയാ ഹൈ, ഇസകോ ജോ ഭവ്യജീവ സമ്യക്പ്രകാര പഢതേ ഹൈം, സുനതേ ഹൈം ഔര ഇസകാ ചിന്തന കരതേ ഹൈം ചേ ശാശ്വത സുഖകേ സ്ഥാന മോക്ഷകോ പാതേ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ–– യഹ ഭാവപാഹുഡ ഗ്രംഥ സര്വജ്ഞകീ പരമ്പരാ സേ അര്ഥ ലേകര ആവാര്യ നേ കഹാ ഹൈ, ഇസലിയേ സര്വജ്ഞകാ ഹീ ഉപദേശ ഹൈ, കേവല ഛദ്മസ്ഥ കാ ഹീ കഹാ ഹുആ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ആചാര്യ നേ അപനാ കര്ത്തവ്യ പ്രധാന കര നഹീം കഹാ ഹൈ. ഇസകേ പഢനേ –സുനനേകാ ഫല മോക്ഷ കഹാ, വഹ യുക്ത ഹീ ഹൈ. ശുദ്ധഭാവ സേ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ ഔര ഇസകേ പഢനേ സേ ശുദ്ധ ഭാവ ഹോതേ ഹൈം. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
ബീജായ ബഹു വ്യാപാര, തേ സൌ ഭാവ മാംഹീ രഹേല ഛേ. ൧൬൪.
Page 268 of 394
PDF/HTML Page 292 of 418
single page version
[നോംധ–––യഹാ സവശ്രയീ നിശ്ചയ മേം ശുദ്ധതാ കരേ തോ നിമിത്ത മേം ശാസ്ത്ര–പഠനാദി മേം വ്യവഹാരസേ നിമിത്തകാരണ – പരംപരാ കാരണ കഹാ ജായ. അനുപചാര – നിശ്ചയ ബിനാ ഉപചാര –വ്യവഹാര കൈസേ? ഇസപ്രകാര ഇസകാ പഢനാ, സുനനാ, ധാരണ ഔര ഭാവനാ കരനാ പരംപരാ മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ. ഇസലിയേ ഹേ ഭവ്യ ജീവോ! ഇസ ഭാവപാഹുഡ കോ പഢോ, സുനോ, സുനാഓ, ഭാവോ ഔര നിരന്തര അഭ്യാസ കരോ ജിസസേ ഭാവ ശുദ്ധ ഹോം ഔര സമ്യക്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രകീ പൂര്ണതാകോ പാകര മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരോ തഥാ വഹാ പരമാനന്ദരൂപ ശാശ്വത സുഖ കോ ഭോഗോ. ഇസപ്രകാര ശ്രീ കുന്ദകുന്ദനാമക ആചാര്യ നേ ഭാവപാഹുഡ ഗ്രംഥ പൂര്ണ കിയാ. ഇസകാ സംക്ഷേപ ഐസേ ഹൈ–––ജീവ നാമക വസ്തുകാ ഏക അസാധാരണ ശുദ്ധ അവിനാശീ ചേതന സ്വഭാവ ഹൈ. ഇസകീ ശുദ്ധ, അശുദ്ധ ദോ പരിണതി ഹൈം. ശുദ്ധ ദര്ശന–ജ്ഞാനോപയോഗരൂപ പരിണമനാ ‘ശുദ്ധ പരിണതി’ ഹൈ, ഇസകോ ശുദ്ധഭാവ കഹതേ ഹൈം. കര്മകേ നിമിത്തസേ രാഗ–ദ്വേഷ–മോഹാദിക വിഭാവരൂപ പരിണമനാ ‘അശുദ്ധ പരിണതി’ ഹൈ, ഇസകോ അശുദ്ധ ഭാവ കഹതേ ഹൈം. കര്മകാ നിമിത്ത അനാദി സേ ഹൈ ഇസലിയേ അശുദ്ധഭാവരൂപ അനാദിഹീ സേ പരിണമന കര രഹാ ഹൈ. ഇസ ഭാവ സേ ശുഭ– അശുഭ കര്മകാ ബംധ ഹോതാ ഹൈ, ഇസ ബംധകേ ഉദയ സേ ഫിര ശുഭ യാ അശുഭ ഭാവരൂപ (–അശുദ്ധ ഭാവരൂപ) പരിണമന കരതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര അനാദി സംതാന ചലാ ആതാ ഹൈ. ജബ ഇഷ്ടദേവതാദികകീ ഭക്തി, ജീവോംകീ ദയാ, ഉപകാര, മംദകഷായരൂപ പരിണമന കരതാ ഹൈ തബ തോ ശുഭകര്മകാ ബംധ കരതാ ഹൈ; ഇസകേ നിമിത്തസേ ദേവാദിക പര്യായ പാകര കുഛ സുഖീ ഹോതാ ഹൈ. ജബ വിഷയ–കഷായ തീവ്ര പരിണാമരൂപ പരിണമന കരതാ ഹൈ തബ പാപകാ ബംധ കരതാ ഹൈ, ഇസകേ ഉദയ മേം നരകാദിക പാകര ദുഃഖീ ഹോതാ ഹൈ.
ഇസപ്രകാര സംസാര മേം അശുദ്ധഭാവ സേ അനാദികാലസേ യഹ ജീവ ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ. ജബ കോഈ കാല ഐസാ ആവേ ജിസമേം ജിനേശ്വരദേവ––സര്വജ്ഞ വീതരാഗകേ ഉപദേശ കോ പ്രാപ്തി ഹോ ഔര ഉസകാ ശ്രദ്ധാന രുചി പ്രതീതി ആചരണ കരേ തബ സ്വ ഔര പരകാ ഭേദജ്ഞാന കരകേ ശുദ്ധ– അശുദ്ധ ഭാവകാ സ്വരൂപ ജാനകര അപനേ ഹിത – അഹിതകാ ശ്രദ്ധാന രുചി പ്രതീതി ആചരണ ഹോ തബ ശുദ്ധദര്ശനജ്ഞാനമയീ ശുദ്ധ ചേതനാ പരിണമന കോ തോ ‘ഹിത’ ജാനേ, ഇസകാ ഫല സംസാര കീ നിവൃത്തി ഹൈ ഇസകോ ജാനേ, ഔര അശുദ്ധഭാവകാ ഫല സംസാര ഹൈ ഇസകോ ജാനേ, തബ ശുദ്ധഭാവകേ ഗ്രഹണകാ ഔര അശുദ്ധഭാവകേ ത്യാഗകാ ഉപായ കരേ. ഉപായ കാ സ്വരൂപ ജൈസേ സര്വജ്ഞ–വീതരാഗകേ ആഗമമേം കഹാ ഹൈ വൈസേ കരേ.
ഇസകാ സ്വരൂപ നിശചയ–വ്യവഹാരാത്മക സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രസ്വരൂപ മോക്ഷമാര്ഗ കഹാ ഹൈ. ശുദ്ധഭാവരൂപ കേ ശ്രദ്ധാന –ജ്ഞാന –ചാരിത്ര കോ ‘നിശ്ചയ’ കഹാ ഹൈ ഔര ജിനദേവ സര്വജ്ഞ–വീതരാഗ തഥാ ഉനകേ വചന ഔര ഉന വചനോംകേ അനുസാര പ്രവര്തനേവാലേ മുനി ശ്രാവക ഉനകീ ഭക്തി വന്ദനാ വിനയ വൈയാവൃത്യ കരനാ ‘വ്യവഹാര’ ഹൈ, ക്യോംകി യഹ മോക്ഷമാര്ഗ മേം പ്രവര്താനേ കോ ഉപകാരീ ഹൈം. ഉപകാരീ കാ ഉപകാര മാനനാ ന്യായ ഹൈ, ഉപകാര ലോപനാ അന്യായ ഹൈ.
൨൬൮] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 269 of 394
PDF/HTML Page 293 of 418
single page version
ഭാവപാഹുഡ][൨൬൯ സ്വരൂപകേ സാധക അഹിംസാ ആദി മഹാവ്രത തഥാ രത്നത്രയരൂപ പ്രവൃത്തി, സമിനി, ഗുപ്തിരൂപ പ്രര്വതനാ ഔര ഇസമേം ദോഷ ലഗനേ പര അപനീ നിംദാ ഗര്ഹാദിക കരനാ, ഗുരുഓംകാ ദിയാ ഹുാാ പ്രായശ്ചിത ലേനാ, ശക്തി കേ അനുസാര തപ കരനാ, പരിഷഹ സഹനാ, ദസലക്ഷണധര്മ മേം പ്രവര്തനാ ഇത്യാദി ശുദ്ധാത്മാ കേ അനുകൂല ക്രിയാരൂപ പ്രര്വതനാ, ഇനമേം കുഛ രാഗകാ അംശ രഹതാ ഹൈ തബ തക ശുഭകര്മ കാ ബംധ ഹോതാ ഹൈ, തോ ഭീ വഹ പ്രധാന നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി ഇനമേം പ്രര്വതനേവാലേ കേ ശുഭകര്മ കേ ഫല കീ ഇച്ഛാ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ അബംധതുല്യ ഹൈ,–––ഇത്യാദി പ്രവൃത്തി ആഗമോക്ത ‘വ്യവഹാര–മോക്ഷമാര്ഗ’ ഹൈ. ഇസമേം പ്രവൃത്തിരൂപ പരിണാമ ഹൈഹ തോ ഭീ നിവൃത്തി പ്രധാന ഹൈ, ഇസലിയേ നിശ്ചയ–മോക്ഷമാര്ഗ മേം വിരോധ നഹീം ഹൈ. ഇസപ്രകാര നിശ്ചയ–വ്യവഹാരസ്വരൂപ മോക്ഷമാര്ഗ കാ സംക്ഷേപ ഹൈ. ഇസീ കോ ‘ശുദ്ധഭാവ’ കഹാ ഹൈ. ഇസമേം ഭീ സമ്യഗ്ദര്ശന കോ പ്രധാന കഹാ ഹൈ, ക്യോംകി സമ്യഗ്ദര്ശന കേ ബിനാ സബ വ്യവഹാര മോക്ഷകാ കാരണ നഹീം ഹൈ ഔര സമ്യഗ്ദര്ശനകേ വ്യവഹാരമേം ജിനദേവ കീ ഭക്തി പ്രധാന ഹൈ, യഹ സമ്യഗ്ദര്ശനകോ ബതാനേ കേ ലിയേ മുഖ്യ ചിന്ഹ ഹൈ, ഇസലിയേ ജിന ഭക്തി നിരന്തര കരനാ ഔര ജിന ആജ്ഞാ മാനകര ആഗമോക്ത മാര്ഗമേം പ്രവര്തനാ യഹ ശ്രീഗുരുകാ ഉപദേശ ഹൈ. അന്യ ജിന–ആജ്ഞാ സിവായ സബ കുമാര്ഗ ഹൈം, ഉനകാ പ്രസംഗ ഛോഡനാ; ഇസപ്രകാര കരനേ സേ ആത്മകല്യാണ ഹോതാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧– ‘ശുദ്ധഭാവ’ കാ നിരൂപണ ദോ പ്രകാര സേ കിയാ ഗയാ ഹൈ; ജൈസേ ‘മോക്ഷമാര്ഗ ദോ നഹീം ഹൈം’ കിന്തു ഉസകാ നിരൂപണ ദോ പ്രകാര കാ ഹൈ, ഇസീപ്രകാര ശുദ്ധഭാവ കോ യഹാ ദോ പ്രകാര കേ കഹേ ഹൈം വഹാ നിശ്ചയനയ സേ ഓര വ്യവഹാരനയസേ കഹാ ഹൈ ഐസാ സമഝനാ ചാഹിയേ. നിശ്ചയ സമ്യഗ്ദര്ശനാദി ഹൈ ഉസേ ഹീ വ്യ൦ മാന്യ ഹൈ ഔര ഉസേ ഹീ നിരതിചാര വ്യവഹാര രത്നത്രയാദി മേം വ്യവഹാര സേ ‘ശുദ്ധത്വ’ അഥവാ ‘ശുദ്ധ സംപ്രയോഗത്വ’ കാ ആരോപ ആതാ ഹൈ ജിസകോ വ്യവഹാര മേം ‘ശുദ്ധഭാവ’ കഹാ ഹൈ, ഉസീ കോ നിശ്ചയ അപേക്ഷാ അശുദ്ധ കഹാ ഹൈ– വിരുദ്ധ കഹാ ഹൈ, കിന്തു വ്യവഹാരനയ സേ വ്യവഹാര വിരുദ്ധ നഹീം ഹൈ.
Page 270 of 394
PDF/HTML Page 294 of 418
single page version
കര്മ ശുഭാശുഭ ബാംധി ഉദൈ ഭരമൈ സംസാരൈ.
പാവൈ ദുഃഖ അനംത ച്യാരി ഗതിമേം ഡുലി സാരൈ..
സര്വജ്ഞദേശനാ പായകൈ തജൈ ഭാവ മിഥ്യാത്വ ജബ.
നിജശുദ്ധഭാവ ധരി കര്മഹരി ലഹൈ മോക്ഷ ഭരമൈ ന തബ..
നമൂം പായ പാഊം സ്വപദ, ജാചൂം യഹൈ കരാര.. ൨.
൨൭൦] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 271 of 394
PDF/HTML Page 295 of 418
single page version
ഭയേ സിദ്ധ നിജ ധ്യാനതൈം നമൂം മോക്ഷ സുഖദായ.. ൧..
ഇസപ്രകാര മംഗലകേ ലിയേ സിദ്ധോംകോ നമസ്കാര കര ശ്രീകുന്ദകുന്ദ ആചാര്യകൃത ‘മോക്ഷപാഹുഡ’ ഗ്രംഥ പ്രാകൃത ഗാഥാബദ്ധ ഹൈ, ഉസകീ ദേശഭാഷാമയ വചനികാ ലിഖതേ ഹൈം. പ്രഥമ ഹീ ആചാര്യ മംഗലകേ ലിയേ പരമാത്മാ കോ നമസ്കാര കരതേ ഹൈംഃ–––
ത്യക്താ ച പരദ്രവ്യം നമോ നമസ്തസ്മൈ ദേവായ.. ൧..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ജിനനേ പരദ്രവ്യകോ ഛോഡകര, ദ്രവ്യകര്മ, ഭാവകര്മ ഔര നോകര്മ ഖിര ഗയേ ഹൈം ഐസേ ഹോകര, നിര്മല ജ്ഞാനമയീ ആത്മാകോ പ്രാപ്ത കര ലിയാ ഹൈ ഇസപ്രകാരകേ ദേവകോ ഹമാരാ നമസ്കാര ഹോ – നമസ്കാര ഹോ! ദോ ബാര കഹനേ മേം അതി പ്രീതിയുക്ത ഭാവ ബതായേ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ––യഹ ‘മോക്ഷപാഹുഡ’ കാ പ്രാരംഭ ഹൈ. യഹാ ജിനനേ സമസ്ത പരദ്രവ്യ കോ ഛോഡ ഛോഡകര കര്മകാ അഭാവ കരകേ കേവലജ്ഞാനാനംദസ്വരൂപ മോക്ഷപദകോ പ്രാപ്ത കര ലിയാ ഹൈ, ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
ജ്ഞാനാത്മ ആത്മാ പ്രാപ്ത കീധോ, നമും നമും തേ ദേവനേ. ൧.
Page 272 of 394
PDF/HTML Page 296 of 418
single page version
ഉന ദേവകോ മംഗലകേ ലിയേ നമസ്കാര കിയാ യഹ യുക്ത ഹൈ. ജഹാ ജൈസാ പ്രകരണ വഹാ വൈസീ യോഗ്യതാ. യഹാ ഭാവ–മോക്ഷ തോ അരഹംത കേ ഹൈ ഔര ദ്രവ്യ–ഭാവ ദോനോം പ്രകാരകേ മോക്ഷ പരമേഷ്ഠീ കേ ഹൈം, ഇസലിയേ ദോനോം കോ നമസ്കാര ജാനോ.. ൧.. ആഗേ ഇസപ്രകാര നമസ്കാര കര ഗ്രംഥ കരനേ കീ പ്രതിജ്ഞാ കരതേ ഹൈംഃ–––
വക്ഷ്യേ പരമാത്മാനം പരമപദം പരമയോഗിനാമ്.. ൨..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹേത ഹൈം കി ഉസ പൂര്വോക്ത ദേവകോ നമസ്കാര കര, പരമാത്മാ ജോ ഉത്കൃഷ്ട
ശുദ്ധ ആത്മാ ഉസകോ, പരമ യോഗീശ്വര ജോ ഉത്കൃഷ്ട – യോഗ്യ ധ്യാനകേ കരനേ വാലേ മുനിരാജോം കേ
ലിയേ കഹൂ ഗാ. കൈസാ ഹൈ പൂര്വോക്ത ദേവ? ജിനകേ അനന്ത ഔര ശ്രേഷ്ഠ ജ്ഞാന – ദര്ശന പായാ ജാതാ ഹൈ,
വിശുദ്ധ ഹൈ – കര്മമല സേ രഹിത ഹൈ, ജിസകാ പദ പരമ–ഉത്കൃഷ്ട ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ഇസ ഗ്രംഥ മേം മോക്ഷ കോ ജിസ കാരണസേ പാവേ ഔര ജൈസാ മോക്ഷപദ ഹൈ വൈസാ വര്ണന കരേംഗേ, ഇസലിയേ ഉസ രീതി ഉസീ കീ പ്രതീജ്ഞാ കീ ഹൈ. യോഗീശ്വരോംകേ ലിയേ കഹേംഗേ, ഇസകാ ആശയ യഹ ഹൈ കി ഐസേ മോക്ഷപദ കോ ശുദ്ധ പരമാത്മാകേ ധ്യാനകേ ദ്വാരാ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം, ഉസ ധ്യാന കീ യോഗ്യതാ യോഗീശ്വരോം കേ ഹീ പ്രധാനരൂപസേ പാഈ ജാതീ ഹൈ, ഗൃഹസ്ഥോം കേ യഹ ധ്യാന പ്രധാന നഹീം ഹൈ.. ൨..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജിസ പരമാത്മാകോ കഹനേ കീ പ്രതീജ്ഞാ കീ ഹൈ ഉസകോ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി ജാനകര ഉസകാ ധ്യാന കരകേ പരമ പദകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈംഃ–––
അവ്വാബാഹമണംതം അണോവമം ലഹഇ ണിവ്വാണം.. ൩..
––––––––––––––
കഹും പരമപദ–പരമാതമാ പ്രകരണ പരമയോഗീന്ദ്രനേ. ൨.
൨൭൨] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 273 of 394
PDF/HTML Page 297 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൨൭൩
അവ്യാബാധമനംതം അനുപമം ലഭതേ നിര്വാണമ്.. ൩..
അര്ഥഃ––ആഗേ കഹേംഗേ കി പരമാത്മാകോ ജാനകര യോഗീ (– മുനി) യോഗ (– ധ്യാന) മേം സ്ഥിത ഹോകര നിരന്തര ഉസ പരമാത്മാ കോ അനുഭവഗോചര കരകേ നിര്വാണ കോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ. കൈസാ ഹൈ നിര്വാണ? ‘അവ്യാബാധ’ ഹൈ, – ജഹാ കിസീ പ്രകാര കീ ബാധാ നഹീം ഹൈ. ‘അനംത’ ഹൈ –ജിസകാ നാശ നഹീം ഹൈ. ‘അനുപമ’ ഹൈ,–– ജിസകോ കിസീ കീ ഉപമാ നഹീം ലഗതീ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി ഐസേ പരമാത്മാകോ ആഗേ കഹേംഗേ ജിസകേ ധ്യാനമേം മുനി നിരംതര അനുഭവ കരകേ കേവലജ്ഞാന പ്രാപ്ത കര നിര്വാണ കോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം. യഹാ യഹ താത്പര്യ ഹൈ കി പരമാത്മാ കേ ധ്യാന സേ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ.. ൩.. ആഗേ പരമാത്മാ കൈസാ ഹൈ ഐസാ ബതാനേകേ ലിയേ ആത്മാകോ തീന പ്രകാര ദിഖാതേ ഹൈംഃ––
തത്ഥ പരോ ഝാഇജ്ജഇ അംതോ വാഏണ ചഇവി ബഹിരപ്പാ.. ൪..
തത്ര പരം ധ്യായതേ അന്തരുപായേന ത്യജ ബഹിരാത്മാനമ്.. ൪..
അര്ഥഃ––വഹ ആത്മാ പ്രാണിയോംകേ തീന പ്രകാരകാ ഹൈ; അംതരാത്മാ, ബഹിരാത്മാ ഔര പരമാത്മാ. അംതരാത്മാകേ ഉപായ ദ്വാരാ ബഹിരാത്മാകോ ഛോഡകര പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരനാ ചാഹിയേ. ഭാവാര്ഥഃ––ബഹിരാത്മപന കോ ഛോഡകര അംരതാത്മാരൂപ ഹോകര പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരനാ ചാഹിയേ, ഇസസേ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ.. ൪.. ആഗേ തീന പ്രകാരകേ ആത്മാകാ സ്വരൂപ ദിഖാതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൧ – മുദ്രിത സംസ്കൃത പ്രതിമേം ‘ഹു ഹേഊണം’ ഐസാ പാഠ ഹൈ ജിസകീ സംസ്കൃത ‘തു ഹിത്വാ’ കീ ഹൈ.
Page 274 of 394
PDF/HTML Page 298 of 418
single page version
കമ്മകലംകവിമുക്കോ പരമപ്പാ ഭണ്ണഏ ദേവോ.. ൫..
കര്മകലംക വിമുക്തഃ പരമാത്മാ ഭണ്യതേ ദേവഃ.. ൫..
അര്ഥഃ––അക്ഷ അര്ഥാത് സ്പര്ശന ആദി ഇന്ദ്രിയാ വഹ തോ ബാഹ്യ ആത്മാ ഹൈ, ക്യോംകി ഇന്ദ്രിയോം സേ
സ്പര്ശ ആദി വിഷയോംകാ ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ തബ ലോഗ കഹതേ ഹൈം––––ഐസേ ഹീ ജോ ഇന്ദ്രിയാ ഹൈം വഹീ
ആത്മാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ഇന്ദ്രിയോം കോ ബാഹ്യ ആത്മാ കഹതേ ഹൈം. അംതരാത്മാ ഹൈ വഹ അംതരംഗ മേം ആത്മാകാ
പ്രകട അനുഭവഗോചര സംകല്പ ഹൈ, ശരീര ഔര ഇന്ദ്രിയോം സേ ഭിന്ന മന കേ ദ്വാരാ ദേഖനേ ജാനനേ വാലാ
ഹൈ വഹ മൈം ഹൂ , ഇസപ്രകാര സ്വസംവേദനഗോചര സംകല്പ വഹീ അന്തരാത്മാ ഹൈ. തഥാ പരമാത്മാ കര്മ ജോ
ദ്രവ്യകര്മ ജ്ഞാനാവരണാദിക തഥാ ഭാവകര്മ ജോ രാഗ–ദ്വേഷ–മോഹാദിക ഔര നോകര്മ ജോ ശരീരാദിക
കലംകമല ഉസസേ വിമുക്ത–രഹിത, അനംതജ്ഞാനാദിക ഗുണ സഹിത വഹീ പരമാത്മാ, വഹീ ദേവ ഹൈ,
അന്യദേവ കഹനാ ഉപചാര ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ–––ബാഹ്യ ആത്മാ തോ ഇന്ദ്രിയോം കോ കഹാ തഥാ അംതരാത്മാ ദേഹമേം സ്ഥിത ദേഖനാ – ജാനനേ ജിസകേ പായാ ജാതാ ഹൈ ഐസാ മന കേ ദ്വാരാ സംകല്പ ഹൈ ഔര പരമാത്മാ കര്മകലംക സേ രഹിത കഹാ. യഹാ ഐസാ ബതായാ ഹൈ കി യഹ ജീവ ഹീ ജബതക ബാഹ്യ ശരീരാദിക കോ ഹീ ആത്മാ ജാനതാ ഹൈ തബ തക തോ ബഹിരാത്മാ ഹൈ, സംസാരീ ഹൈ, ജബ യഹീ ജീവ അംതരംഗ മേം ആത്മാ കോ ജാനതാ ഹൈ തബ യഹ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി ഹോതാ ഹൈ, തബ അന്തരാത്മാ ഹൈ ഔര യഹ ജീവ ജബ പരമാത്മാ കേ ധ്യാന സേ കര്മകലംക സേ രഹിത ഹോതാ ഹൈ തബ പഹിലേ തോ കേവലജ്ഞാന പ്രാപ്ത കര അരഹംത ഹോതാ ഹൈ, പീഛേ സിദ്ധപദ കോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ, ഇന ദോനോം ഹീ കോ പരമാത്മാ കഹതേ ഹൈം. അരഹംത തോ ഭാവ–കലംക രഹിത ഹൈം ഔര സിദ്ധ ദ്രവ്യ–ഭാവരൂപ ദോനോം ഹീ പ്രകാര കേ കലംക സേ രഹിത ഹൈം, ഇസപ്രകാര ജാനോ.. ൫.. ആഗേ ഉസ പരമാത്മാ വിശേഷണ ദ്വാരാ സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൭൪] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 275 of 394
PDF/HTML Page 299 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൨൭൫
പരമേട്ഠീ പരമജിണോ സിവംകരോ സാസഓ സിദ്ധോ.. ൬..
പരമേഷ്ഠീ പരമജിനഃ ശിവംകരഃ ശാശ്വതഃ സിദ്ധഃ.. ൬..
അര്ഥഃ––പരമാത്മാ ഐസാ ഹൈ – മലരഹിത ഹൈ – ദ്രവ്യകര്മ ഭാവകര്മരൂപ മലസേ രഹിത ഹൈ, കലത്യക്ത (– ശരീര രഹിത) ഹൈ അനിംദ്രിയ (– ഇന്ദ്രിയ രഹിത) ഹൈ, അഥവാ അനിംദിത അര്ഥാത് കിസീ പ്രകാര നിംദായുക്ത നഹീം ഹൈ സബ പ്രകാരസേ പ്രശംസാ യോഗ്യ ഹൈ, കേവല (– കേവലജ്ഞാനമയീ) ഹൈ, വിശുദ്ധാത്മാ – ജിസകീ ആത്മാകാ സ്വരൂപ വിശേഷരൂപസേ ശുദ്ധ ഹൈ, ജ്ഞാനമേം ജ്ഞേയോംകേ ആകാര ഝലകതേ ഹൈം തോ ഭീ ഉനരൂപ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ഔര ന ഉനസേ രാഗദ്വേഷ ഹൈ, പരമേഷ്ഠീ ഹൈ – പരമപദ മേം സ്ഥിത ഹൈ, പരമ ജിന ഹൈ –സബ കര്മോംകോ ജീത ലിയേ ഹൈം, ശിവംകര ഹൈ – ഭവ്യജീവോംകോ പരമ മംഗല തഥാ മോക്ഷകോ കരതാ ഹൈ, ശാശ്വതാ (– അവിനാശീ) ഹൈ, സിദ്ധ ഹൈ–––അപനേ സ്വരൂപകീ സിദ്ധി കരകേ നിര്വാണപദകോ പ്രാപ്ത ഹുആ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ഐസാ പരമാത്മാ ഹൈ, ജോ ഇസപ്രകാരകേ പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരതാ ഹൈ വഹ ഐസാ ഹീ ഹോ ജാതാ ഹൈ.. ൬.. ആഗേ ഭീ യഹീ ഉപദേശ കരതേ ഹൈംഃ–––
ഝാഇജ്ജഇ പരമപ്പാ ഉവഇട്ഠം ജിണവരിംദേഹിം.. ൭..
ധ്യായതേ പരമാത്മാ ഉപദിഷ്ടം ജിനവരൈന്ദ്രൈഃ.. ൭..
അര്ഥഃ––ബഹിരാത്മപന കോ മന വചന കായ സേ ഛോഡകര അന്തരാത്മാകാ ആശ്രയ ലേകര പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരോ, യഹ ജിനവരേന്ദ്ര തീര്ഥംകര പരമദേവ നേ ഉപദേശ ദിയാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
പരമേഷ്ഠീ, കേവള, പരമജിന, ശാശ്വത, ശിവംകര സിദ്ധ ഛേ. ൬.
Page 276 of 394
PDF/HTML Page 300 of 418
single page version
ഹൈം.. ൭.. ആഗേ ബഹിരാത്മാ കീ പ്രവൃത്തി കഹതേ ഹൈംഃ–––
ണിയദേഹം അപ്പാണം അജ്ഝവസദി മുഢദിട്ഠീഓ.. ൮..
നിജദേഹം ആത്മാനം അധ്യവസ്യതി മൂഢദ്രഷ്ടിസ്തു.. ൮..
അര്ഥഃ––മൂഢദൃഷ്ടി അജ്ഞാനീ മോഹീ മിഥ്യാദൃഷ്ടി ഹൈ വഹ ബാഹ്യ പദാര്ഥ – ധന, ധാന്യ, കുടുമ്ബ ആദി ഇഷ്ട പദാര്ഥോം മേം സ്ഫുരിത (– തത്പര) മനവാലാ ഹൈ തഥാ ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ അപനേ സ്വരൂപ സേ ച്യുത ഹൈ ഔര ഇന്ദ്രിയോംകോ ഹീ ആത്മാ ജാനതാ ഹൈ, ഐസാ ഹോതാ ഹുആ അപനേ ദേഹകോ ഹീ ആത്മാ ജാനതാ ഹൈ––നിശ്ചയ കരതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര മിഥ്യാദൃഷ്ടി ബഹിരാത്മാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ–––ഐസാ ബഹിരാത്മാകാ ഭാവ ഹൈ ഉസകോ ഛോഡനാ.. ൮..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി മിഥ്യാദൃഷ്ടി അപനീ ദേഹകേ സമാന ദൂസരോംകീ ദേഹകോ ദേഖകര ഉസകോ ദൂസരേ കീ ആത്മാ മാനതാ ഹൈഃ–––
അചേതനം അപി ഗൃഹീതം ധ്യായതേ പരമ ഭാവേന.. ൯..
അര്ഥഃ–––മിഥ്യാദൃഷ്ടി പു്രുഷ അപനീ ദേഹകേ സമാന ദൂസരേ കീ ദേഹകോ ദേഖ കരകേ യഹ ദേഹ അചേതന ഹൈ തോ ഭീ മിഥ്യാഭാവ സേ ആത്മഭാവ ദ്വാരാ ബഡാ യത്ന കരകേ പരകീ ആത്മാ ധ്തായാ ഹൈ അര്ഥാത് സമഝതാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
നിജ ദേഹ അധ്യവസിത കരേ ആത്മാപണേ ജീവ മൂഢധീ. ൮.
നിജദേഹ സമ പരദേഹ ദേഖീ മൂഢ ത്യാം ഉദ്യമ കരേ,
൨൭൬] [അഷ്ടപാഹുഡ ഭാവാര്ഥഃ––പരമാത്മാ കേ ധ്യാന കരനേ കാ ഉപദേശ പ്രധാന കരകേ കഹാ ഹൈ, ഇസീസേ മോക്ഷ പാതേ
൧ – പാഠാന്തര – ‘ചുഓ’ കേ സ്ഥാന പര ‘ചഓ’ ൨– ‘സരിച്ഛം’ പാഠാന്തര ‘സരിസം’