Page 297 of 394
PDF/HTML Page 321 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൨൯൭
അന്യമതീ ഛദ്മസ്ഥ ഹൈം, ഇന്ഹോംനേ അപനീ ബുദ്ധിമേം ആയാ വൈസേ ഹീ കലപനാ കരകേ കഹാ ഹൈ വഹ പ്രമാണസിദ്ധി നഹീം ഹൈ. ഇനമേം കഈ വേദാന്തീ തോ ഏക ബ്രഹ്മമാത്ര കഹതേ ഹൈം, അന്യ കുഛ വസ്തയഭൂത നഹീം ഹൈ മായാരൂപ അവസ്തു ഹൈ ഐസാ മാനതേ ഹൈം. കഈ നൈയായിക, വൈശേഷിക ജീവ കോ സര്വഥാ നിത്യ സര്വഗത കഹതേ ഹൈം, ജീവകേ ഔര ജ്ഞാനഗുണ കേ സര്വഥാ ഭേദ മാനതേ ഹൈം ഔര അന്യ കാര്യമാത്ര ഹൈ ഉനകോ ഈശ്വര കരാത ഹൈ ഇസപ്രകാര മാനതേ ഹൈം. കഈ സാംഖ്യമതീ പുരുഷകോ ഉദാസീന ചൈതന്യരൂപ മാനകര സര്വഥാ അകര്താ മാനതേ ഹൈം ജ്ഞാനകോ പ്രധാന കാ ധര്മ മാനതേ ഹൈം. കഈ ബൌദ്ധമതീ സര്വ വസ്തു ക്ഷണിക മാനതേ ഹൈം, സര്വഥാ അനിത്യ മാനതേ ഹൈം, ഇനമേം ഭീ അനേക മതഭേദ ഹൈം, കഈ വിജ്ഞാനമാത്ര തത്ത്വ മാനതേ ഹൈം, കഈ സര്വഥാ ശൂന്യ മാനതേ ഹൈം, കോഈ അന്യപ്രകാര മാനതേ ഹൈം. മീമാംസക കര്മകാംഡമാത്ര ഹീ തത്ത്വ മാനതേ ഹൈം, ജീവകോ അണുമാത്ര മാനതേ ഹൈം തോ ഭീ കുഛ പരമാര്ഥ നിത്യ വസ്തു നഹീം ഹൈ––ഇത്യാദി മാനതേ ഹൈം, പംചഭൂതോം സേ ജീവകീ ഉത്പത്തി മാനതേ ഹൈം. ഇത്യാദി ബുദ്ധികല്പിത തത്ത്വ മാനകര പരസ്പര മേം വിവാദ കരതേ ഹൈം, യഹ യുക്ത ഹീ ഹൈ– വസ്തുകാ പൂര്ണസ്വരൂപ ദിഖതാ നഹീം ഹൈ തബ ജൈസേ അംധേ ഹസ്തീലാ വിവാദ കരതേ ഹൈം വൈസേ വിവാദ ഹീ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജിനദേവ സര്വജ്ഞനേ ഹീ വസ്തുകാ പൂര്ണരൂപ ദേഖാ ഹൈ വഹീ കഹാ ഹൈ. യഹ പ്രമാണ ഔര നയോംകേ ദ്വാരാ അനേകാന്തരൂപ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ. ഇനകീ ചര്ചാ ഹേതുവാദ കേ ജൈനകേ ന്യായ–ശസ്ത്രോംസേ ജാനീ ജാതീ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ––ജിനമതമേം ജീവാജീവകാ സ്വരൂപ സത്യാര്ഥ കഹാ ഹൈ ഉസകോ ജാനനാ സമ്യഗ്ജ്ഞാന ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജാനകര ജിനദേവകീ ആജ്ഞാ മാനകര സമ്യഗ്ജ്ഞാനകോ അംഗീകാര കരനാ, ഇസീസേ സമ്യക്ചാരിത്രകീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ, ഐസേ ജാനനാ.. ൪൧.. ആഗേ സമ്യക്ചാരിത്രകാ സ്വരൂപ കഹതേ ഹൈംഃ–––
തം ചാരിത്തം ഭണിയം അവിയപ്പ കമ്മരഹിഏഹിം.. ൪൨..
തത് ചാരിത്രം ഭണിതം അവികല്പം കര്മരഹിതൈഃ.. ൪൨..
അര്ഥഃ––യോഗീ ധ്യാനീ മുനി ഉസ പൂര്വോക്ത ജീവാജീവകേ ഭേദരൂപ സത്യാര്ഥ സമ്യഗ്ജ്ഞാനകോ ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 298 of 394
PDF/HTML Page 322 of 418
single page version
ജാനകര പുണ്യ തഥാ പാപ ഇന ദോനോംകാ പരിഹാര കരതാ ഹൈ, ത്യാഗ കരതാ ഹൈ വഹ ചാരിത്ര ഹൈ, ജോ നിര്വികല്പ ഹൈ അര്ഥാത് പ്രവൃത്തിരൂപക്രിയാകേ വികല്പോംസേ രഹിത ഹൈ വഹ ചാരിത്ര ഘാതികര്മസേ രഹിത ഐസേ സര്വജ്ഞദേവനേ കഹാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ–––ചാരിത്ര നിശ്ചയ–വ്യവഹാരകേ ഭേദസേ ദോ ഭേദരൂപ ഹൈ, മഹാവ്രത–സമിതി–ഗുപ്തി കേ ഭേദസേ കഹാ ഹൈ വഹ വ്യവഹാര ഹൈ. ഇസമേം പ്രവൃത്തിരൂപ ക്രിയാ ശുഭകര്മരൂപ ബംധ കരതീ ഹൈ ഔര ഇന ക്രിയാഓം മേം ജിതനേ അംശ നിവൃത്തി ഹൈ [അര്ഥാത് ഉസീസമയ സ്വാശ്രയരൂപ ആംശിക നിശ്ചയ വീതരാഗ ഭാവ ഹൈ] ഉസകാ ഫല ബംധ നഹീം ഹൈ, ഉസകാ ഫല കര്മ കീ ഏകദേശ നിര്ജരാ ഹൈ. സബ കര്മോംസേ രഹിത അപനേ ആത്മസ്വരൂപമേം ലീന ഹോനാ വഹ നിശ്ചയചാരിത്ര ഹൈ, ഇസകാ ഫല കര്മകാ നാശ ഹീ ഹൈ, യഹ പുണ്യ– പാപകേ പരിഹാരരൂപ നിര്വികല്പ ഹൈ. പാപകാ തോ ത്യാഗ മുനികേ ഹൈ ഹീ ഔര പുണ്യ കാ ത്യാഗ ഇസപ്രകാര ഹൈ––– ശുഭക്രിയാ കാ ഫല പുണ്യകര്മകാ ബംധ ഹൈ ഉസകീ വാംഛാ നഹീം ഹൈ, ബംധകേ നാശ കാ ഉപായ നിര്വികല്പ നിശ്ചയചാരിത്ര കാ പ്രധാന ഉദ്യമ ഹൈ. ഇസപ്രകാര യഹാ നിര്വികല്പ അര്ഥാത് പുണ്യ–പാപസേ രഹിത ഐസാ നിശ്ചയചാര്രിത്ര കഹാ ഹൈ. ചൌദഹവേം ഗുണസ്ഥാനകേ അംതസമയമേം പൂര്ണ ചാരിത്ര ഹോതാ ഹൈ, ഉസസേ ലഗതാ ഹീ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ ഐസാ സിദ്ധാംത ഹൈ.. ൪൨.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ഇസപ്രകാര രത്നത്രയസഹിത ഹോകര തപ സംയമ സമിതികോ പാലതേ ഹുഏ ശുദ്ധാത്മാകാ ധ്യാന കരനേ വാലാ മുനി നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈഃ–––
സോ പാവഇ പരമപയം ഝായംതോ അപ്പയം സുദ്ധം.. ൪൩..
സഃ പ്രാപ്നോതി പരമപദം ധ്യായന് ആത്മാനം ശുദ്ധമ്.. ൪൩..
അര്ഥഃ––ജോ മുനി രത്നത്രയസംയുക്ത ഹോതാ ഹുആ സംയമീ ബനകര അപനീ ശക്തികേ അനുസാര തപ കരതാ ഹൈ വഹ ശുദ്ധ ആത്മാകാ ധ്യാന കരതാ ഹുആ പരമപദ നിവാര്ണകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ജോ മുനി സംയമീ പാ ച മഹാവ്രത, പാ ച സമിതി, തീന ഗുപ്തി യഹ തേരഹ പ്രകാരകാ ചാരിത്ര വഹീ പ്രവൃത്തിരൂപ വ്യവഹാരചാരിത്ര സംയമ ഹൈ, ഉസകോ അംഗീകാര കരകേ ഔര പൂര്വോക്ത പ്രകാര നിശ്ചയചാരിത്ര യുക്ത ഹോകര അപനീ ശക്തികേ അനുസാര ഉപവാസ, ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൨൯൮] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 299 of 394
PDF/HTML Page 323 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൨൯൯ കായക്ലേശാദി ബാഹ്യ തപ കരതാ ഹൈ വഹ മുനി അംതരംഗ തപ ധ്യാനകേ ദ്വാരാ ശുദ്ധ ആത്മാകാ ഏകാഗ്ര ചിത്ത കരകേ ധ്യാന കരതാ ഹുആ നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.. ൪൩.. [നോംധ–––ജോ ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനകേ യോഗ്യ സ്വാശ്രയരൂപ നിശ്ചയരത്നത്രയ സഹിത ഹൈ ഉസീകേ വ്യവഹാര സംയമ–വ്രതാദിക കോ വ്യവഹാരചാരിത്ര മാനാ ഹൈ.] ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ധ്യാനീ മുനി ഐസാ ബനകര പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരതാ ഹൈഃ–––
ദോദോസവിപ്പമുക്കോ പരമപ്പാ ഝായഏ ജോഈ.. ൪൪..
ദ്വി ദോഷവിപ്രമുക്തഃ പരമാത്മാനം ധ്യായതേ യോഗീ.. ൪൪..
അര്ഥഃ––‘ത്രിഭിഃ’ മന വചന കായസേ, ‘ത്രീന്’ വര്ഷാ, ശീത, ഉഷ്ണ തീന കാലയോഗോം കോ ധാരണ
കര,‘ത്രികരഹിത’ മായാ, മിഥ്യാ, നിദാന തീന ശല്യോംസേ രഹിത ഹോകര,‘ത്രികേണ പരികരിതഃ’ ദര്ശന,
ജ്ഞാന, ചാരിത്ര സേ മംഡിത ഹോകര ഔര ‘ദ്വിദോഷവിപ്രമുക്തഃ’ ദോ ദോഷ അര്ഥാത് രാഗ–ദ്വേഷ ഇനസേ രഹിത
ഹോതാ ഹുആ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി ഹൈ, വഹ പരമാത്മാ അര്ഥാത് സര്വകര്മ രഹിത ശുദ്ധ പരമാത്മാ ഉനകാ ധ്യാന
കരതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––മന വചന കായ സേ തീന കാലയോഗ ധാരണകര പരമാത്മാകാ ധ്യാന കര ഇസപ്രകാര
ജായേ തബ ധ്യാന കീ സിദ്ധി കൈസീ? കോഈ പ്രകാര കാ ചിത്ത മേം ശല്യ രഹനേ സേ ചിത്ത ഏകാഗ്ര നഹീം
ഹോതാ തബ ധ്യാന കൈസേ ഹോ? ഇസലിയേ ശല്യ രഹിത കഹാ; ശ്രദ്ധാന, ജ്ഞാന ആചരണ യഥാര്ഥ ന ഹോ തബ
ധ്യാന കൈസേ ഹോ? ഇസലിയേ ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്ര മംഡിത കഹാ ഔര രാഗ–ദ്വേഷ, ഇഷ്ട–അനിഷ്ട ബദ്ധി
രഹേ തബ ധ്യാന കൈസേ ഹോ? ഇസലിയേ പരമാത്മാ കാ ധ്യാന കരേ വഹ ഐസാ ഹോകര കരേ, യഹ താത്പര്യ
ഹൈ.. ൪൪..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ഇസപ്രകാര ഹോതാ ഹൈ വഹ ഉത്തമ സുഖകോ പാതാ ഹൈഃ–––
Page 300 of 394
PDF/HTML Page 324 of 418
single page version
ണിമ്മലസഹാവജുത്തോ സോ പാവഇ ഉത്തമം സോക്ഖം.. ൪൫..
നിര്മലസ്വഭാവയുക്തഃ സഃ പ്രാപ്നോതി ഉത്തമം സൌഖ്യമ്.. ൪൫..
അര്ഥഃ––ജോ ജീവ മദ, മായാ, ക്രോധ ഇനസേ രഹിത ഹോ ഔര ലോഭസേ വിശേഷരൂപസേ രഹിത ഹോ
വഹ ജീവ നിര്മല വിശുദ്ധ സ്വഭാവയുക്ത ഹോകര ഉത്തമ സുഖകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ലോകമേം ഭീ ഐസാ ഹൈ കി ജോ മദ അര്ഥാത് അതി മാനീ തഥാ മായാ കപട ഔര
ആകുലതായുക്ത ഹോകര നിരന്തര ദുഃഖീ രഹതാ ഹൈ. അതഃ യഹീ രീതി മോക്ഷമാര്ഗ മേം ഭീ ജാനോ–ജോ ക്രോധ,
മാന, മായാ, ലോഭ ചാര കഷായോംസേ രഹിത ഹോതാ ഹൈ തബ നിര്മല ഭാവ ഹോതേ ഹൈം ഔര തബ ഹീ
യഥാഖ്യാതചാരിത്ര പാകര ഉത്തമ സുഖകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.. ൪൫..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ വിഷയ–കഷായോം മേം ആസക്ത ഹൈ, പരമാത്മാകീ ഭാവനാ സേ രഹിത ഹൈ,
സകതാഃ–––
സോ ണ ലഹഇ സിദ്ധിസുഹം ജിണമുദ്ദപരമ്മുഹോ ജീവോ.. ൪൬..
സഃ ന ലഭതേ സിദ്ധിസുഖം ജിനമുദ്രാപരാങ്മുഖഃ ജീവഃ.. ൪൬..
അര്ഥഃ––ജോ ജീവ വിഷയ–കഷായപംസേ യുക്ത ഹൈ, രൌദ്രപരിണാമീ ഹൈ, ഹിംസാദിക വിഷയ– കഷായദിക പാപോം മേം ഹര്ഷ സഹിത പ്രവൃത്തി കരതാ ഹൈ ഔര ജിസകാ ചിത്ത പരമാത്മാകീ ഭാവനാ സേ രഹിത ഹൈ, ഐസാ ജീവ ജിനമുദ്രാ സേ പരാങമുഖ ഹൈ വഹ ഐസേ സിദ്ധിസുഖകോ മോക്ഷകേ സുഖകോ പ്രാപ്ത നഹീം കര സകതാ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
നിര്മള സ്വഭാവേ പരിണമേ, തേ സൌഖ്യ ഉത്തമനേ ലഹേ. ൪൫.
പരമാത്മഭാവനഹീന രൂദ്ര, കഷായവിഷയേ യുക്ത ജേ,
൩൦൦] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 301 of 394
PDF/HTML Page 325 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൦൧
ഭാവാര്ഥഃ––ജിനമത മേം ഐസാ ഉപദേശ ഹൈ കി ജോ ഹിംസാദിക പാപോം സേ വിരക്ത ഹോ, വിഷയ– കഷായോംസേ ആസക്ത ന ഹോ ഔര പരമാത്മാകാ സ്വരൂപ ജാനകര ഉസകീ ഭാവനാസഹിത ജീവ ഹോതാ ഹൈ വഹ മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കര സകതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജിനമത കീ മുദ്രാ സേ ജോ പരാങമുഖ ഹൈ ഉസകോ മോക്ഷ കൈസേ ഹോ? വഹ തോ സംസാര മേം ഹീ ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ. യഹാ രുദ്രകാ വിശേഷണ ദിയാ ഹൈ ഉസകാ ഐസാ ഭീ ആശയ ഹൈ കി രുദ്ര ഗ്യാരഹ ഹോതേ ഹൈം, യേ വിഷയ–കഷായോം മേം ആസക്ത ഹോ കര ജിനമുദ്രാ സേ ഭ്രഷ്ട ഹോതേ ഹൈം, ഇനകോ മോക്ഷ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ഇനകീ കഥാ പുരാണോം സേ ജാനനാ.. ൪൬.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജിനമുദ്രാ സേ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ കിന്തു യഹ മുദ്രാ ജിന ജീവോം കോ നഹീം രുചതീ ഹൈ വേ സംസാര മേം ഹീ രഹതേ ഹൈംഃ–––
സിവിണേ വി ണ രുച്ചഇ പുണ ജീവാ അച്ഛംതി ഭവഗഹണേ.. ൪൭..
സ്വപ്നേപി ന രോചതേ പുനഃ ജീവാഃ തിഷ്ഠംതി ഭവഗഹനേ.. ൪൭..
അര്ഥഃ––ജിന ഭഗവാന കേ ദ്വാരാ കഹീ ഗഈ ജിന മുദ്രാ ഹൈ വഹീ സിദ്ധിസുഖ ഹൈ മുക്തസുഖ ഹീ
ഹൈ, യഹ കാരണ മേം കാര്യ കാ ഉപചാര ജാനനാ; ജിനമുദ്രാ മോക്ഷ കാ കാരണ ഹൈ, മോക്ഷസുഖ ഉസകാ
കാര്യ ഹൈ. ഐസീ ജിനമുദ്രാ ജിനഭഗവാന നേ ജൈസീ കഹീ ഹൈ വൈസീ ഹീ ഹൈ. തോ ഐസീ ജിനമുദ്രാ ജിസ
ജീവ കോ സാക്ഷാത് തോ ദൂര ഹീ രഹോ, സ്വപ്ന മേം ഭീ കദാചിത് ഭീ നഹീം രുചതി ഹൈ, ഉസകാ സ്വപ്ന
ആതാ ഹൈ തോ ഭീ അവജ്ഞാ ആതീ ഹൈ തോ വഹ ജീവ സംസാരരൂപ ഗഹന വന മേം രഹതാ ഹൈ, മോക്ഷ കേ സുഖ
കോ പ്രാപ്ത നഹീം കര സകതാ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജിനദേവഭാഷിത ജിനമുദ്രാ മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ വഹ മോക്ഷരൂപീ ഹീ ഹൈ, ക്യോംകി
കരതേ ഹൈം. ജിസ ജീവ കോ യഹ നഹീം രുചതീ ഹൈ വഹ മോക്ഷ കോ പ്രാാപ്ത നഹീം കര സകതാ, സംസാര ഹീ മേം
രഹതാ ഹൈ.. ൪൭..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ പരമാത്മാകാ ധ്യാന കരതാ ഹൈ വഹ യോഗീ ലോഭരഹിത ഹോകര നവീന
കര്മകാ ആസ്രവ നഹീം കരതാ ഹൈഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 302 of 394
PDF/HTML Page 326 of 418
single page version
ണാദിയദി ണവം കമ്മം ണിദ്ദിട്ഠം ജിണവരിംദേഹിം.. ൪൮..
നാദ്രിയതേ നവം കര്മ നിര്ദിഷ്ടം ജിനവരേന്ദ്രൈഃ.. ൪൮..
അര്ഥഃ––ജോ യോഗീ ധ്യാനീ പരമാത്മാ കാ ധ്യാന കരതാ ഹുആ രഹതാ ഹൈ വഹ മല ദേനേ വാലേ
ലോഭ കഷായ സേ ഛൂടതാ ഹൈ, ഉസകേ ലോഭ മല നഹീം ലഗതാ ഹൈ ഇസീ സേ നവീന കര്മ കാ ആസ്രവ
ഉസകേ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, യഹ ജിനവരേന്ദ്ര തീര്ഥംകര സര്വജ്ഞദേവ നേ കഹാ ഹൈ.
സംബംധീ കുഛ ഭീ ലോഭ നഹീം ഹോതാ, ഇസലിയേ ഉസകേ നവീന കര്മകാ ആസ്രവ നഹീം ഹോതാ ഐസാ
ജിനദേവനേ കഹാ ഹൈ. യഹ ലോഭ കഷായ ഐസാ ഹീ കീ ദസവേം ഗുണസ്ഥാന തക പഹു ച ജാനേ പര ഭീ
അവ്യക്ത ഹോകര ആത്മാ കോ മല ലഗാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ഇസകോ കാടനാ ഹീ യുക്ത ഹൈ, അഥവാ ജബ
തക മോക്ഷകീ ചാഹരൂപ ലോഭ രഹതാ ഹൈ തബ തക മോക്ഷ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ലോഭ കാ അത്യംത
നിഷേധ ഹൈ.. ൪൮..
ഝായംതോ അപ്പാണം പരമപയം പാവഏ ജോഈ.. ൪൯..
നൂതന കരമ നഹി ആസ്രവേ–ജിനദേവഥീ നിര്ദിഷ്ട ഛേ. ൪൮.
പരിണത സുദ്രഢ–സമ്യക്ത്വരൂപ, ലഹീ സുദ്രഢ–ചാരിത്രനേ,
Page 303 of 394
PDF/HTML Page 327 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൦൩
ധ്യായന്നാത്മാനം പരമപദം പ്രാപ്നോതി യോഗീ.. ൪൯..
അര്ഥഃ––പൂര്വോക്ത പ്രകാര ജിസകീ മതി ദൃഢ സമ്യക്ത്വസേ ഭാവിത ഹൈ ഐസാ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി
ദൃഢചാരിത്രവാന ഹോകര ആത്മാകാ ധ്യാന കരതാ ഹുആ പരമപദ അര്ഥാത് പരമാത്മപദ കോ പ്രാപ്ത കരതാ
ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––സമ്യഗ്ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്രരൂപ ദൃഢ ഹോകര പരിഷഹ ആനേ പര ഭീ ചലായമാന ന
൪൯..
ആഗേ ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്ര സേ നിര്വാണ ഹോതാ ഹൈ – ഐസാ കഹതേ ആയേ വഹ ദര്ശന, ജ്ഞാന തോ
സോ രാഗരോസരഹിഓ ജീവസ്സ അണണ്ണ പരിണാമോ.. ൫൦..
സഃ രാഗരോഷരഹിതഃ ജീവസ്യ അനന്യപരിണാമഃ.. ൫൦..
അര്ഥഃ––സ്വധര്മ അര്ഥാത് ആത്മാ കാ ധര്മ ഹൈ വഹ ചരണ അര്ഥാത് ചാരിത്ര ഹൈ. ധര്മ ഹൈ വഹ ആത്മ
സമഭാവ ഹൈ സബ ജീവോം മേം സമാന ഭാവ ഹൈ. ജോ അപനാ ധര്മ ഹൈ വഹീ സബ ജീവോം മേം ഹൈ അഥവാ സബ
ജീവോം കോ അപനേ സമാന മാനനാ ഹൈ ഔര ജോ ആത്മ സ്വഭാവ സേ ഹീ [സ്വാശ്രയകേ ദ്വാരാ] രാഗദ്വേഷ
രഹിത ഹൈ, കിസീ സേ ഇഷ്ട–അനിഷ്ട ബുദ്ധി നഹീം ഹൈ ഐസാ ചാരിത്ര ഹൈ, വഹ ജൈസേ ജീവകേ ദര്ശന – ജ്ഞാന
ഹൈം വൈസേ ഹീ അനന്യ പരിണാമ ഹൈം, ജീവ കാ ഹീ സ്വഭാവ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ചാരിത്ര ഹൈ വഹ ജ്ഞാന മേം രാഗ–ദ്വേഷ രഹിത നിരാകുലതാ രൂപ സ്ഥിരതാ ഭാവ ഹൈ, വഹ
ആഗേ ജീവ കേ പരിണാമ കീ സ്വച്ഛതാ കോ ദൃഷ്ടാംത പൂര്വക ദിഖാതേ ഹൈംഃ–––
Page 304 of 394
PDF/HTML Page 328 of 418
single page version
തഹ രാഗാദിവിജുത്തോ ജീവോ ഹവദി ഹു അണണ്ണവിഹോ.. ൫൧..
അര്ഥഃ––ജൈസേ സ്ഫടികമണി വിശുദ്ധ ഹൈ, നിര്മല ഹൈ, ഉജ്ജ്വല ഹൈ വഹ പരദ്രവ്യ ജോ പീത, രക്ത, ഹരിത പുഷ്പാദികസേ യുക്ത ഹോനേ പര അന്യ സാ ദിഖതാ ഹൈ, പീതാദിവര്ണമയീ ദിഖതാ ഹൈ, വൈസേ ഹീ ജീവ വിശുദ്ധ ഹൈ, സ്വച്ഛ സ്വഭാവ ഹൈ പരന്തു യഹ [അനിത്യ പര്യായ മേം അപനീ ഭൂല ദ്വാരാ സ്വ സേ ച്യുത ഹോതാ ഹൈ തോ] രാഗദ്വേഷദിക ഭാവോംസേ യുക്ത ഹോനേ പര അന്യ അന്യ പ്രകാര ഹുആ ദിഖതാ ഹൈ യഹ പ്രഗട ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––യഹാ ഐസാ ജാനനാ കി രാഗാദി വികാര ഹൈം വഹ പുദ്ഗല കേ ഹൈം ഔര യേ ജീവകേ ജ്ഞാന മേം ആകാര ഝലകതേ ഹൈ തബ ഉനസേ ഉപയുക്ത ഹോകര ഇസപ്രകാര ജാനതാ ഹൈ കി യേ ഭാവ മേരേ ഹീ ഹൈം, ജബ തക ഇസകാ ഭേദജ്ഞാന നഹീം ഹോതാ ഹൈ തബ തക ജീവ അന്യ അന്യ പ്രകാരരൂപ അനുഭവ മേം ആതാ ഹൈ. യഹാ സ്ഫടികമണികാ ദൃഷ്ടാംത ഹൈ, ഉസകേ അന്യദ്രവ്യ– പുഷ്പാദികകാ ഡാംക ലഗതാ ഹൈ തബ അന്യസാ ദിഖതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജീവകേ സ്വച്ഛഭാവ കീ വിചിത്രതാ ജാനനാ.. ൫൧.. ഇസലിയേ ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജബ തക മുനികേ [മാത്ര ചാരിത്ര–ദോഷമേം] രാഗ–ദ്വേഷ കാ അംശ ഹോതാ ഹൈ തബ തക സമ്യഗ്ദര്ശന കോ ധാരണ കരതാ ഹുആ ഭീ ഐസാ ഹോതാ ഹൈഃ–––
സമ്മത്തമുവ്വഹംതോ ഝാണര ഓ ഹോദി ജോഈ സോ.. ൫൨..
ത്യമ ജീവ ഛേ നീരാഗ പണ അന്യാന്യരൂപേ പരിണമേ. ൫൧.
ജേ ദേവ–ഗുരുനാ ഭക്ത നേ സഹധര്മീമുനി–അനുരക്ത ഛേ,
൩൦൪] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 305 of 394
PDF/HTML Page 329 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൦൫
അര്ഥഃ––ജോ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി സമ്യക്ത്വ കോ ധാരണ കരതാ ഹൈ കിന്തു ജബ തക യഥാഖ്യാത ചാരിത്ര കോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതാ ഹൈ തബ തക അരഹംത–സിദ്ധ ദേവമേം, ഔര ശിക്ഷാ–ദീക്ഷാ ദേനേവാലേ ഗുരു മേം തോ ഭക്തി യുക്ത ഹോതാ ഹീ ഹൈ, ഇനകീ ഭക്തി വിനയ സഹിത ഹോതീ ഹൈ ഔര അന്യ സംയമീ മുനി അപനേ സമാന ധര്മ സഹിത ഹൈം ഉനമേം ഭീ അനുരക്ത ഹൈം, അനുരാഗ സഹിത ഹോതാ ഹൈ വഹീ മുനി ധ്യാന മേം പ്രതിവാന് ഹോതാ ഹൈ ഔര ജോ മുനി ഹോകര ഭീ ദേവ–ഗുരു–സാധര്മിയോം മേം ഭക്തി വ അനുരാഗ സഹിത ന ഹോ ഉസകോ ധ്യാന മേം രുചിവാന നഹീം കഹതേ ഹൈം ക്യോംകി ധ്യാന ഹോനേ വാലേ കേ, ധ്യാനവാലേ സേ രുചി, പ്രീതി ഹോതീ ഹൈ, ധ്യാനവാലേ ന രുചേം തബ ജ്ഞാത ഹോതാ ഹൈ കി ഇസകോ ധ്യാന ഭീ നഹീം രുചതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജാനനാ ചാഹിയേ.. ൫൨.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ധ്യാന സമ്യഗ്ജ്ഞാനീ കേ ഹോതാ ഹൈ വഹീ തപ കരകേ കര്മ കാ ക്ഷയ കരതാ ഹൈഃ–––
തം ണാണീ തിഹി ഗുത്തോ ഖവേഇ അംതോമുഹുത്തേണ.. ൫൩..
തജ്ജ്ഞാനീ ത്രിഭിഃ ഗുപ്തഃ ക്ഷപയതി അന്തര്മുഹൂര്ത്തേന.. ൫൩..
അര്ഥഃ––അജ്ഞാനീ തീവ്ര തപകേ ദ്വാരാ ബഹുത ഭവോംമേം ജിതനേ കര്മോംകാ ക്ഷയ കരതാ ഹൈ ഉതനേ
കര്മോംകാ ജ്ഞാനീ മുനി തീന ഗുപ്തി സഹിത ഹോകര അംതര്മുഹൂര്ത മേം ഹീ ക്ഷയ കര ദേതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജോ ജ്ഞാന കാ സാമര്ഥ്യ ഹൈ വഹ തഏവ്ര തപകാ ഭീ സാമര്ഥ്യ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി ഐസാ
കര്മോംകാ ക്ഷയ കരതാ ഹൈ വഹ ആത്മഭാവനാ സഹിത ജ്ഞാനീ മുനി ഉതനേ കര്മോംകാ അംതമുഹൂര്ത മേം ക്ഷയ കര
ദേതാ ഹൈ, യഹ ജ്ഞാന കാ സാമര്ഥ്യ ഹൈ.. ൫൩..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ഇഷ്ട വസ്തുകേ സംബംധ സേ പരദ്രവ്യ മേം രാഗദ്വേഷ കരതാ ഹൈ വഹ ഉസ ഭാവമേം
അജ്ഞാനീ ഹോതാ ഹൈ, ജ്ഞാനീ ഇസസേ ഉല്ടാ ഹൈഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 306 of 394
PDF/HTML Page 330 of 418
single page version
സോ തേണ ദു അണ്ണാണീ ണാണീ ഏത്തോ ദു വിവരീഓ.. ൫൪..
സഃതേന തു അജ്ഞാനീ ജ്ഞാനീ ഏതസ്മാത്തു വിപരീതഃ.. ൫൪..
അര്ഥഃ––ശുഭ യോഗ അര്ഥാത് അപനേ ഇഷ്ട വസ്തു കേ സംബംധ സേ പരദ്രവ്യ മേം സുഭാവ അര്ഥാത്
പ്രീതിഭാവ കോ കരതാ ഹൈ വഹ പ്രഗട രാഗ–ദ്വേഷ ഹൈ, ഇഷ്ടമേം രാഗ ഹുആ തബ അനിഷ്ട വസ്തുമേം ദ്വേഷഭാവ
ഹോതാ ഹീ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജോ രാഗ–ദ്വേഷ കരതാ ഹൈ വഹ ഉസ കാരണ സേ രാഗീ–ദ്വേഷീ–അജ്ഞാനീ ഹൈ ഔര
ജോ ഇസസേ വിപരീത അര്ഥാത് ഉലടാ ഹൈ പരദ്രവ്യമേം രാഗ–ദ്വേഷ നഹീം കരതാ ഹൈ വഹ ജ്ഞാനീ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ജ്ഞാനീ സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി മുനികേ പരദ്രവ്യമേം രാഗദ്വേഷ നഹീം ഹൈ ക്യോംകി രാഗ ഉസകോ കഹതേ
ഹൈ, പരന്തു സമ്യഗ്ജ്ഞാനീ പരദ്രവ്യ മേം ഇഷ്ട–അനിഷ്ടകീ കല്പനാ ഹീ നഹീം കരതാ ഹൈ തബ രാഗ–ദ്വേഷ കൈസേ
ഹോ? ചാരിത്ര മോഹകേ ഉദയവശ ഹോനേ സേ കുഛ ധര്മരാഗ ഹോതാ ഹൈ ഉസകോ ഭീ രാഗ ജാനതാ ഹൈ ഭലാ
നഹീം സമഝതാ ഹൈ തബ അന്യസേ കൈസേ രാഗ ഹോ? പരദ്രവ്യ സേ രാഗ–ദ്വേഷ കരതാ ഹൈ വഹ തോ അജ്ഞാനീ ഹൈ,
ഐസേ ജാനനാ.. ൫൪..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജൈസേ പരദ്രവ്യ മേം രാഗഭാവ ഹോതാ ഹൈ വൈസേ മോക്ഷകേ നിമിത്ത ഭീ രാഗ ഹോ തോ
സോ തേണ ദു അണ്ണാണീ ആദസഹാവാ ദു വിവരീഓ.. ൫൫..
സഃ തേന തു അജ്ഞാനീ ആത്മസ്വഭാവാത്തു വിപരീതഃ.. ൫൫..
അര്ഥഃ––ജൈസേ പരദ്രവ്യമേം രാഗകോ കര്മബംധകാ കാരണ പഹിലേ കഹാ വൈസേ ഹീ രാഗ–ഭാവ ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തോ തേഹ ഛേ അജ്ഞാനീ, നേ വിപരീത തേഥീ ജ്ഞാനീ ഛേ. ൫൪.
ആസരവഹേതു ഭാവ തേ ശിവഹേതു ഛേ തേനാ മതേ,
൩൦൬] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 307 of 394
PDF/HTML Page 331 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൦൭ യദി മോക്ഷ കേ നിമിത്ത ഭീ ഹോ തോ ആസ്രവകാ ഹീ കാരണ ഹൈ, കര്മകാ ബംധ ഹീ കരതാ ഹൈ, ഇസ കാരണ സേ ജോ മോക്ഷകോ പരദ്രവ്യകീ തരഹ ഇഷ്ട മാനകര വൈസേ ഹീ രാഗഭാവ കരതാ ഹൈ തോ വഹ ജീവ മുനി ഭീ അജ്ഞാനീ ഹൈ ക്യോംകി വഹ ആത്മസ്വഭാവസേ വിപരീത ഹൈ, ഉസനേ ആത്മസ്വഭാവകോ നഹീം ജാനാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––മോക്ഷ തോ സബ കര്മോംസേ രഹിത അപനാ ഹീ സ്വഭാവ ഹൈ; അപനേ കോ സബ കര്മോംസേ രഹിത ഹോനാ ഹൈ ഇസലിയേ യഹ ഭീ രാഗഭാവ ജ്ഞാനീകേ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, യദി ചാരിത്ര–മോഹകാ ഉദയരൂപ രാഗ ഹോ തോ ഉസ രാഗകോ ഭീ ബംധകാ കാരണ ജാനകര രോഗകേ സമാന ഛോഡനാ ചാഹേ തോ വഹ ജ്ഞാനീ ഹൈ ഹീ, ഔര ഇസ രാഗഭാവകോ ഭലാ സമഝകര പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ തോ അജ്ഞാനീ ഹൈ. ആത്മാ കാ സ്വഭാവ സബ രാഗാദികോം സേ രഹിത ഹൈ ഉസകോ ഇസനേ നഹീം ജാനാ, ഇസപ്രകാര രാഗഭാവകോ മോക്ഷകാ കാരണ ഔര അച്ഛാ സമഝകര കരതേ ഹൈം ഉസകാ നിഷേധ ഹൈ.. ൫൫.. ആഗേ കഹതേ ഹൈ കി ജോ കര്മമാത്ര സേ ഹീ സിദ്ധി മാനതാ ഹൈ ഉസനേ ആത്മസ്വഭാവകോ നഹീം ജാനാ ഹൈ വഹ അജ്ഞാനീ ഹൈ, ജിനമത സേ പ്രതികൂല ഹൈഃ–––
സോ തേണ ദു അണ്ണാണീ ജിണസാസണദൂസഗോ ഭണിദോ.. ൫൬..
സഃ തേന തു അജ്ഞാനീ ജിനശാസനദൂഷകഃ ഭണിതഃ.. ൫൬..
അര്ഥഃ––ജിസകീ ബുദ്ധി കര്മ ഹീ മേം ഉത്പന്ന ഹോതീ ഹൈ ഐസാ പുരുഷ സ്വഭാവജ്ഞാന ജോ കേവലജ്ഞാന
ഉസകോ ഖംഡരൂപ ദൂഷണ കരനേവാലാ ഹൈ, ഇന്ദ്രിയജ്ഞാന ഖംഡഖംഡരൂപ ഹൈ, അപനേ–അപനേ വിഷയകോ ജാനതാ
ഹൈ, ജോ ജീവ ഇതനാ മാത്രഹീ ജ്ഞാനകോ മാനതാ ഹൈ ഇസ കാരണസേ ഐസാ മാനനേവാലാ അജ്ഞാനീ ഹൈ ജിനമത
കോ ദൂഷണ കരതാ ഹൈ. (അപനേ മേം മഹാദോഷ ഉത്പന്ന കരതാ ഹൈ)
ഭാവാര്ഥഃ––മീമാംസക മതവാലാ കര്മവാദീ ഹൈ, സര്വജ്ഞകോ നഹീം മാനതാ ഹൈ, ഇന്ദ്രിയ–ജ്ഞാനമാത്രഹീ
ജ്ഞാനകോ മാനതാ ഹൈ, കേവലജ്ഞാനകോ നഹീം മാനതാ ഹൈ, ഇസകാ നിഷേധ കിയാ ഹൈ, ക്യോംകി ജിനമത മേം ആത്മാകാ സ്വഭാവ സബകോ ജാനനേവാലാ കേവലജ്ഞാനസ്വരൂപ കഹാ ഹൈ. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 308 of 394
PDF/HTML Page 332 of 418
single page version
പരന്തു വഹ കര്മ കേ നിമിത്ത സേ ആച്ഛാദിത ഹോകര ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ ക്ഷയോപശമകേ നിമിത്തസേ ഖംഡരൂപ ഹുആ, ഖംഡ–ഖംഡ വിഷയോംകോ ജാനതാ ഹൈ; [നിജ ബലദ്വാരാ] കര്മോംകാ നാശ ഹോനേ പര കേവലജ്ഞാന പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ തബ ആത്മാ സര്വജ്ഞ ഹോതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര മീമാംസക മതവാലാ നഹീം മാനതാ ഹൈ അതഃ വഹ അജ്ഞാനീ ഹൈ, ജിനമത സേ പ്രതികൂല ഹൈ, കര്മമാത്രമേം ഹീ ഉസകീ ബുദ്ധി ഗത ഹോ രഹീ ഹൈ, ഐസേ കോഈ ഔര ഭീ മാനതേ ഹൈം വഹ ഐസാ ഹീ ജാനനാ.. ൫൬.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ ജ്ഞാന–ചാരിത്ര രഹിത ഹോ ഓര തപ–സമ്യക്ത്വ രഹിത ഹോ തഥാ അന്യ ഭീ ക്രിയാ ഭാവപൂര്വക ന ഹോ തോ ഇസപ്രകാര കേവല ലിംഗ–ഭേഷമാത്ര ഹീ സേ ക്യാ സുഖ ഹൈ? അര്ഥാത് കുഛ ഭീ നഹീം ഹൈഃ–––
അണ്ണേസു ഭാവരഹിയം ലിംഗഗ്ഗഹണേണ കിം സോക്ഖം.. ൫൭..
അന്യേഷു ഭാവരഹിതം ലിംഗഗ്രഹണേന കിം സൌഖ്യമ്.. ൫൭..
സമ്യക്ത്വ സേ രഹിത ഹൈ, അന്യ ഭീ ആവശ്യക ആദി ക്രിയായേം ഹൈം പരന്തു ഉനമേം ഭീ ശുദ്ധഭാവ നഹീം ഹൈ,
ഇസപ്രകാര ലിംഗ–ഭേഷ ഗ്രഹണ കരനേ മേം ക്യാ സുഖ ഹൈ?
ഭാവാര്ഥഃ––കോഈ മുനി ഭേഷ മാത്ര സേ തോ മുനി ഹുആ ഔര ശാസ്ത്ര ഭീ പഢതാ ഹൈ; ഉസകോ കഹതേ
തഥാ ബാഹ്യ ചാരിത്ര നിര്ദോഷ നഹീം കിയാ, തപകാ ക്ലേശ ബഹുത കിയാ, സമ്യക്ത്വ ഭാവനാ നഹീം ഹുഈ ഔര
ആവശ്യക ആദി ബാഹ്യ ക്രിയാ കീ, പരന്തു ഭാവ ശുദ്ധ നഹീം ലഗായേ തോ ഐസേ ബാഹ്യ ഭേഷമാത്ര സേ തോ
ക്ലേശ ഹീ ഹുആ, കുഛ ശാംതഭാവരൂപ സുഖ തോ ഹുആ നഹീം ഔര യഹ ഭേഷ പരലോക കേ സുഖമേം ഭീ
കാരണ നഹീം ഹആ; ഇസലിയേ സമ്യക്ത്വപൂര്വക ഭേഷ (–ജിന–ലിംഗ) ധാരണ കരനാ ശ്രേഷ്ഠ ഹൈ.. ൫൭..
ആഗേ സാംഖ്യമതീ ആദികേ ആശയകാ നിഷേധ കരതേ ഹൈംഃ–––
൩൦൮] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 309 of 394
PDF/HTML Page 333 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൦൯
സോ പുണ ണാണീ ഭണിഓ ജോ മണ്ണഇ ചേയണേ ചേദാ.. ൫൮..
സഃ പുനഃ ജ്ഞാനീ ഭണിതഃ യഃ മന്യതേ ചേതനേ ചേതനമ്.. ൫൮..
അര്ഥഃ––ജോ അചേതന മേം ചേതനകോ മാനതാ ഹൈ വഹ അജ്ഞാനീ ഹൈ ഔര ജോ ചേതന മേം ഹീ ചേതനകോ
മാനതാ ഹൈ ഉസേ ജ്ഞാനീ കഹാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––സാംഖ്യമതീ ഐസേ കഹതാ ഹൈ കി പുരുഷ തോ ഉദാസീന ചേതനാസ്വരൂപ നിത്യ ഹൈ ഔര ജ്ഞാന ഹൈ വഹ പ്രധാനകാ ധര്മ ഹൈ, ഇനകേ മതമേം പുരുഷകോ ഉദാസീന ചേതനാസ്വരൂപ മാനാ ഹൈ അതഃ ജ്ഞാന ബിനാ തോ വഹ ജഡ ഹീ ഹുആ, ജ്ഞാന ബിനാ ചേതന കൈസേ? ജ്ഞാനീ കോ പ്രധാനകാ ധര്മ മാനാ ഹൈ ഔര പ്രധാനകോ ജഡ മാനാ തബ അചേതനമേം ചേതനാ മാനീ തബ അജ്ഞാനീ ഹീ ഹുആ.
നൈയായിക, വൈശേഷിക മതവാലേ ഗുണ–ഗുണീകേ സര്വഥാ ഭേദ മാനതേ ഹൈം, തബ ഉന്ഹോംനേ ചേതനാ ഗുണകോ ജീവസേ ഭിന്ന മാനാ തബ ജീവ തോ അചേതന ഹീ രഹാ. ഇസപ്രകാര അചേതനമേം ചേതനാപനാ മാനാ. ഭൂതവാദീ ചാര്വാക – ഭൂത പൃഥ്വീ ആദികസേ ചേതനാകീ ഉത്പത്തി മാനതാ ഹൈ, ഭൂത തോ ജഡ ഹൈ ഉസമേം ചേതനാ കൈസേ ഉപജേ? ഇത്യാദിക അന്യ ഭീ കഈ മാനതേ ഹൈം വേ സബ അജ്ഞാനീ ഹൈം ഇസലിയേ ചേതനാ മാനേ വഹ ജ്ഞാനീ ഹൈ, യഹ ജിനമത ഹൈ.. ൫൮.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി തപ രഹിത ജ്ഞാന ഔര ജ്ഞാന രഹിത തപ യേ ദോനോം ഹീ അകാര്യ ഹൈം ദോനോം കേ സംയുക്ത ഹോനേ പര ഹീ നിര്വാണ ഹൈഃ–––
തമ്ഹാ ണാണതവേണം സംജുത്തോ ലഹഇ ണിവ്വാണം.. ൫൯..
തസ്മാത് ജ്ഞാനതപസാ സംയുക്തഃ ലഭതേ നിര്വാണമ്.. ൫൯..
ജേ ചേതനേ ചേതക തണീ ശ്രദ്ധാ ധരേ, തേ ജ്ഞാനീ ഛേ. ൫൮.
തപഥീ രഹിത ജേ ജ്ഞാന, ജ്ഞാനവിഹീന തപ അകൃതാര്ഥ ഛേ,
Page 310 of 394
PDF/HTML Page 334 of 418
single page version
അകാര്യ ഹൈം, ഇസലിയേ ജ്ഞാന – തപ സംയുക്ത ഹോനേ പര ഹീ നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––അന്യമതീ സാംഖ്യാദിക ജ്ഞാനചര്ചാ തോ ബഹുത കരതേ ഹൈം ഔര കഹതേ ഹൈം കി––ജ്ഞാനസേ ഹീ മുക്തി ഹൈ ഔര തപ നഹീം കരതേ ഹൈം, വിഷയ–കഷായോം കോ പ്രധാനകാ ധര്മ മാനകര സ്വച്ഛന്ദ പ്രവര്തതേ ഹൈം. കഈ ജ്ഞാനകോ നിഷ്ഫല മാനകര ഉസകോ യഥാര്ഥ ജാനതേ നഹീം ഹൈം ഔര തപ–ക്ലേശാദിക സേ ഹീ സിദ്ധി മാനകര ഉസകേ കരനേ മേം തത്പര രഹതേ ഹൈം. ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം കി യേ ദോനോം ഹീ അജ്ഞാനീ ഹൈം, ജോ ജ്ഞാനസഹിത തപ കരതേ ഹൈം വേ ജ്ഞാനീ ഹൈം വേ ഹീ മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം, യഹ അനേകാന്തസ്വരൂപ ജിനമതകാ ഉപദേശ ഹൈ.. ൫൯.. ആഗേ ഇസീ അര്ഥകോ ഉദാഹരണ സേ ദൃഢ കരതേ ഹൈംഃ––––
ണാഊണ ധുവം കുജ്ജാ തവചരണം ണാണജുത്തോ വി.. ൬൦..
ജ്ഞാത്വാധ്രുവം കുര്യാത് തപശ്ചരണം ജ്ഞാനയുക്തഃ അപി.. ൬൦..
അര്ഥഃ––ആചാര്യ കഹതേ ഹൈം–––കി ദേഖോ –––, ജിസകോ നിയമ സേ മോക്ഷ ഹോനാ ഹൈ–– ഔര
ജോ ചാര ജ്ഞാന– മതി, ശ്രുത, അവധി ഔര മനഃപര്യയ ഇനസേ യുക്ത ഹൈ ഐസാ തീര്ഥംകര ഭീ തപശ്ചരണ
കരതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര നിശ്ചയസേ ജാനകര ജ്ഞാനയുക്ത ഹോനേ പര ഭീ തപ കരനാ യോഗ്യ ഹൈ. [തപ–
മുനിത്വ, സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്ര കീ ഏകതാ കോ തപ കഹാ ഹൈ.]
ഭാവാര്ഥഃ––തീര്ഥംകര മതി–ശ്രുത–അവധി ഇന തനി ജ്ഞാന സഹിത തോ ജന്മ ലേതേ ഹൈം ഔര ദീക്ഷാ
ഹൈം, ഇസലിയേ ഐസാ ജാനകര ജ്ഞാന ഹോതേ ഹുഏ ഭീ തപ കരനേ മേം തത്പര ഹോനാ, ജ്ഞാനമാത്ര ഹീ സേ മുക്തി
നഹീം മാനനാ.. ൬൦..
ആഗേ ജോ ബാഹ്യലിംഗ സഹിത ഹൈം ഔര അഭ്യംതരലിംഗ രഹിത ഹൈ വഹ സ്വരൂപാചരണ ചാരിത്ര സേ
ഭ്രഷ്ട ഹുആ മോക്ഷമാര്ഗകാ വിനാശ കരനേ വാലാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര സാമാന്യരൂപസേ കഹതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൩൧൦] [അഷ്ടപാഹുഡ അര്ഥഃ––ജോ ജ്ഞാന തപ രഹിത ഹൈ ഔര ജോ തപ ഹൈ വഹ ഭീ ജ്ഞാനരഹിത ഹൈ തോ ദോനോം ഹീ
Page 311 of 394
PDF/HTML Page 335 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൧൧
സോ സഗചരിത്ത ഭട്ഠോ മോക്ഖപഹവിപാസഗോ സാഹു.. ൬൧..
സഃ സ്വകചാരിത്രഭ്രഷ്ടഃ മോക്ഷപഥവിനാശകഃ സാധുഃ.. ൬൧..
അര്ഥഃ––ജോ ജീവ ബാഹ്യ ലിംഗ – ഭേഷ സഹിത ഹൈ ഔര അഭ്യംതര ലിംഗ ജോ പരദ്രവ്യോം സേ സര്വ
രാഗാദിക മമത്വഭാവ രഹിത ഐസേ ആത്മാനുഭവ സേ രഹിത ഹൈ തോ വഹ സ്വ–ചാരിത്ര അര്ഥാത് അപനേ
ആത്മസ്വരൂപ കേ ആചരണ – ചാരിത്ര സേ ഭ്രഷ്ട ഹൈ, പരികര്മ അര്ഥാത് ബാഹ്യ മേം നഗ്നതാ, ബ്രഹ്മചര്യാദി
ശരീര സംസ്കാര സേ പരിവര്തനവാന ദ്രവ്യലിംഗീ ഹോനേ പര ഭീ വഹ സ്വ–ചാരിത്ര സേ ഭ്രഷ്ട ഹോനേ സേ
മോക്ഷമാര്ഗകാ വിനാശ കരനേ വാലാ ഹൈ. [അതഃ മുനി – സാധുകോ ശുദ്ധഭാവകോ ജാനകര നിജ ശുദ്ധ ബുദ്ധ
ഏകസ്വഭാവീ ആത്മതത്ത്വ മേം നിത്യ ഭാവനാ (–ഏകാഗ്രതാ) കരനീ ചാഹിയേ.] (ശ്രുതസാഗരീ ടീകാ സേ)
ഭാവാര്ഥഃ––യഹ സംക്ഷേപ സേ കഹാ ജാനോ കി ജോ ബാഹ്യലിംഗ സംയുക്ത ഹൈ ഔര അഭ്യംതര അര്ഥാത്
൬൧..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി – ജോ സുഖ സേ ഭാവിത ജ്ഞാന ഹൈ വഹ ദുഃഖ ആനേ പര നഷ്ട ഹോതാ ഹൈ,
തമ്ഹാം ജഹാബലം ജോഈ അപ്പാ ദുക്ഖേഹി ഭാവഏ.. ൬൨..
തസ്മാത് യഥാ ബലം യോഗീ ആത്മാനം ദുഃഖൈഃ ഭാവയേത്.. ൬൨..
അര്ഥഃ––സുഖ സേ ഭായാ ഹുആ ജ്ഞാന ഹൈ വഹ ഉപസര്ഗ–പരിഷഹാദി കേ ദ്വാരാ ദുഃഖ ഉത്പന്ന ഹോതേ ഹീ നഷ്ട ഹോ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ കി ജോ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി ഹൈ വഹ ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
തേ സ്വകചരിതഥീ ഭ്രഷ്ട, ശിവമാരഗവിനാശക ശ്രമണ ഛേ. ൬൧.
സുഖസംഗ ഭാവിത ജ്ഞാന തോ ദുഃഖകാളമാം ലയ ഥായ ഛേ,
Page 312 of 394
PDF/HTML Page 336 of 418
single page version
തപശ്ചരണാദി കേ കഷ്ട [ദുഃഖ] സഹിത ആത്മാകോ ഭാവേ. [അര്ഥാത് ബാഹ്യ മേം ജരാ ഭീ അനുകൂല – പ്രാതികൂല ന മാനകര നിജ ആത്മാ മേം ഹീ ഏകാഗ്രാതാരൂപീ ഭാവനാ കരേ ജിസസേ ആത്മശക്തി ഔര ആത്മികആനംദ കാ പ്രചുര സംവേദന ബഢതാ ഹീ ഹൈ] ഭാവാര്ഥഃ––തപശ്ചരണകാ കഷ്ട അംഗീകാര കരകേ ജ്ഞാനകോ ഭാവേ തോ പരീഷഹ ആനേ പര ജ്ഞാനഭാവനാ സേ ചിഗേ നഹീം ഇസലിയേ ശക്തി കേ അനുസാര ദുഃഖ സഹിത ജ്ഞാന കോ ഭാനാ, സുഖ ഹീ മേം ഭാവേ തോ ദുഃഖ ആനേ പര വ്യാകുല ഹോ ജാവേ തബ ജ്ഞാനഭാവനാ ന രഹേ, ഇസലിയേ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൬൨.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ആഹാര, ആസന, നിദ്രാ ഇനകോ ജീതകര ആത്മാ കാ ധ്യാന കരനാഃ–––
ഝായവ്യോ ണിയഅണ്ണാ ണാഊണം ഗുരുപസാഏണ.. ൬൩..
ധ്യാതവ്യഃ നിജാത്മാ ജ്ഞാത്വാ ഗുരുപ്രസാദേന.. ൬൩..
അര്ഥഃ––ആഹാര, ആസന, നിദ്രാ ഇനകോ ജീതകര ഔര ജിനവര കേ മത സേ തഥാ ഗുരുകേ
പ്രസാദ സേ ജാനകര നിജ ആത്മാകാ ധ്യാന കരനാ.
ഭാവാര്ഥഃ––ആഹാര, ആസന, നിദ്രാകോ ജീതകര ആത്മാകാ ധ്യാന കരനാ തോ അന്യ മതവാലേ
കഹാ ഹൈ ഉസ വിധാന കോ ഗുരുകേ പ്രസാദസേ ജാനകര ധ്യാന കരനാ സഫല ഹൈ. ജൈസേ ജൈന സിദ്ധാംത മേം
ആത്മാ കാ സ്വരൂപ തഥാ ധ്യാനകാ സ്വരൂപ ഔര ആഹാര, ആസന, നിദ്രാ ഇനകേ ജീതനേകാ വിധാന
കഹാ ഹൈ വൈസേ ജാനകര ഇനമേം പ്രവര്തന കരനാ.. ൬൩..
ആഗേ ആത്മാ കാ ധ്യാന കരനാ; യഹ ആത്മാ കൈസാ ഹൈ, യഹ കഹതേ ഹൈംഃ–––
സോ ഝായവ്വോ ണിച്ചം ണാഊണം ഗുരുപസാഏണ.. ൬൪..
ധ്യാതവ്യ ഛേ നിജ ആതമാ, ജാണീ ശ്രീ ഗുരുപരസാദഥീ. ൬൩.
ഛേ ആതമാ സംയുക്ത ദര്ശന–ജ്ഞാനഥീ, ചാരിത്രഥീ;
൩൧൨] [അഷ്ടപാഹുഡ
Page 313 of 394
PDF/HTML Page 337 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൧൩
സഃ ധ്യാതവ്യഃ നിത്യം ജ്ഞാത്വാ ഗുരുപ്രസാദേന.. ൬൪..
അര്ഥഃ––ആത്മാ ചാരിത്രവാന് ഹൈ ഔര ദര്ശന – ജ്ഞാനസഹിത ഹൈ, ഐസാ ആത്മാ ഗുരുകേ പ്രസാദ സേ
ജാനകര നിത്യ ധ്യാന കരനാ.
ഭാവാര്ഥഃ––ആത്മാ കാ രൂപ ദര്ശന– ജ്ഞാന –ചാരിത്രമയീ ഹൈ, ഇസകാ രൂപ ജൈന ഗുരുഓംകേ
ഉനകേ യഥാര്ഥ സിദ്ധി നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ജൈനമതകേ അനുസാര ധ്യാന കരനാ ഐസാ ഉപദേശ ഹൈ.. ൬൪..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ആത്മാകാ ജാനനാ, ഭാനാ ഔര വിഷയോം സേ വിരക്ത ഹോനാ യേ ഉത്തരോത്തര
ഭാവിയ സഹാവപുരിസോ വിസയേസു വിരച്ചഏ ദുക്ഖം.. ൬൫..
ഭാവിത സ്വഭാവപുരുഷഃ വിഷയേഷു വിരജ്യതി ദുഃഖമ്.. ൬൫..
അര്ഥഃ––പ്രഥമ തോ ആത്മാ കോ ജാനതേ ഹൈം വഹ ദുഃഖസേ ജാനാ ജാതാ ഹൈ, ഫിര ആത്മാകോ
ജാനകര ഭീ ഭാവനാ കരനാ, ഫിര–ഫിര ഇസീകാ അനുഭവ കരനാ ദുഃഖസേ [–ഉഗ്ര പുരുഷാര്ഥസേ] ഹോതാ
ഹൈ, കദാചിത് ഭാവനാ ഭീ കിസീ പ്രകാര ഹോ ജാവേ തോ ഭായീ ഹൈ ജിനഭാവനാ ജിസനേ ഐസാ പുരുഷ
വിഷയോംസേ വിരക്ത ബഡേ ദുഃഖ സേ [––അപൂര്വ പുരുഷാര്ഥ സേ] ഹോതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ––ആത്മാകാ ജാനനാ, ഭാനാ, വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹോനാ ഉത്തരോത്തര യഹ യോഗ മിലനാ
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജബ തക വിഷയോംമേം യഹ മനുഷ്യ പ്രവര്തതാ ഹൈ തബ തക ആത്മജ്ഞാന നഹീം
ഹോതാ ഹൈഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Page 314 of 394
PDF/HTML Page 338 of 418
single page version
വിസഏ വിരത്തചിത്തോ ജോഈ ജാണേഇ അപ്പാണം.. ൬൬..
വിഷയേ വിരക്തചിത്തഃ യോഗീ ജാനാതി ആത്മാനമ്.. ൬൬..
അര്ഥഃ––ജബ തക യഹ മനുഷ്യ ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംമേം പ്രവര്തതാ ഹൈ തബ തക ആത്മാ കോ നഹീം
ജാനതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യോഗീ ധ്യാനീ മുനി ഹൈ വഹ വിഷയോം സേ വിരക്ത ചിത്ത ഹോതാ ഹുആ ആത്മാ കോ
ജാനതാ ഹൈ.
ചിത്ത രഹതാ ഹൈ, തബതക ഉന രൂപ രഹതാ ഹൈ, ആത്മാ കാ അനുഭവ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ യോഗീ
മുനി ഇസപ്രകാര വിചാര കര വിഷയോം സേ വിരക്ത ഹോ ആത്മാ മേം ഉപയോഗ ലഗാവേ തബ ആത്മാ കോ ജാനേ,
അനുഭവ കരേ, ഇസലിയേ വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹോനാ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൬൬..
ഹിംഡംതി ചാഉരംഗം വിസഏസു വിമോഹിയാ മൂഢാ.. ൬൭..
ഹിണ്ഡന്തേ ചാതുരംഗം വിഷയേഷു വിമോഹിതാഃ മൂഢാഃ.. ൬൭..
അര്ഥഃ––കഈ മനുഷ്യ ആത്മാ കോ ജാനകര ഭീ അപനേ സ്വഭാവകീ ഭാവനാ സേ അത്യംത ഭ്രഷ്ട ഹുഏ
വിഷയോംമേം മോഹിത ഹോകര അജ്ഞാനീ മൂര്ഖ ചാര ഗതിരൂപ സംസാരമേം ഭ്രമണ കരതേ ഹൈം.
വിഷയേ വിരക്തമനസ്ക യോഗീ ജാണതാ നിജ ആത്മനേ. ൬൬.
നര കോഈ, ആതമ ജാണീ, ആതമ ഭാവനാ പ്രച്യുതപണേ
Page 315 of 394
PDF/HTML Page 339 of 418
single page version
മോക്ഷപാഹുഡ][൩൧൫ യേ ഉത്തരോത്തര ദുര്ലഭ പായേ ജാതേ ഹൈം, വിഷയോംമേം ലഗാ ഹുആ പ്രഥമ തോ ആത്മാകോ ജാനതാ നഹീം ഹൈ ഐസേ കഹാ, അബ യഹാ ഇസപ്രകാര കഹാ കി ആത്മാകോ ജാനകര ഭീ വിഷയോംകേ വശീഭൂത ഹുആ ഭാവനാ നഹീം കരേ തോ സംസാര ഹീ മേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ആത്മാകോ ജാനകര വിഷയോം സേ വിരക്ത ഹോനാ യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൬൭..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ വിഷയോേം വിരക്ത ഹോകര ആത്മാ കോ ജാനകര ഭാതേ ഹൈം വേ സംസാര കോ ഛോഡതേ ഹൈംഃ–––
ഛംഡംതി ചാഉരംഗം തവഗുണജുത്താ ണ സംദേഹോ.. ൬൮..
ത്യജംതി ചാതുരംഗം തപോഗുണയുക്താഃ ന സംദേഹഃ.. ൬൮..
അര്ഥഃ––ഫിര ജോ പുരുഷ മുനി വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹോ ആത്മാകോ ജാനകര ഭാതേ ഹൈം, ബാരംബാര ഭാവനാ ദ്വാരാ അനുഭവ കരതേ ഹൈം വേ തപ അര്ഥാത് ബാരഹ പ്രകാര തപ ഔര മൂലഗുണ ഉത്തരഗുണോംസേ യുക്ത ഹോകര സംസാരകോ ഛോഡതേ ഹൈം, മോക്ഷ പാതേ ഹൈം. ഭാവാര്ഥഃ––വിഷയോം സേ വിരക്ത ഹോ ആത്മാ കോ ജാനകര ഭാവനാ കരനാ, ഇസസേ സംസാര സേ ഛൂട കര മോക്ഷ പ്രാപ്ത കരോ, യഹ ഉപദേശ ഹൈ.. ൬൮.. ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി യദി പരദ്രവ്യ മേം ലേശമാത്ര ഭീ രാഗ ഹോ തോ വഹ പുരുഷ അജ്ഞാനീ ഹൈ, അപനാ സ്വരൂപ ഉസനേ നഹീം ജാനാഃ–––
സോ മൂഢോ അണ്ണാണീ ആദസഹാവസ്സ വിവരീഓ.. ൬൯..
സഃ മൂഢഃ അജ്ഞാനീ ആത്മസ്വഭാവാത് വിപരീതഃ.. ൬൯..
നിഃശംക തേ തപഗുണസഹിത ഛോഡേ ചതുര്ഗതി ഭ്രമണനേ. ൬൮.
പരദ്രവ്യമാം അണുമാത്ര പണ രതി ഹോയ ജേനേ മോഹഥീ,
Page 316 of 394
PDF/HTML Page 340 of 418
single page version
പ്രീതി ഹോ തോ വഹ പുരുഷ മൂഢ ഹൈ, അജ്ഞാനീ ഹൈ, ആത്മസ്വഭാവസേ വിപരീത ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ––ഭേദവിജ്ഞാന ഹോനേ കേ ബാദ ജീവ–അജീവകോ ഭിന്ന ജാനേ തബ പരദ്രവ്യ കോ അപനാ ന ജാനേ തബ ഉസസേ [കര്തവ്യബുദ്ധി സ്വാമിത്വ കീ ഭാവനാസേ] രാഗ ഭീ നഹീം ഹോതാ ഹൈ, യദി [ഐസാ] ഹോ തോ ജാനോ കി ഇസനേ സ്വ–പരകാ ഭേദ നഹീം ജാനാ ഹൈ, അജ്ഞാനീ ഹൈ, ആത്മസ്വഭാവസേ പ്രതികൂല ഹൈ; ഔര ജ്ഞാനീ ഹോനേ കേ ബാദ ചാരിത്ര മോഹ കാ ഉദയ രഹതാ ഹൈ തബ തക കുഛ രാഗ രഹതാ ഹൈ ഉസകോ കര്മജന്യ അപരാധ മാനതാ ഹൈ, ഉസ രാഗ സേ രാഗ നഹീം ഹൈ ഇസലിയേ വിരക്ത ഹീ ഹൈ, അതഃ ജ്ഞാനീ പരദ്രവ്യമേം രാഗീ നഹീം കഹലാതാ ഹൈ, ഇസപ്രകാര ജാനനാ.. ൬൯.. ആഗേ ഇസ അര്ഥ കോ സംക്ഷേപ മേം കഹതേ ഹൈംഃ––––
ഹോദി ധുവം ണിവ്വാണം വിസഏസു വിരത്ത ചിത്താണം.. ൭൦..
ഭവതി ധ്രുവം നിര്വാണം വിഷയേഷു വിരക്ത ചിത്താനാമ്.. ൭൦..
അര്ഥഃ–––പൂര്വോക്ത പ്രകാര ജിനകാ ചിത്ത വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹൈ, ജോ ആത്മാകാ ധ്യാന കരതേ
രഹതേ ഹൈം, ജിനകേ ബാഹ്യ–അഭ്യംന്തര ദര്ശന കീ ശുദ്ധതാ ഹൈ ഓര ജിനകേ ദൃഢ ചാരിത്ര ഹൈ, ഉനകോ
നിശ്ചയ സേ നിര്വാണ ഹോതാ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ–––പഹിലേ കഹാ ഥാ കി ജോ വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹോ ആത്മാകാ സ്വരൂപ ജാനകര
ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംസേ വിരക്ത ഹോകര ബാഹ്യ–അഭ്യംതര ദര്ശനകീ ശുദ്ധതാ സേ ദൃഢ ചാരിത്ര പാലതേ ഹൈം
ഉനകോ നിയമ സേ നിര്വാണ കീ പ്രാപ്തി ഹോതീ ഹൈ, ഇന്ദ്രിയോംകേ വിഷയോംമേം ആസക്തി സബ അനര്ഥോംകാ മൂല
ഹൈ, ഇസലിയേ ഇനസേ വിരക്ത ഹോനേ പര ഉപയോഗ ആത്മാ മേം ലഗേ തബ കാര്യസിദ്ധി ഹോതീ ഹൈ.. ൭൦..
ആഗേ കഹതേ ഹൈം കി ജോ പരദ്രവ്യമേം രാഗ ഹൈ വഹ സംസാരകാ കാരണ ഹൈ, ഇസലിയേ യോഗീശ്വര
ആത്മാ മേം ഭാവനാ കരതേ ഹൈംഃ––– ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
൩൧൬] [അഷ്ടപാഹുഡ അര്ഥഃ––ജിസ പുരുഷ കേ പരദ്രവ്യ മേം പരമാണു പ്രമാണ ഭീ ലേശമാത്ര മോഹസേ രതി അര്ഥാത് രാഗ–